Ay Ay Hamilelik

Hamilelik hayatın en büyük değişimlerinden birinin yaşandığı döneme giriş olarak kabul edilebilir. 9 aylık hamilelik dönemi anne adayının hayatında birçok değişimi beraberinde getirir. Anne adayı, hamile olduğunu öğrendiği andan itibaren hem fiziksel hem de ruhsal açıdan değişir. 9 aylık hamilelik dönemi boyunca anne adaylarının hisleri, tepkileri, uyku düzeni, öğün sıklığı ve bu öğünlerin içeriği, eski dönem ile farklılıklar gösterir.

Aynı şekilde bebek de spermin yumurtalıkları tutunduğu andan itibaren her ay yeni özellikler kazanır, birkaç mm’den 50 cm’ye varan boyu ile büyük bir fiziksel gelişim gösterir. 9 aylık bu dönemde bebeğinizin yaşadığı tüm değişimleri, aşama aşama takip ederek heyecanınızı yenebilir ve bir mucizeyi gözlemleyebilme fırsatına sahip olabilirsiniz.

1 Aylık Gebelik

Spermin yumurtada döllenmesi ile başlayan bu dönemde, hamileliğin ilk belirtileri görmek için henüz erken. Bebeğin rahimdeki yolculuğu bu dönemde sürerken bebekler henüz hücrelerden oluşan küçük bir topu andırır. Blastosit olarak adlandırılan bu top, rahim duvarına tutunur. Ardından HCG hormonu salgılanmaya başlar. Bu hormonun salgılanması da gebelik testinin pozitif çıkmasını sağlar. Hamilelik belirtileri gözle görünmese de embriyo oluşmaya başlar ve ardından da tüm organlar yavaş yavaş gelişmeye başlar.

Hamileliğin 1. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Hamileliğin ilk 3. haftasında anne adaylarının çoğu adet günü gecikmediği için hamile olduğunun farkında değildir. Hamile olduğunu öğrenen anne adayı ilk olarak beslenmesini düzenlemelidir. Doktor tavsiyesi ile hamilelik dönemindeki beslenme programına başlamalıdır.
• Anne adayları hamile olduğunu öğrendikten sonra sigara, alkol gibi alışkanlıklarını bırakmalıdır. Hamilelik planlandığı andan itibaren bebek ve anne sağlığı için olumsuz olabilecek tüm faktörlere son verilmelidir. 
• Eğer rutin olarak antidepresan ve diğer başka ilaçlar kullanıyorsa, doktor ilk muayenede bilgilendirmelidir. Doktora danışmadan hamilelik boyunca hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.
• Bitki çayları, kahve ve siyah çay tüketimi hakkında doktor tavsiyesi alınmalıdır.  
• Hamilelik döneminin tümünde su tüketimini artırmak önem taşır. Gün içinde en az 10-12 bardak su içilmelidir. 

2 Aylık Gebelik

Bu ay ile birlikte embriyoda ektoderm katmanı oluşur. 2. ayda bebeklerin gelişimi deri, saç, tırnak, meme bezleri, diş minesi ve ter bezlerinin oluşmasıyla başlar. Ardından mezoderm denen orta tabaka oluşur. Bu da kalp ve dolaşım sistemine merhaba denmesi anlamına gelir. Endodermle birlikteyse akciğer, boşaltım sistemi, tiroit, karaciğer, pankreas ve bağırsaklar oluşmaya başlar.

Gebelik takviminin 2. ayında embriyo sadece 2 gram ağırlığa sahip. Bu dönemde eller ve ayaklar gelişim gösterirken parmakların oluşması için bir süre daha beklemek gerekir. Beyindeki iki lob ise hızla gelişmeye başlar. Ayrıca göz kapakları da oluşmaya başlayan bebeğiniz ufak ufak hareket de eder.

Hamileliğin 2. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

-Bu aydan itibaren doktor muayeneleri başlar. Daha önce düşük yaşayan ya da düşük tehlikesi atlatan anne adaylarının ilk muayenede doktoru bilgilendirmelidir. 

• Hamilelik tespit edilir edilmez bebeğin omurilik yapısının gelişimi için gerekli olan folik asit kullanmaya başlanmalıdır. Doktor tavsiyesiyle hamileliğin ilk 3 ayı boyunca aksatmadan kullanılması önerilir. 
• Gebeliğin ilk 3 ayında, özellikle 6-12. haftalar arasında sabahları mide bulantısı ve kusma şikayetleri olabilir. Bu sıkıntıları azaltmak için yağlı yiyecekler tüketmemek, sık sık ve az yemek gerekir.  
• Üç ana öğün yerine beş küçük öğün yenmeli, doktorun önerdiği vitamin ve mineraller aksatmadan alınmalıdır.
• Aşırı bulantı ve kusmaları olan anne adayının genel beslenme durumunu değerlendirmek, idrarda protein varlığını ortaya çıkarmak ve anne adayının yeterli su içip içmediğini değerlendirmek için tam idrar tahlili (TİT) yaptırılabilir. 
• Abur cuburdan ve hijyenik olmayan gıdalardan uzak durulmalıdır. Ayrıca şarküteri ürünleri ve çiğ et barındıran gıdalar da tüketilmemelidir.
• Toksoplazma paraziti taşıyabilme riskine karşı kedi, köpek dışkısı ile kumuna ve çiğ ete temas edilmemelidir.
• Eğer anne ve baba adayı kan grubunu bilmiyorsa kan grubunu belirlemek için test yaptırmalıdır. 

3 Aylık Gebelik

Kol, bacak ve parmakların oluşmaya başladığı 3 aylık gebelikte fetüsün boyu ortalama 8 cm, ağırlığı ise 14 grama ulaşır. Bebeğin şeffaf derisinin altında omurga görülmeye başlanırken böbrek, beyin, karaciğer ve bağırsak gibi organlar çalışmaya başlar. Yavaş yavaş yüz hatları ortaya çıkarken tırnaklar ve ses tellerinin de ortaya çıkması, gebeliğin 3. ayı ile birlikte görülür.

Oluşmaya başlayan parmaklar yavaş yavaş ayrılırken genital organ da kendini belli etmeye başlar. Yani bebeğin cinsiyetini öğrenmeye ve alışverişe çıkmak için heyecanlanmaya başlayabilirsiniz.

Hamileliğin 3. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Gebeliğin 11-14. haftalarında ikili tarama testi ve bebeğin anatomik muayenesi için bebeğin ilk anomali taraması kesinlikle atlanmamalıdır.
• Anne adayı, kişiye özel bir beslenme planı oluşturmalı ve uygulamalıdır.  Günlük alınması gereken enerjinin %12-15’i protein, %55-60’ı karbonhidrat ve %25-30’u yağlardan oluşmalıdır. 
• Baş dönmesi ile bayılma riskini azaltmak için kan basıncını düşürebilecek yoğun aktivitelerden uzak durmaya ve istirahat etmeye özen gösterilmelidir.
• Bu dönemde mide yanması ve sindirim güçlüğü çekmemek için doktordan bulantı önleyici bir ilaç önerisi alınabilir.
• Gebeliğin ilk 3 ayında bebeğin tüm organlarının gelişimi sebebiyle bu süreçte kullanılan tüm ilaçlar doktorun kontrolünde alınmalıdır.  Doktor bilgisi dışında ilaç kullanımından kaçınılmalıdır.
• Mide bulantısı ve kusmaya karşı yiyeceklerin yavaş ve çok çiğnenerek yutulması önemlidir. Baharatlı ve acı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. 
• Sıkı kıyafetler giymemek gerekir. Bu aylarda göğüslerinde hassasiyet oluşur. Bu nedenle göğüsleri destekleyecek uygun bir sutyen kullanılmalıdır. 
• Düşük riskinin azalması ve bebeğin sağlığının netleşmesi nedeniyle bu aydan itibaren bebek için isim düşünmeye başlanabilir.

4 Aylık Gebelik

Bebekler için en önemli aylardan biri. Göz kırpma, kaş çatma, parmak emme gibi hareketlerin başladığı 4 aylık gebelikte bebeğin boyu ve kilosu da hızla gelişim gösterir. Ayrıca bebeğin başı ve vücudu da gebeliğin 4. ayında eşit boyutlara sahiptir.

Ayak tırnaklarının bile gelişmeye başladığı 4 aylık bebek, anne karında kollarını ve bacaklarını kullanır, aktif bir şekilde hareket eder. Ancak bu hareketleri fark etmeniz zor olduğundan “Bebeğim ilk tekmesini attı!” demek için henüz erken. Kalbinin gelişimi süren bebekler, bu dönemde ciğerlerindeki amniyotik sıvıyı atmakla daha çok meşguldürler ve tat atma duyularını geliştirmek için çabalarlar.

Hamileliğin 4. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• İştahın artmaya başlamasını dikkate alarak sağlıklı beslenip kilo kontrolüne özen gösterilmelidir.  
• Meyve, kan şekerini çok hızlı düşürür ve yükseltir. Meyve yenirken mutlaka yanında protein grubundan bir besin tüketilmelidir.
• Bu dönemde kansızlığın gelişimini önlemek için demir desteğine başlanabilir.
• Ani ve sarsıcı hareketlerden kaçınılmalıdır. Hipertansiyon ve baş dönmesi riskine karşı yavaş hareket etme alışkanlığı kazanmak gerekir.
• Bu aylardan itibaren yapılan egzersizler, kasların güçlenmesi ve doğumu kolaylaştırması nedeniyle önemlidir. Doktor tavsiyesiyle hamile yogası ve egzersizlerine başlanabilir.
• Hamilelik döneminde yüksek topuklu ayakkabı giyilmemelidir.

5 Aylık Gebelik

Önceki aylarda başladığı parmak emme işlemine yutkunmayı da ekleyen bebek, hamileliğin 5. ayında “verniks caseosa” olarak adlandırılan bir tabakayla derisini koruma altına alır. 5 aylık bebek gelişiminde tüyler devreye girmeye başlar. 5 aylık bebeklerin cildinden “lanugo” adı verilen tüyler çıkar. Ancak endişelenmeyin, bu tüyler ilerleyen dönemlerde dökülecekler.

Saçları ve kaşları da belirginleşen bebeklerin beyni hızla gelişirken ter bezleri de oluşmaya başlıyor. Ayrıca 5 aylık gebelikte bebeğin bağırsaklarında meconium adı verilen, siyah ve yapışkan bir madde oluşur. Bu madde, bebeğin doğumunun ardından ilk dışkıyla birlikte atılır. Ayrıca “Bebeğin cinsiyeti ne zaman belli olur?” sorusunun cevabı da gebeliğin 4. ayının sonu ile 5. ayının ortasını kapsayan dönemde cevabını bulur. Yani bebek alışverişi için en doğru zaman.

Hamileliğin 5. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Hamilelik sırasında bacaklardaki kan dolaşımını bozacağı için sürekli oturarak ya da sürekli ayakta durarak iş yapılmamalıdır.
• Anne adayı kendini aşırı yoracak hareketlerden kaçınmalıdır.
• Kalabalık ve hasta kişilerin bulunduğu ortamlardan uzak durulmalıdır.
• Tuz, yağ ve şekerli besinler fazla tüketilmemelidir.
• Kabızlığı ve idrar yollarının iltihaplanmasını önlemek için günde en az 2 litre su içilmelidir.
• Gebelikte artan sıvı ihtiyacını karşılamak için süt, ayran, kefir gibi prebiyotik kaynaklar tüketilmelidir.

6 Aylık Gebelik

Gebelik hesaplamada 6. ay, bebeğin hareketlerinin kolaylıkla hissedildiği dönem olarak kabul edilir. Yani yumruk ve tekmeler atan bebeğiniz size kendini beklenmedik anlarda hatırlatacaktır. Önceki ay oluşmaya başlayan tüyler henüz dökülmediği için bebeğiniz tüylerle kaplı olabilir.

