Bebeklerde Beyin Gelişimi

Bebeklerde beyin gelişimi hamilelik ile başlayıp yaşamın ilk yıllarında büyük hızla devam eden bir süreçtir. Beyin mimarisinin şekillendiği bu önemli dönemde ebeveynlerin, bebeklerin zihinsel gelişimine verdiği duyarlı destek oldukça önemlidir. Bebeklerin zihinsel potansiyellerine ulaşmaları, sağlıklı ve başarılı bir yaşam sürmeleri için bazı bilgilerin edinilmesinde fayda vardır. 

Bebeklerde Beyin Gelişimi Ne Zaman Tamamlanır? 

Yenidoğan bebeklerin beyni bir yetişkin beyninin yaklaşık dörtte biri boyutundadır. Yaşamlarının ilk yılında beyin büyüklükleri iki katına çıkar. Üç yaşına geldiklerinde yetişkin beyin boyutunun %80’ine, 5 yaşında ise yaklaşık %90’ına ulaşır. Ancak beyin gelişimi doğum sonrası ile sınırlı değildir.  

İnsan beyni temel olarak üç bölümden oluşur: Beyin sapı ile beyincik, limbik sistem ve serebral korteks. Hamile kaldıktan sonraki birkaç hafta içerisinde beynin bu bölümleri oluşmaya başlar. İlk trimester yani hamileliğin ilk üç ayında, bebeğin rahimde hareket etmesini sağlayacak sinirsel bağlantılar oluşur.  

İkinci trimesterde beyin dokusu gelişmeye başlar ve sinirsel bağlantılar oluşmaya devam eder. Hamileliğin son üç ayında ise dış uyaranlara tepki vermeyi sağlayan beyin sapı gelişir. Ayrıca hafıza, görme, işitme gibi birçok fonksiyonu içeren bölümlere sahip serebral korteks gelişir. Bu nedenle hamilelik döneminde anne adaylarının sağlıklı beslenmesi, sigara içmemesi ve stresten uzak durması, bebeklerin beyin gelişimini desteklemek açısından oldukça önemlidir.  

Bebeklerde Beyin Gelişimi Nasıl Desteklenir? 

Bebeklerin yaşamının ilk birkaç senesinde saniyede 1 milyondan fazla sinirsel bağlantı kurulur. Hatta bebekler iki ila üç yaşına geldiklerinde yetişkinlikte sahip olacakları sinaps sayısının iki katı kadarına sahip olurlar. İlerleyen yaşlarda ise sinaptik budama gerçekleşir. Yani bebeğin edindiği deneyimler sinaps adı verilen bağlantıların güçlenmesini sağlar. Kullanılmayan sinapsler ise yok olur. İşte, tam da bu nedenle bebeğin beyin gelişiminin sağlanmasında çevresi ile kurduğu ilişkinin rolü çok büyüktür. 

Bebeklerin beyinlerindeki sinirsel bağlantıların güçlenmesini sağlayan şeyler konuşma, oynama, etkileşim kurma gibi durumlardır. Bebeklerle oyun oynama, onlara şarkı söyleme, kitap okuma, dış dünyayı tanımaları için farklı yerlere götürme gibi aktiviteler beyin gelişimlerini desteklemek için yapılabilecek en etkili aktivitelerdir. Bebeklerin stresten uzak bir ortamda, sevgi dolu ve pozitif bir yaklaşımla büyümeleri de beyin gelişimini olumlu etkiler.  

Bebeklerde beyin gelişimi ile ilgili ebeveynlerin sıkça sorduğu konulardan birisi de ¨Bebeklerde beyin gelişimi için ne yedirmeli?¨ sorusudur. Anne sütü, bebeklerin beyin gelişimi için ihtiyaç duydukları tüm besinleri içerir. Bebekleri ilk 6 ay sadece anne sütü, 6. aydan 2 yaşa kadar ise anne sütüne ek olarak katı gıda ile beslemek gerekir. Anne sütü eksikliği ya da yokluğunda ise doktor tavsiyesi ile çocuk devam sütü verilerek bebeklerin gelişimi desteklenebilir.  

Uzm. Dr. Ali Seçkin Yıldırım

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı