Bebeklerde Ay Ay Motor Gelişim Nasıl Olur?

Bebekler, günlük fiziksel hareketleri yapabilmelerini sağlayan bazı gelişim süreçleri kat ederler. Başını kaldırma, oyuncağı kavrama gibi küçük adımlarla başlayan bu beceriler motor gelişim olarak adlandırılır. Motor gelişim sürecinde edinilen kabiliyetler ise ince motor beceriler ve kaba motor beceriler olarak ikiye ayrılır. 

İnce motor beceriler, çatal tutma gibi el kaslarının koordinasyonunu gerektiren hareketleri içerir. Kaba (kalın) motor beceriler ise emekleme, zıplama gibi vücuttaki daha büyük kasların koordinasyonunu gerektiren hareketleri ifade eder. Ay ay bebeklerde motor gelişim aşamaları şunlardır: 

1 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Yenidoğan bebeklerin birçok hareketi reflekse dayanır. Sinir sistemi gelişmekte olan yenidoğan bebeklerde reflekse dayalı motor beceriler şunlardır: 

• Bebekler korktuklarında irkilerek kollarını aniden yana açarlar. Buna sıçrama ya da moro refleksi denir. 

• Yenidoğan bebek, avucuna konulan parmağı kavrar. Bu da palmar refleksi (yakalama refleksi) olarak adlandırılır. 

• Bir aylık bebekler, yanaklarına dokunulduğunda kafalarını çevirip memeyi aramaya başlarlar. Bu da köklenme refleksidir. 

• Tonik boyun refleksi de yenidoğan dönemine özgüdür. Bu reflekste, bebek başını bir tarafa çevirince o taraftaki kol açılır, diğer taraftaki kol katlanır.  

Ayrıca bir aylık bebekler, ellerini sıkabilir ve yatarken başlarını yana çevirebilirler.  

2 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Kavrama gibi yenidoğan reflekslerinin azalmaya başladığı ikinci ayda edinilen motor beceriler şunlardır: 

• İki aylık bebekler, karınlarının üzerine yatırıldıklarında başlarını yaklaşık 45 derece açıyla kaldırabilirler. 

• Emme refleksi devam eder ve bebekler parmaklarını emmeye başlayabilir. 

• Eşyaları kavrayamazlar, ancak önlerinde asılı duran bir oyuncağa vurabilirler. 

• Ellerini açıp kapatabilirler.  

3 Aylık Bebek Motor Gelişimi

Bebekler üç aylık olduklarında artık yenidoğan reflekslerinin neredeyse tamamı kaybolabilir. Vücut kontrolünü kazanmaya başlayan üç aylık bebeklerin motor becerileri şunlardır:  

• Karın üstü yatarken kollarından destek alabilirler. 

• Dik pozisyonda tutulduklarında zemini tekmeleyebilirler. 

• Karın üstü yatarken baş ve göğsü kaldırabilirler. 

• Oyuncakları kısa süreliğine de olsa kavrayabilirler. 

4 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

El ve baş kontrolünün geliştiği dördüncü ayda bebeklerin edinebileceği motor beceriler şunlardır: 

• Oturur pozisyondayken başlarını sabit tutabilirler. 

• Oyuncağı tutup sallayabilirler. 

• Ellerine aldıkları eşyaları ağızlarına götürebilirler. 

• Karın üstü yatarken dirsek üzerinde durarak göğüs ve başlarını dik tutabilirler. 

• Saç veya eşyaları çekebilirler. 

• Eşyalara ulaşmaya çalışabilirler. 

• Destek yardımı ile oturmaya başlayabilirler. 

• Karın üstünde dururken arkaya dönebilirler. 

5 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebekler beş aylık olduklarında hem emeklemeye hem de ek gıdaya geçişe hazırlayan bazı beceriler edinmeye başlayabilir. Bebeklerin beşinci ayında gösterebileceği motor gelişim aşamaları şunlardır: 

• El kasları gelişmeye devam eder. Oyuncakları bir elden diğerine aktarabilirler. 

• Bacaklarına bir miktar ağırlık verebilirler. 

• Destekli oturmaya devam ederler. Çok kısa süreliğine de olsa desteksiz oturabilirler. 

• Sırt üstü yatarken karın üstüne dönebilirler. 

• Eşyaları daha güçlü kavrayabilir.  

• Uzanarak nesnelere ulaşabilirler. 

6 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebekler için gelişimsel dönüm noktalarından biri olan altıncı ayda kazanılan motor becerileri şunlardır: 

• Elleri ve dizleri üzerinde ileri geri sallanabilirler, 

• Desteksiz oturabilirler. 