6 aylık gebelikte pankreas hızla gelişeceği için bebeğinizin hormonları da hızla aşama kaydeder. Önceki ay kalınlaşan kordon, gebeliğin 6. ayında bir iletişim aracı olarak da kullanılır. Bu dönemde dış seslere daha fazla duyarlı olan bebeğinizle konuşabilir, ona şarkılar söyleyebilirsiniz. Derisi kalınlaşıyor, beyni gelişiyor, akciğerleri çok çalışıyor ama hala dış dünyaya hazır halde değil.

Hamileliğin 6. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• İlk trimester ayrıntılı ultrasonografisinin ardından gebeliğin 18-23. haftaları arasında ayrıntılı ikinci bir ultrasonografik inceleme daha yapılır. Bebeğin detaylı anatomik muayenesi için bu inceleme mutlaka yaptırılmalıdır.
• Gebeliğin 24-28. haftaları arasında yapılması önerilen şeker yüklemesi testi için doktorla görüşülmelidir. 
• Anne adayı oturduğu yerden kalkarken destek almalı, merdiven inip çıkarken yavaş hareket etmeye özen göstermelidir. 
• Gün içinde anne adayının kendi ve bebeğinin sağlığı açısından istirahat edebileceği mutlaka birkaç saatlik zaman dilimi olmalıdır. Her fırsatta ayakları yukarı kaldırarak dinlenmek faydalı olur.
• Bu aylarda karnın büyümesi ve bel çevresinin genişlemesi nedeniyle bel ve bacakları sıkan giysilerden kaçınılmalı, rahat giysi ve ayakkabılar giymelidir.
• İkinci trimester döneminin son ayına girmiş olan anne adayının sağlıklı ve dengeli beslenmesine önem göstermesi gerekir. Hızlı ve fazla kilo alımına dikkat edip iki kişilik yememeye özen gösterilmelidir.

7 Aylık Gebelik

Artık yavaş yavaş doğum hazırlıklarına başlayan bebeğiniz, gebeliğin 7. ayında nefes alışveriş hareketlerini sıklaştırır. Uyuma, hareket etme hatta hıçkırma gibi aktiviteler edinen bebek, 7 aylık gebelik döneminin sonunda neredeyse bütün hareketlerinin hissedilmesini sağlar.

Cildinde yağ dokusu oluşan bebekte beyin dokusu ve beyin kıvrımları da gelişimini sürdürür. Bu nedenle de kafatasında belli bir oranda büyüme görülebilir. 7 aylık bebek gelişiminde ayrıca kemikler de daha fazla önem taşır. Cildi yumuşayan ve kilo alan bebeğinizin görme duyusu da bu dönemde oldukça güçlenir.

Hamileliğin 7. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Gebeliğin 28-32 haftaları arasında bebeğin normal büyümesinin gözlenmesi için ultrason muayenesi yapılmasında fayda vardır. Bu konuda doktorunuz sizi yönlendirecektir. 
• Sıklaşan doktor kontrolleri aksatılmamalıdır. 
• Bu ayda yalancı kasılmalar (Braxton Hicks Kasılmaları) hissedebilir. Bu konuda doktordan bilgi alınmalıdır. 
•  Anne adayı gün içinde sık sık dinlenmeli, değişen vücut formları ve ağırlıkları sebebi ile hareketlerini kontrol altında tutmalı, çok dikkatli ve titiz davranmalıdır.
• Mümkünse yürüyüş ve hamilelik egzersizlere devam edilmelidir.
• Kilo alımı hamileliğin son 3 ayında kilo takibi için haftada bir kez tartılmak unutulmamalıdır.
• Lif, vitamin ve mineral deposu olan sebzelere günlük beslenmede mutlaka yer verilmelidir. Sebze ve meyvelerin mevsimine uygun seçilmesine özen gösterilmelidir. 
• Henüz netleşmemiş ise bebeğin ismine ilişkin artık bir karar birliği sağlanmalıdır.
• Gelecek haftalarda karnın büyümesi nedeniyle yürümek zorlaşacağından bebeğin eşya ve giysileri için alışverişlere başlanmalıdır.  

