Bebeklerde Büyüme Atakları: Uzman Psikolog Ezgi Eyüboğlu Anlatıyor

Bebekler doğumundan itibaren belirli haftalarda yoğun büyüme ve gelişme dönemleri yaşar. Bunlar bebeklerde büyüme atakları olarak tanımlanır. Bebekler 1.5 yaşına kadar 10 kez ani büyüme sıçramaları yani büyüme atakları geçirir.

Bebeklerin büyüme ataklarında fiziksel ve bilişsel önemli değişimler gerçekleşir. Bu ataklarda bebeklerin baş çevresi büyür, boyu gözle görülür oranda uzar. Beyindeki sinirler gelişir, hücre sayısında artış olur. Algıları ile birlikte öğrenme becerileri artar. Bu atak haftaları aslında bebeğin dış dünyayı adım adım tanıması ve anlaması için çok değerlidir.

Pozitif bir evrilme yaşansa da bebeklerde büyüme atakları haftalarında bazı sıkıntılar ve günlük rutinde bozulmalar olur. Bebeklerin büyüme atakları haftalarındaki en tipik sıkıntılar sebepsiz ağlama, emmeye düşkünlük ya da emme reddi, uyku ve beslenme rutinlerinde değişimlerdir. Ebeveynlerin, bebeğinin atak haftasında olduğunu bilmesi hem bu sıkıntılı sürecin kaynağını bilerek tedirgin olmamasına hem de bebeğine destek vermesine imkan tanır.

Peki bebeğinizin büyüme atak haftalarını daha rahat geçirebilmesi için ne yapmalısınız?

Büyüme ataklarında bebeğinizin uyku kalitesi ve düzeni bozulabilir, beslenme rutini değişebilir. Öncelikle büyüme atak haftalarında bebeğinizdeki bu değişimleri normal kabul etmelisiniz. Bu sıkıntıların büyüme gibi olumlu bir nedenden kaynaklandığını bilerek, bebeğinizdeki bu değişimi desteklemelisiniz. Bunun için bebeğinizin büyüme ataklarıyla ilgili bir takvim oluşturup atak haftalarını işaretleyebilirsiniz. Böylelikle bu haftalardaki değişimlerin büyüme ataklarından kaynaklandığını bilir ve başka bir sağlık sorunu endişesi yaşamazsınız. Ayrıca bebeğinizin büyüme atak haftalarında ne gibi beceriler kazanıp değişimler yaşayacağını bilmek, onun gelişimini takip etmek açısından size fırsat da verir.

Bebeklerde Büyüme Atakları Ne Zaman Olur?

1. Büyüme Atağı: Bebeğin 5. haftasında başlar ve Değişen Duyular dönemi olarak tanımlanır. Bu dönemde bebeğin baş çevresi genişler. Gözüyle daha net görmeye, kokuları ayırt etmeye başlar. İlk kez ses çıkarır, ilk kez gülümser. Dış dünyayı tanımaya başladığı bu dönemde bebekte huzursuzluk artabilir. Yoğun şekilde ağlar ve hep kucakta olmak ister.

2. Büyüme Atağı: Bebeğin 8. haftasında yani 2. ayında yaşanır. Oluşumlar dönemi denir. Baş çevresinde yine ani bir büyüme olur. Yeni doğan refleksleri sona erer ve bebek daha bilinçli hareket eder. Vücudunu ve hareketlerini kontrol eder. Kendi sesini dinlemeye başlar, el ve ayaklarını keşfeder. Hızlı hareketleri takip edebilir. Farklı renk ve şekilleri ayırt edebilir. Yine bu süreçte yoğun ağlama, uykuda bozulma, rutin değişimi olur. Bu dönemde bebekle tensel temas kurmak, onunla sakin ve yumuşak bir iletişim kurmak önemlidir.  

3. Büyüme Atağı: Bebek 12. haftalık yani 3 aylıkken yaşanır. Yumuşak Geçişler dönemi denir. Bebek dış dünyaya biraz daha açılır. Dış dünyayı anlamaya ve kavramaya başlar. Dikkati biraz daha çabuk dağılır. Uyku rutinleri değişir. Artık çok küçük bir ses bile bebeğin dikkatini dağıtıp beslenmeyi bırakmasına neden olabilir. Kendi sesini çeşitlendirip yükseltip eğlenebilir. Farklı kişilere farklı davranışlar gösterir. Tanıdıklarını daha iyi seçer. Tükürük bezleri gelişir ve salyaları artar. Eller daha fazla ağza gider. Bu dönemde bebeğin gelişimini desteklemek için farklı aktiviteler sunulmalıdır.

4. Büyüme Atağı: Bebek 19. haftalık yani 5 aylık olduğunda yaşanır. Etkinlikler Atağı dönemidir. Bebekler bu dönemde karmaşık ilişkiler kurmaya başlar ve muhakeme becerisi kazanır. Yabancılara karşı utanma hissi gösterir. Kendi adını duyunca döner ve tepki gösterir. Artık yerde de vakit geçirmesinin faydalı olduğu zamanlardır. Bu dönemde ev ortamındaki yeni uyaranlarla bebeği tanıştırmak, odaları gezdirmek, farklı nesneler göstermek gelişimini desteklemek için faydalı olur.  

5. Büyüme Atağı: Bebek 26 haftalık yani 6.5 aylık olduğunda yaşanır. İlişkiler dönemi denir. Mesafe kavramı gelişir. Uzak, yakın algıları artar. Yanından uzaklaştığınızda ağlayarak tepki verir. Bu dönemde uykuya geçerken zorlanabilir. Uyku rutini oluşturup, uyku öncesi hazırlıklar yapmak etkili olabilir. Bütündeki küçük detaylara takılıp odaklandığı bu dönede birbirine geçen halkalar, düğmeli oyuncaklar beyin gelişimini destekleyebilir.

6. Büyüme Atağı: Bebeğin 37. haftasına yani 8.5 ayına denk gelen Kategoriler dönemidir. Bu, beslenme ile ilgili kritik bir dönemdir. Büyüme atağından önce memeye düşkünleşir ya da meme reddi olabilir. Meme reddi olduğunda anneler ‘bebeğim anne sütü istemiyor, aç kalacak’ düşüncesiyle ek gıda vermeye yönlenebilir. Halbuki meme reddi birkaç günde geçecek bir durumdur ve beslenme şeklini değiştirmeye gerek olmaz. Anneler bebeklerinin beslenme rutinini değiştirmeden bu dönemi geçirmeye özen göstermelidir. Bebeğin 6. büyüme atağında kategorileştirme becerisi artar. Sesleri, basit hareketleri taklit eder. Ayna bu dönemde çok ilgisini çeker ve gelişimini hızlandırır. Gün içinde ayna karşısında bebekle vakit geçirmek gelişimini destekler. Merak etme ve keşfetme dönemidir. Emekleyebildiği ve etrafı dağıttığı bir dönemdir.

7. Büyüme Atağı: Bebeğin 46. haftasındaki Zincirleme Olaylar dönemidir. Bebek amaca ulaşmak için daha ayrıntılı düşünmeye ve belirli sıralı davranışlar sergilemeye başlar. Muhakeme ve eylem becerileri artar. Taklit ustası olur. Tekrar deneme ve başarma hissini bu aylarda öğrenebilir. 1 yaş sonrası becerileri fark edilir olur ve mizacı ortaya çıkar. Neyi sevip sevmediği artık tahmin edilir hale gelir. Etrafı dağıtmaya devam eder. Bir şeyleri bir araya getirme, birbirine geçirme takma çabası gösterir. Dil gelişimini artırmak için gündelik işler yaparken bebekle bol bol konuşmak ve iletişim kurmak etkili olur.

8. Büyüme Atağı: Bebeğin 55. haftasında yani 13 aylık olduğunda yaşanır. 1 yaş sonrası büyüme ataklarının ilki olan bu dönem Programlar dönemi olarak tanımlanır.  Bebek bu dönemde zincirleme olayların bir sonucu olduğunu görür ve anlar. Neden sonuç ilişkisini kurar ve daha sistematik bir düşünceye geçer. Aynı davranışları çok kez tekrar edebilir. Nesneleri yeni tanır ve onun üzerinde deneyler yapar. Bu dönemde saklanan şeyleri bulabileceği için saklambaç oynanabilir. Ayrıca kağıt kalemle karalamalar yapmaya başlanabilir.

9. Büyüme Atağı: Bebeğin 64. haftasına yani 15 ayına denk gelen İlkeler dönemidir. Bebek bu dönemde istediğini yaptırmak için her yolu dener. Karşısındakinin ne tepki verdiği onun bu davranışı öğrenmesinde etkilidir. Artık bebek için bazı temel kuralların koyulması gereken bir dönemdir. Bu yaşta henüz konuşamadığı için tepkilerini fiziksel olarak gösterir. Kızdığında öfke nöbetine girebilir. Kuralları bozmak için karşısındakini ne zaman ve nasıl pes ettireceğini bu dönemde öğrenir ve bundan sonrasında hep bu yöntemi uygular. Temel kuralların koyulduğu bu dönemden itibaren bebeğe karşı tutarlı, sakin ve net olmak, kuralların amacını kısa cümlelerle açıklamak çok önemlidir. Bebek kuralları ancak değişmeyeceğini anlarsa benimser.

10. Büyüme Atağı: Bebeğin 75. haftalık olduğu 18. ayında yaşanır. Sistemler dönemi olarak tanımlanır. Bebekteki en belirgin gelişme, benlik kavramında görülür. Aile kavramını, ben-sen ayrımlarını fark eder. Bu dönemde bebek çevresindekileri rol model alır. Taklitin bir adım ötesinde davranış kalıplarını oluşturur ve benimser. 2 yaş sendromuna gireceği bir döneme yaklaşır. Bu dönemde kendi seçimlerini yapma imkanı vererek, bebeğin kendini iyi hissetmesi ve özgüven kazanması sağlanabilir. Bu dönemde aidiyet kavramını öğreneceği etkinlikler ve oyunlar oynayabilir. Ayrıca zaman kavramını öğretmeye başlamak için ideal bir zamandır.

Her bebeğin gelişimsel yolculuğu kendine özgüdür. Genel olarak beklenen büyüme atak haftaları her bebekte farklı zamanlarda olabilir. Büyüme ataklarında kazanılan beceriler de her bebekte farklılık gösterebilir. Siz de yukarıda aktardığınız bebeklerdeki büyüme ataklarında görülen potansiyel becerileri inceleyerek, bebeğinizin önce hayata geçireceği ve sonradan kazanacağı becerilerin neler olacağını takip edebilirsiniz.

Uzman Psikolog

Ezgi Eyüboğlu