Bebeklerde Dil Gelişimi

Bebekler doğdukları andan itibaren anne baba ile iletişim kurmak için çaba gösterirler. Bunun için ilk çaba ağlamaktır. Ağlayarak size istediklerini ifade etmeye çalışırlar. Dokunmak, uzanmak, göstermek gibi bir takım sözel olmayan ifadeler kullanarak çevresi ile iletişim kurmaktadır.

El sallayarak “bay bay” demeye - eli ile göstererek ya da uzanarak “onu almak istiyorum” demeye başlar. Bazı çocuklarda dil gelişimi yeterli düzeye gelemediğinden sinirlilik sıklıkla gözlemlediğimiz bir davranıştır. Birçok anne de bu durumdan rahatsızlık duyar. Çünkü çocukları saçlarını çekiyor, ne yaparsanız yapın ısrarla ağlamaya devam ediyor ya da kendisini yerlere atıyordur.

Bebeklerde gelişim hakkında daha fazla bilgi sahibi olamk için bebek gelişimi kategorimizi ziyaret edebilirsiniz.

Yapılması gereken bu davranış karşısında anlayışlı olmak ve çocuğun ne istediğini anlamaya çalışmaktır. Dil gelişimi yeterli düzeye ulaştığında istek ve beklentilerini artık davranışları ile değil sözel olarak ifade edebilecektir.

Konuşmaya başlamadan önceki evre çok oldukça önemlidir. Konuşma taklit edilerek öğrenilir bu nedenle bebeğiniz doğduğu andan itibaren onunla hep zengin ve sıcak bir iletişim kurmayı deneyin. Kullanılan kelimeler ne kadar çok olursa ve ne kadar çok kişi ile iletişime girilirse (izole bir yaşamın olmaması) konuşma o kadar erken başlar.

Adım adım konuşma evresi ve öneriler

Konuşmanın başlayabilmesi için çocuğunuzun işitme duyusunun sağlıklı olması gerekir. Çocuğunuz dinleme (yönelme) ve karşılık vermeyi öğrenme becerisine sahip olmalıdır.

Bebekler için göz kontağı kurma ve sevimli tepkilerinize gülücüklerle karşılık verme sizi dinleyebildiğini (yönelebildiğini) gösterir. Daha ileriki yaşlarda siz konuşurken çocuğunuzun size bakması ve söylediğinizi yapması/inatlaşması sizinle iletişim kurabildiğini gösterir. Çocuğunuzun sizi taklit edebilmesi için size yönelmesi (dinlemesi) gerekir.

1. Gün içinde onunla yaptığınız şeylerle ilgili konuşun, sürekli olarak ona ismi ile hitap edin, kendisini ifade ederken yüzünüze bakmasını sağlayın. (Eğer bu konuda uzun süre zorluk çekerseniz lütfen bir uzmana danışın) Konuşurken ona gülümseyin ve ona dokunun.
2. Konuşurken yüzünüzü ona yakın tutun, bebekler 25-30 cm uzakta olan objeleri net olarak görebilirler. Evde iş yaparken bile onu (bebek sandalyesini) yakınınızda tutun ve onunla konuşun. Yönünü size doğru çevirin. Gördüğünü daha iyi öğrenmesi için dokunmasını da sağlayabilirsiniz.
3. Çocuğunuzun size yönelmesi için sabırlı olmalısınız, bu yaşlarda dikkat süresi oldukça kısadır, eğer hemen tepki vermiyor ise onu acele ettirmeyin, sabırlı olun, hemen organize olamayabilirler, çaba göstermeye devam edin.
4. Dikkatini çekmek için elinize kukla, bebek vb. objeler kullanabilirsiniz. Ses tonunuzu alçaltıp yükselterek dikkatini çekebilirsiniz.
5. Yaptığınız bir takım hareketlerin devamını tahmin etmesini sağlamalısınız, kucağınıza almak için kollarınızı kaldırdığında size yönelmesini bekleyin, bunun için ona fırsat tanıyın. Aynı davranışlar için hep aynı kelimeleri kullanmaya özen gösterin. Bu onun bazı kelimeleri pekiştirmesini sağlayacaktır.
6. Kelimelerin her zaman gerçeğini kullanın takma isimler kullanmamaya özen gösterin. (dışarısı yerine “atta” gibi)
7. Çocuğunuzun size yönelttiği her sese mümkün olduğunca cevap vermeye çalışın, ilgisiz kalmayın.
8. Siz yanında olmadığınızda yaşına uygun objeler ya da oyuncaklara dokunmasını sağlayın ve birlikte bu objelere dokunurken isimlerini sürekli olarak vurgulayın.
9. Hoşlandığı şeyleri tespit edin ve bunları kullanarak iletişimi arttırmaya çalışın. (Örneğin; müzik dinlemekten hoşlanıyor ise müziği kullanarak top kelimesini çalışın, müzikle topu atıp tutun)
10. Onunla iletişim kurarken dikkatini dağıtacak başka çevresel faktörler olmamasına özen gösterin, sakin bir yerde ve birebir olmaya özen gösterin. Onun cevap vermesi için sabırlı olun, söylediğiniz şeyden sonra ona bir tepki göstermesi için gerekli zamanı ona tanıyın.
11. Harfleri çıkarmaya başladıklarında bazı harfleri yanlış yere koyabilir ya da bir kelimeyi yanlış telaffuz edebilirler, bu şekilde davrandığında onu eleştirmeyin, üstüne gitmeyin. Örneğin; “su” ya “bu” diyorsa kızmayın ve siz su demeye devam edin, zamanla doğru kelimeyi çıkaracaktır. Bazı ebeveynlere bu tip kelimeler şirin gelebiliyor ve kullanmaya devam edebiliyorlar, bu dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
12. Birlikte aile albümünüze ya da karışık olmayan resimli hayvan vb. ansiklopedilere bakın ve isimlerini tekrarlayın. Benzer çalışmayı diğer günler de de devam ettirin, sıkıldığını hissettiğinizde başka resimlere ya da aktivitelere geçebilirsiniz.
13. Evin belli bir köşesini kitap okuma köşesi olarak belirleyin, her akşam aynı saatlerde yaşına uygun olan resimli hikâyeleri alarak bu köşeye gidin ve birlikte okuyun, dikkati kısa sürelidir, bir süre sizi dinlemiyor gibi gözükse de siz okumaya devam edin yine yanınıza gelecektir. Dil gelişimi belli bir aşamaya geldiğinde bu hikâyeleri kendisinin okuması için onu teşvik edin. Hakkında konuştuğunuz nesneyi gösterin, dokunmasını sağlayın.
14. Diğer insanlarla iletişim ortamları sağlayın ve onlarla konuşması için teşvik edin.
15. Dil gelişiminde televizyonun büyük zararları görülmekte. Dil gelişimi henüz başlamamış ya da tamamlanamamış olan çocukların kesinlikle televizyon izlememesi gerekmektedir. (Çok seviyor olsa da, yemeğini sadece televizyon ya da sevdiği bir çizgi film karşısında yiyor olsa da televizyon izletmemeye özen gösterin)
16. Unutmayın, her çocuğun gelişim hızı birbirinden farklıdır, çocuğunuzu başka çocuklarla karşılaştırmayın, hazır olduğunda konuşmaya başlayacaktır. Yaş gelişim düzeyine göre uzun süre dil gelişiminde bir ilerleme göremezseniz bir uzmana başvurmanız önerilir.

Psikolog Eda Gökduman