8 Aylık Gebelik

Bebeğin gerçek saçlarının oluşmaya başladığı gebeliğin 7. ayında kemikler henüz tam sertliğe ulaşmış değil. Bu da bebeğin rahim kanalına rahatça doğmasını ve doğumun kolaylaşmasını sağlıyor. Üstelik 8 aylık gebelikte yaşanan erken doğumlarda da büyük bir sıkıntı yaşanmıyor. Çünkü bebekler gelişimlerini neredeyse tamamlamış oluyor. Yalnızca sinir sistemi ve akciğerler gelişimi tamamlamamış durumda.

5 aylık bebek gelişiminde oluşan ve “lanugo” adı verilen tüyler, bu dönemde yok olmaya başlar. Ayrıca tekme atmaya ve kilo almaya devam eden bebeğiniz, onu koruyan amniyotik sıvıdan da kurtulur. Genellikle bu dönemde baş aşağı pozisyonda olan bebeklerin ilk bağırsak hareketleri de gerçekleşir.

Hamileliğin 8. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Bu haftalardan itibaren doktor ile doğum tercihleri konuşulabilir. Doğum ve hastane tercihleri bir an önce netleştirilmelidir.  
• Normal doğum arzulayan anne adayları doğum ve sonrası için bilgi almak için doğuma hazırlık kursuna gidebilir. 
• 8. ayda erken doğum belirtileri artabilir. Eğer kasık ağrılarının yanında erken doğum belirtileri de varsa mutlaka doktora haber verilmelidir.
• Gebelikte alınan kilonun kişiden kişiye göre değişmekle birlikte ortalamada 12 kilogramı geçmemesi önerilir. Kilo artışı fazla ise anne adayının doktoruyla birlikte beslenmesini düzenlemesi ve karbonhidratları azaltması gerekebilir.
• Erken doğum riskine karşı bebek ve doğum için gerekli olan temel malzemelerin alımı tamamlanmalıdır. 
• Büyüyen karın nedeniyle oldukça yavaş ve dikkatli hareket edilmelidir. 
• Gece uykusunun bozulmaması için yatmadan hemen önce yemek yenmemeli, tuvalete sık gitmemek için uykuya yakın saatlerde sıvı alımı azaltılmalı daha çok gündüz saatlerinde alınmalıdır.

9 Aylık Gebelik

Akciğerlerindeki gelişim tamamlanan bebekler, gebeliğin 9. ayında doğuma tamamen hazırdırlar. Doğduğu andan itibaren vücut ısısını korumasına yardımcı olacak yağ tabakası gelişimini tamamlarken kilo alımı ve irileşme de maksimum seviyeye ulaşır. Kısacası 9 aylık gebelik dönemiyle birlikte bebeğinizin sesini ilk kez duymaya ve minik elleriyle parmaklarınızı sıkmasına çok az kaldı.

Hamileliğin 9. ayında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Bebeğin doğum öncesi son değerlendirmesi için ultrason muayenesi yaptırılmalıdır. Bu ay her hafta doktor kontrolüne gitmek gerekebilir.
• Anne adayının ve bebeğin ihtiyaçlarını karşılayacak olan doğum çantası artık hazır olmalıdır. Hastanedeki doğum odasının süslenmesi ve doğum organizasyonu ile ilgili arkadaş ve aileden destek alınmalıdır.
• Doğuma günler kalması nedeniyle doğum yapılacak olan hastaneden uzak yerlere gidilmemelidir.
• Anne adayı bu süreçte dinlenmeli, kaygı ve stres yapmadan sakin bir şekilde doğumu beklemelidir. 
• Yorucu fiziksel etkinlikler kesinlikle yapılmamalı, kısa yürüyüşlere ve yormayan egzersizlere devam edilmelidir. 
• Anne adayı kendini mutlu ve keyifli hissedeceği aile bireyleri ve dostlarıyla görüşerek, doğuma psikolojik olarak daha iyi hazırlanabilir. 
• Ağrıyan eklem ve kasları rahatlatmak için her gün ılık banyo yapılabilir. 
• Az ya da çok herhangi bir kanama olursa vakit kaybetmeden doktora danışılmalıdır.