Bağlanma, iki birey arasında bir ilişki kurma şeklidir. Bebeklerde güvenli bağlanma ise bebek ile ona bakım veren kişinin birlikte olması, bebeğin bakımının doğru şekilde ve doğru zamanda karşılanması ve bu iki durumun sağlıklı şekilde sürdürülmesi ile gerçekleşir.

Bebeklerde güvenli bağlanmada ilk figür annedir. Anne bebek arasındaki ilişkinin temelini güvenli bağlanma oluşturmalıdır.  Anne dışında bebeğin babasıyla ya da bebeğe bakım veren başka biriyle de güvenli bağlanması söz konusu olabilir.

Peki bebek ile anne ya da diğer bakım veren kişiler arasında güvenli bağlanma nasıl olur?

İnsan yavrusu savunmasız doğar ve ihtiyaçlarının karşılanması konusunda uzun süre bakıma ve ilgiye ihtiyacı olur. Bebeğin gelişebilmesi ve sağlıklı birey olması için sadece fiziksel değil duygusal olarak da ihtiyaçları giderilmelidir. Bu duygusal ihtiyaçların nasıl karşılandığı, bebeklerde güvenli bağlanma açısından önem taşır.

Bebeklerde güvenli bağlanmanın temelinde, fiziksel ihtiyaçların duygusal olarak desteklenerek karşılanması yatar. Bebeğin beslenme ihtiyacını karşılarken bir yandan bebekle göz teması kurmak, ona ninni söylemek, ilgi ve şefkat göstermek fiziksel ihtiyacı duygusal olarak desteklemeye yani güvenli bağlanmayı sağlayan bir harekete örnektir. Bez değiştirirken bakım veren kişinin tüm dikkatini bebeğe odaklaması, masaj yaparak veya küçük oyunlar oynayarak bebeğe yanında olduğunu hissettirmesi de bebeklerde güvenli bağlamayı sağlayan davranışlardan biridir. Özetle bebeğin ihtiyacına sevgiyle karşılık verilmesi, güvenli bağlanma için atılması gereken ilk adımdır.

Bebeğin ihtiyaçlarının karşılanma şekli kadar doğru zamanda karşılanması da önemlidir. Bebek ağladığında onu sakinleştirmeye ve onunla ilgilenmeye gelen birinin olması, bebeğin gelişimi açısından gereklidir. Bebek özellikle ilk 3-4 ay her ihtiyaç duyduğunda kucağa alınmalı ve sakinleştirilmelidir. Bu bebek için temel bir ihtiyaçtır. Eğer bebek ihtiyaç duyduğunda kucağa alınmazsa o zaman bakım aldığı kişiyle ilişkisinde kaybetme kaygısı oluşur. Bu durumda bebek kaybetmekten korktuğu kişinin kucağında sürekli kalmak ister ve kucak bağımlılığı artar.

Bebeklerde güvenli bağlanma için ipuçları

Bebekler büyüdükçe duyguları ile bağlantı kurar. Güvenli bağlanma, zamanla istek ve talepleri değişen ve şekillenen bebeklerin hayata sağlam adımlar atması açısından önemli bir itici güçtür. Bebekler güvenli bağlanma sayesinde dış dünyayı daha iyi tanır ve daha rahat keşfeder.

Bebeğiniz için bu kadar önemli olan güvenli bağlanma ilişkisini şunlara özen göstererek destekleyebilirsiniz;

• Güvenli bağlanma için öncelikle bebeğin duygularını anladığınızı söyleyin ve ona anlaşıldığını hissettirin. Duygularının anlaşılmadığını düşünen bebek için güvenli bağlanma zorlaşır ve tepkileri giderek öfkeye dönüşür.

• Bebeğiniz büyüdükçe isteklerinin yerine gelmesi konusunda daha ısrarcı olabilir. Mümkün olmayan istekleri konusunda ikna edici ve güven verici olmalısınız.

• Bebeğinize basit bir dil ve ifadeyle, koyduğunuz kuralların gerekçelerini anlatın.

• Yerine getiremeyeceğiniz sözleri vermeyin.

Bebeğinizle güvenli bağlanma ilişkisi kurarken bazen zorluklar yaşayabilirsiniz. Böyle durumlarda kendinizi suçlamayın ve hata payını kendinize tanıyın.  Bebeğinize karşı mükemmel davranmayı her zaman kendinizden beklemeyin. Bebeğinize karşı her zaman ideal bir yaklaşım sergileyemeyebilirsiniz. Unutmayın ki, arada bir yapılan yeterli ilgi gösterememe durumları, bebeğinizle temel ilişkinizi zedelemez.

Çalışan ve emziremeyen anneler ile bebekleri arasındaki güvenli bağlanma

Çalışan annelerin bebeklerine karşı kendilerini yetersiz  hissettikleri konulardan biri de güvenli bağlanmadır. Çalışan anneler, gün içinde birlikte zaman geçiremediklerini ve bu nedenle bebekleriyle yeterince güvenli bağlanma ilişkisi kuramadıklarını düşünerek endişe eder. Halbuki annenin çalışıyor olması, bebeğiyle güvenli bağ kurmasına engel değildir. Sadece fiziksel olarak bir arada olmak, bebekle güvenli bağlanma kurmaya yetmez. Çalışan anneler bebekleriyle geçirdikleri sürenin kısıtlılığı nedeniyle kaygı duymak yerine, birlikte geçirdikleri zamanın kaliteli olmasına özen göstermelilerdir.

Çalışan anneler için önemli olan, evde bebeğin ihtiyaçlarının bakım veren biri tarafından doğru zamanda doğru şekilde sevgi ve şefkatle karşılanmasıdır. Kendisine bir arada olduğu zamanlarda keyifli aktiviteler yapan, onunla göz teması kuran ve ona gülümseyen bir anneyle her bebek güvenli bağ kurabilir. Ayrıca bebek aynı anda hem bakım veren kişiyle hem de annesiyle güvenli bağlanmayı gerçekleştirebilir.

Emziremeyen annelerin de bebekleriyle güvenli bağlanma konusunda endişeleri olabilir. Bebeği emzirememek bir anne ile bebeği arasında güvenli bağlanma için engel oluşturmaz. Çünkü sadece emzirilmek, bebeğin annesiyle güvenli bağlanma kurmasını sağlamaz. Güvenli bağlanma için, bebeğin beslenme ihtiyacının annesi tarafından doğru zamanda, sevgiyle ve duygusal odaklanmayla karşılanması yeterlidir.

Emzirilemeyen ve biberonla beslenen bir bebekle temeli sevgi olan ve duygusal temas içeren her ilişki, güvenli bağlanma ile sonuçlanır. Emziremeyen annelerin bebeğiyle güvenli bağlanma kuramadığına ilişkin kaygıyı bir kenara bırakıp, bebeğiyle her anın tadını ve keyfini çıkarmaları daha önemli ve değerlidir.

Uzman Psikolog

Ezgi Eyüboğlu