• Ayakta tutuldukları zaman zıplayabilirler. 

• Bacakları daha fazla ağırlık taşıyabilir. 

• Küçük eşyaları kavramaya başlayabilirler. 

• Karınları üzerinde dururken ileri geri kayabilirler. 

• Karından sırt üstüne, sırt üstünden karna dönebilirler. 

7 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Yedi aylık bebekler, daha bağımsız hareket etmelerine ve oyuncaklarla daha rahat oynayabilmelerine imkân veren kabiliyetler edinirler. Yedinci ayında bebeklerde görülebilen kaba ve ince motor gelişimleri şunlardır: 

• Başparmakları ve işaret parmaklarını kullanarak ‘parmak yiyecekler’ gibi küçük nesneleri tutabilirler. 

• Tüm ağırlıklarını bacakları üzerinde taşıyabilirler. 

• Eşyalara tek elle ulaşabilirler. 

• Nesneleri elleri arasında aktarabilirler. 

8 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebeklerin daha hareketli olmalarını sağlayan sekizinci aya özel motor beceriler şunlardır: 

• Mobilyalara tutunarak yürüyebilirler. 

• Emekleyebilirler. 

• Oturur pozisyondan ayağa kalkabilirler. 

• Blok gibi oyuncakları birbirine vurmaya başlayabilirler. 

• Ellerindeki eşyaları bırakabilirler. 

9 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebeklerin emekleme ve hareket etme yeteneklerinin hızla geliştiği dokuzuncu ayda şu motor beceriler gözlemlenebilir: 

• Bebekler bir ellerinde oyuncak tutarken aynı anda emekleyebilirler. 

• Merdivenden tırmanabilirler. 

• Daha hızlı pozisyon değiştirmeye başlayabilirler. Örneğin emekleme pozisyonundan oturmaya ya da bir eşyaya doğru uzanmaya geçebilirler. 

10 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebeklerin yürümeye çok yaklaştıkları ve çevrelerini daha özgürce keşfettikleri onuncu ayda görülebilen motor beceriler şunlardır: 

• Mobilyalara tutunarak yardım almadan ayağa kalkabilirler. 

• Adım atabilirler. 

• Büyük nesneleri küçük olanların içine yerleştirebilirler. 

• El koordinasyonları gelişir. 

• Çok küçük eşyaları tutabilirler. 

11 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bir yaşına yaklaşırken bebeklerin edindiği motor becerileri şunlardır: 

• Beşik korkuluğu gibi yerlere tırmanmaya çalışabilirler. 

• Oyuncakları boyut ve renklere göre ayırabilirler. 

• Ayak parmakları veya tek ayak üzerinde durarak kendi başlarına yürümeyi deneyebilirler. 

• Tek başına birkaç adım atabilirler. 

12 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebekler bir yaşında olduklarında şu motor becerileri kazanabilirler: 

• Destek almadan 2-3 adım atabilirler. 

• Kitap sayfası çevirebilirler. 

• Blokları üst üste koymaya çalışabilirler. 

• Ayakta dururken yardım almadan oturma pozisyonuna geçebilirler. 

12 - 15 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

12-15 ay arası bebeklerin gösterdiği motor gelişim aşamaları şunlardır: 

• Yardım almadan yürüyebilirler. 

• Merdivene tırmanabilirler. 

• Nesneleri kutuların içine koyup boşaltabilirler. 

• Bardaktan su içmeye başlayabilirler. 

• Ayakta dururken yerdeki küçük bir eşyayı alabilirler. 

15 - 18 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

15-18 aylık bebeklerin sahip olabileceği motor beceriler şunlardır: 

• Kıyafetlerini kendileri çıkarmaya çalışabilirler. 

• Kaşık ve kalem kullanabilirler. 

• Topa vurabilirler. 

• Çok küçük nesneleri tutabilirler. 

18 - 24 Aylık Bebek Motor Gelişimi 

Bebeklerin iki yaşına gelene kadar gösterebileceği motor gelişim aşamaları şunlardır: 

• Çatal ya da kaşıkla yemek yiyebilirler. 

• İki ayakları üzerinde zıplayabilirler. 

Tüm bu motor gelişim aşamalarının her bebeğin gelişimine özgü bir seyir izleyebileceğini hatırlamakta fayda vardır. Bebeğinizin belirli gelişim aşamalarını kat etmediğini gözlemlediğinizde ise doktorunuza danışmalısınız.  

Uzm. Dr. Abdurrahman Yıldırım 

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı