Bebeklerde Pamukçuk: Nedir, Belirtileri, Neden Olur, Nasıl Geçer?

Bebeğinizin doğduktan sonra pek çok konuda özel bakıma ihtiyacı bulunur. Doğum sonrasında temel bakım gereksinimlerinin karşılanması sırasında özen göstermeniz gereken konulardan biri de bebeğinizin ağız içi hijyenini sağlamaktır. Her gün bir kez de olsa, özellikle emdikten sonra yanak içi ve dil üstünü hafif şekilde silmeniz bebeğinizin ağız temizliği için yeterli olabilir. Bu temizlik sırasında dikkat etmeniz gereken bir başka konu da bebeğinizin ağzının içinde pamukçuk oluşup oluşmadığını kontrol etmenizdir. Genel olarak bebeklerin diş etinde, yanak içi kısımlarında ve dilinde oluşan, ‘Candida Albicans’ adlı bir maya veya mantardan kaynaklı pamukçuk, bebeklerde ağrıya, meme reddine ve huzursuzluğa neden olabilir. Siz de içeriğimizi okuyup Bebeklerde Pamukçuk: Nedir, Belirtileri, Neden Olur, Nasıl Geçer? hakkında alacağınız bilgiler ile bebeğinizde pamukçuk oluşumunu önleyebilir, oluşması halinde de neler yapılması gerektiğiyle ilgili fikir alabilirsiniz. Bebeklik döneminde pamukçuk gibi çok fazla görülen hastalıkların neler olduğunu bilmek ve önlemlerini almak için Sık Görülen Bebek Hastalıkları içeriğimizi de okuyabilirsiniz.

Pamukçuk, Candida Albicans grubu mantarların ağzın mukozasında oluşturduğu bir enfeksiyondur. Erişkinlerin ağız ve boğazlarında ortaya çıkan Candida enfeksiyonu, daha çok bebeklerin ağzında oluşur. Ağız içi beyazlıklar arasında en çok bilineni, pamukçuk adı verilen mantar hastalığıdır. Beyaz, peynirimsi veya süt kesiği gibi parçacıklar halinde ve yapışık olarak, tüm ağız içinde bulunabilen pamukçuk, ağız içinde yaşayan Candida Albicans adında bir mantar türünün aşırı çoğalması nedeniyle meydana gelir. Bu mantarın normal miktarda vücutta olması enfeksiyona yol açmazken, ağızda bulunan bakteri dengesinin bozulmasıyla hastalık oluşturabilir.

Bebeklerde Pamukçuk Nedir?

Bebeklerde pamukçuk, ağzın içinde ve çevresinde oluşan, süt artıklarına benzeyen ancak onlar gibi kolay temizlenmeyen, ince bir tabakadır. Dil üstü ve yanak içinde oluşan beyaz küf tabakası olan ve halk arasında pamukçuk olarak adlandırılan mantar hastalığı, yetişkinler gibi bebeklerde de görülür. Dengeli bir bağışıklık sistemi parazit ve enfeksiyonlarla savaşarak bu hastalığın üstesinden gelebilirken, bağışıklık sisteminin zayıfladığı zamanlarda enfeksiyon yayılabilir. Daha çok yenidoğan ve 1 yaş altındaki bebeklerde sık görülen bir enfeksiyon olan pamukçuk, bebeklerin yaklaşık yüzde 2-5’inde, prematürelerde ise daha yüksek oranda görülebilir.

Bebeklerde Pamukçuk Belirtileri

Pamukçuk yanak içinde, dil ve damakta süt parçalarını andıran beyaz lezyonlar şeklinde kendini gösterir. Bebeklerde pamukçuk belirtileri arasında şunlar vardır;

• Dil, iç yanak, ağız çatısı, diş etleri ve bademciklerde kremsi beyaz görünüm
• Süt kesiği ya da peynir görünümünde hafif kabarık lezyonlar
• Lezyonların ovulması halinde hafif kanama
• Ağzın köşelerinde çatlama ve kızarıklık
• Yeme veya yutma güçlüğüne neden olacak kadar şiddetli kızarıklık, yanma veya ağrı
• Huzursuzluk
• Beslenme ve emme reddi
• Beslenme sırasında ağlama
• Yutmada güçlük çekme
• Ağız kokusu
• Hafif ateş
• Emziren annelerde meme uçlarında ağrı, kaşıntı ve çatlama

Ağızda yanak içlerine, dil üzerine yapışan ve kazımakla geçmeyen beyaz lekeler olan pamukçuk, bebekler için tehlikeli olmasa da ağızda acıya yol açabilir. Bu nedenle bebek emerken rahatsız olur, beslenmede güçlük çekebilir veya emmeyi reddedebilir. Pamukçuk enfeksiyonu ağrılı emmeye neden olduğundan bebek yeterince doymayabilir, bunun sonucunda da daha fazla ağlayabilir ve hatta uykusuz kalabilir.

Eğer bebeğiniz emmek istemiyorsa, beslenme sırasında ağlıyorsa, yutmada güçlük çekiyorsa ağız içini pamukçuk ihtimaline karşı kontrol etmelisiniz. Pamukçuk varsa bebeğinizin huzursuz, isteksiz ya da sinirli olması hatta enfeksiyon nedeniyle hafif ateşinin de bulunması normaldir. Bebeğinizde pamukçuk olduğundan kuşkulanıyorsanız doktora başvurabilirsiniz.

Bebeklerde Pamukçuk Neden Olur?

Ağız boşluğu içinde çok sayıda mikroorganizma yaşamını sürdürür. Bu organizmalardan biri olan Candida Albicans türüne ait mantar hücreleri, vücudun bağışıklık sisteminde herhangi bir sorun veya gerileme meydana geldiği durumlarda, kontrolsüz şekilde çoğalmaya başlar ve ağız içinde pamukçuk oluşur.

Bebeklerde ağız boşluğundaki herhangi bir bölgede gelişen pamukçuk, beyaz renkli plak ve döküntülerle kendini gösterir. Bebeklerde pamukçuk oluşmasına neden olan faktörler ise şöyledir;

• Zayıflamış bağışıklık sistemi ile Candida Albicans mantar sayısının çoğalması pamukçuk riskini artırabilir.
• Hem annede hem de bebekte kullanılan antibiyotikler, vücuttaki yararlı bakterileri öldürerek mantarların aşırı çoğalmasına neden olabilir.
• Anne sütü ile beslenen bebekte pamukçuk oluştuğunda, annenin meme ucu bu enfeksiyondan etkilenebilir.
• Annenin meme uçlarında başlayan bir enfeksiyon, bebeğin ağzında pamukçuk oluşmasına yol açabilir.
• Annede vajinal mantar enfeksiyonu varsa doğum sırasında mantar bebeğe de geçebilir. Bu en çok yenidoğan bebeklerde görülür.
• Bebeklerde folik asit, B12 ve demir gibi vitamin, mineral eksiklikleri pamukçuğa neden olabilir.
• Emzikler ve biberonlar yeterince temizlenmediğinde mantarların çoğalması için uygun bir ortam oluşturabilir.
• Bebeklerin temiz olmayan yüzeylere dokunmaları ve sürekli ağızlarıyla oynamaları pamukçuğa neden olabilir.
• Annenin gebelik diyabeti veya başka bir tür diyabeti varsa, bu durum mantar enfeksiyonlarına karşı duyarlılığı artırabilir.
• Bebeklerin ağızlarının düzenli olarak temizlenmemesi pamukçuk oluşturur.
• Anne şeker hastasıysa veya hamilelikte yoğun şeker tükettiyse mantar sorunu yaşama olasılığı daha yüksektir, böyle bir durumda bebekte pamukçuk çıkabilir.

Bebeklerde Pamukçuk Nerede Görülür?

Pamukçuk genellikle beyaz, peynirimsi lezyonlar olarak ağız içinde görülür. Ağız içindeyse yaygın görüldüğü yerler vardır. Pamukçuk genellikle dil üzerinde beyaz, peynirimsi plaklar şeklinde ortaya çıkar. Ayrıca yanakların iç yüzeylerinde beyaz veya sarımsı lezyonlar görülebilir. Üst damağın iç yüzeyinde, dudakların iç kısmında, diş etlerinde de beyaz lekeler görülebilir.

Ağız içinin yanı sıra bebeklerin anüsünde de pamukçuk oluşabilir. Candida Albicans mantarı, sıcak ve nemli ortamlarda, özellikle bebek bezinin bulunduğu bölgelerde kolayca çoğalabilir. Pamukçuk nedeniyle bebeğin anüs çevresinde kızarıklık ve şişlik görülebilir. Bebek sık sık kaşınabilir veya rahatsızlık belirtileri gösterebilir, bez değişimi sırasında veya sonrasında ağlayıp huzursuzluk gösterebilir.

Bebeklerde Pamukçuk Nasıl Geçer?

Genellikle bağışıklık sistemi gelişmemiş ya da zayıf bebeklerde ortaya çıkan bir sorun olan pamukçuk, tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Pamukçuk yayıldığı zaman ağrıya neden olup bebeğin beslenmesini etkileyebilir, huzursuzluğuna neden olabilir. Bu yüzden bebeklerde pamukçuk, rutin ağız bakımının yanı sıra doktor tavsiyesiyle ilaçlar ile tedavi edilmesi gerekebilir.

Annelerin pamukçuk olan bebekte hem kendi meme uçlarının hem bebeğin ağız içinin bu mantarlar ile karşılaştığında yapacağı uygulamalar, bebeğin genel sağlık durumunu büyük ölçüde etkileyebilir. Tedavinin gecikmesi aynı zamanda annenin memelerinde mastit enfeksiyonuna kadar ilerleyebilen ağrılı enfeksiyona neden olabilir. Eğer bebeğinizde pamukçuk varsa tedavisi için aşağıdaki yöntemleri uygulayabilir, şu önlemleri alabilirsiniz;

• Bebeğinizin emzik ve biberonlarını her kullanımdan sonra düzenli olarak sıcak suyla iyice yıkayıp sterilize edebilirsiniz.

• Bebeğinizi emziriyorsanız meme uçlarınızı temiz ve kuru tutmanız önemlidir. Emzirme sonrası meme uçlarınızı temiz bir bezle silebilir, mümkünse hava ile kurutabilirsiniz.
• Meme bakımı için her emzirmeden önce ve sonra ellerinizi mutlaka yıkamalısınız.

• Bebeğinizin ağzını beslenme sonrası temiz bir bezle veya pamuklu çubukla nazikçe silebilirsiniz.
• Bebeğiniz için uygun ve dengeli beslenme, bağışıklık sistemini güçlendirebilir ve enfeksiyonlara karşı direncini artırabilir.
• Anüs bölgesinde pişik ya da pamukçuk oluşumunu önlemek için temiz ve kuru olmasını sağlayacak şekilde bebeğinizin bezlerini sık sık değiştirmelisiniz.
• Ayrıca bebeğinizin bezlerini mümkün olduğunca serbest bırakıp hava almasını sağlayabilirsiniz.

Bu yöntemler, bebeğinizin pamukçuk tedavisine ve tekrarının önlenmesine yardımcı olabilir. Ancak herhangi bir tedaviye başlamadan önce bir doktora danışmak önemlidir. Pamukçuk tedavisi sırasında bebeğinizin doktor tarafından düzenli olarak kontrol edilmesine özen göstermelisiniz.

Bebeklerde Pamukçuk Hakkında Sık Sorulan Sorular

·Bebeklerde pamukçuk tekrarlar mı?

Bebeklerde pamukçuk tekrarlayabilir. Pamukçuk, Candida Albicans mantarının neden olduğu bir enfeksiyon olduğundan, bazı koşullar altında mantar yeniden aktif hale gelip tekrar enfeksiyona neden olabilir. Bebekler pamukçuğu emzirme döneminde enfeksiyonu annelerine bulaştırabilirler. Enfeksiyon daha sonra annenin göğüsleri ve bebeğin ağzı arasında gidip gelerek tekrarlayabilir.

·Bebeklerde pamukçuk görüntüleri nasıl olur?

Yanak iç taraflarında, dilde, damakta ve dişetlerinde peynire benzeyen beyaz lekeler şeklinde görülür. Eğer beyaz leke kazınırsa, altında deri yanmış gibi görünür ve kanayabilir.

·Bebeklerde pamukçuk neden olur?

Bebeklerde pamukçuk, genellikle Candida adı verilen bir mantarın aşırı çoğalması sonucu oluşur. Yapılan birçok çalışmaya göre pamukçuk enfeksiyonun oluşumunu kolaylaştırıcı faktörlerden bebeğe ait olanlar arasında; emzik ve biberonların uzun süreli temizlenmeden ve değiştirilmeden kullanımı, bebeğin beslenme sırasında ağzının ve çevresinin yeterince temizlenmemesi, gece bezinin değiştirilmemesi yer almaktadır. Ayrıca antibiyotiklerin kullanılması da bebekte pamukçuğa neden olabilir. Pamukçuk enfeksiyonun oluşumunu kolaylaştıran anneye ait faktörler arasında ise; meme ucu travmaları, sütyen ve sütyen pedlerinin hijyen olmaması, hamilelikte geçirilmiş vajinal enfeksiyonu bulunur. Annenin meme ucunda çatlak olması veya nemli emzirme pedleri kullanması, cilt bütünlüğünü bozarak mantar enfeksiyonu gelişmesini kolaylaştırabilir.

·Bebeklerde pamukçuk hangi doktor bakar?

Pamukçuk çok ciddi bir hastalık değilse de bebeğin beslenmesini olumsuz etkiler ve huzursuzluğuna sebep olabilir. Bu yüzden ihmal edilmeden doktor kontrolü gerektirir. Bebeklerde pamukçuk varsa genellikle çocuk doktoruna başvurabilir. Doktor muayenesi ve tavsiyesiyle tedaviye uydun ilaçlar kullanılabilir. Eğer pamukçuk oluşumu ciddi veya tedaviye dirençli ise, bir çocuk dermatoloğu veya enfeksiyon hastalıkları uzmanı gibi ilgili uzmanlara da başvurulabilir.

·Bebeklerde pamukçuk tedavisi karbonat ile yapılır mı?

Pamukçuk tedavisi için annelerin en çok kullandığı yöntem olan karbonat ile ağız bakımı yapmak, ağızdaki mantarları yok etmeye ve pamukçuk belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Pamukçuk tedavisinde kullanılan karbonat ile ağız bakımı yönteminde, bir bardak kaynatılıp ılıtılmış suya bir çay kaşığı karbonat karıştırılarak bir solüsyon elde edilebilir. Bu karışımla anne her emzirmeden sonra batırılan hijyenik bir parça tülbent ile memelerini hafifçe yıkayabilir, bebeğin ağzını ve damak da dahil olmak üzere ağız içini hafifçe silebilir. Ancak karbonatın çok kullanılması, asit-baz dengesini bozabileceğinden aşırı kullanımından kaçınmamak ve mutlaka uygulamadan önce doktora danışmak gerekir.

·Bebeklerde pamukçuk nasıl önlenir?

Pamukçuk gelişmesini önlemek için bebeğin beslenmesinde kullanılan süt pompası, biberon, biberon ucu, yapay meme uçları gibi bütün araçlar yüksek ısıda yıkanarak iyice temizlenmelidir. Bebeğin günde bir kez ağız temizliği sağlanabilir. Enfeksiyonun önlenmesi için ağız hijyeni, düzenli emzik ve biberon değişimi, beslenme alışkanlıkları gibi tedbirler alınabilir. Annelerin ise bebeğini emzirmesi ve genital bölge temizliği yapması öncesinde ve sonrasında ellerini sabunlu su ile iyice yıkaması gerekir. Ayrıca emziren anneler özellikle meme başı temizliğine, meme pedlerini sık değiştirmeye, emzirme öncesinde göğüs hijyenine özen göstermeye de dikkat etmelidir.

·Bebeklerde pamukçuk nasıl temizlenir?

Ağızda pamukçuk yaygın olursa bebeğin her besleme sonrası az miktarda su ile ağzının temizlenmesi sağlanmalıdır. Temiz bir pamuklu çubuk veya gazlı bez kullanarak bebeğin dili ve ağzı nazikçe silinebilir. Temizleme işlemi sırasında bebeğin hassas ağzını tahriş etmemeye özen gösterilmelidir.

·Bebeklerde pamukçuğa ne iyi gelir?

Pamukçuk hastalığı kendiliğinden geçmediği için mutlaka tedavi edilmelidir. Bir bardak suya bir çay kaşığı karbonat koyarak gazlı bezle bebeğin ağzının günde birkaç kez temizlenmesi bebeklerde pamukçuğa iyi gelebilir. Bebeklerde pamukçuğa iyi gelmesi için doktor tavsiyesiyle mantara karşı damla veya ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca dengeli ve besleyici beslenmek ve bağışıklık sistemlerini güçlü tutmak hem annedeki hem bebekteki pamukçuk enfeksiyonlarının daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir.

Bebeklerde bağışıklık güçlendirici besinlerin başında anne sütü gelir. Anne sütünün içeriğinde bebeğinizi koruyan ve bağışıklık sistemini güçlendiren vitamin ve mineraller bulunur. Bağışıklığının desteklenmesi ve günlük ritminizin devam etmesi için bebeğinizi anne sütü ile beslemeye devam etmelisiniz. Eksikliği ya da yokluğunda ise doktorunuza danışarak ayına uygun bir çocuk devam sütü ile bebeğinizin beslenmesini destekleyebilirsiniz.