“Oyun çocuğu” ya da “okul öncesi” olarak adlandırılan 2-6 yaş arasını kapsayan bu dönemde büyüme hızının yavaşlaması, çocuğun daha hareketli olmaya başlaması ile birlikte çocuklarda besin seçimi, iştahsızlık gibi durumlar görülebilir.
Beslenmenin yetersiz ve uygunsuz kaldığı durumlarda büyüme ve gelişim geriliği görülebilir. Çocuklarda gelişimin normal seyrinde gitmesini sağlayan beslenme, gelişim geriliği olan çocukların tedavisinde de oldukça önem taşır.
Bu nedenle çocuğun her besin grubundan, öğün atlamadan ve sağlıklı gıdalarla beslenmesi sağlanmalıdır.
Hangi besin grupları ne kadar tüketilmeli?
Çocuğun dengeli ve yeterli bir büyüme -gelişme sağlaması için temel besin gruplarında bulunan gıdalardan her gün tüketmesi gerekir. 5 temel besin grubu vardır. Bunlar;
1. Et ve benzeri
2. Süt ve süt ürünleri
3.Tahıllar
4. Meyve ve sebzeler
5. Yağ ve şeker şeklindedir.
1. Et ve benzeri
Hayvansal protein kaynaklarından et, tavuk, hindi, balık, yumurta ve bitkisel protein kaynaklarından kuru baklagiller bu besin grubunda yer alır.
Hayvansal protein kaynaklarından et, günde 1-2 adet köfte (30-60 gr) kadar, balık ekstra omega-3 içeriği nedeniyle haftada 1-2 kez ve yumurta herhangi bir alerjik durum yoksa her gün veya gün aşırı şekilde beslenmeye eklenmelidir. Kaliteli protein kaynaklarının tüketimi bu dönemde hem büyüme – gelişme hem de zihinsel performans açısından oldukça etkilidir.
Salam, sosis, sucuk gibi işlenmiş etlere çocuk beslenmesinde yer verilmemelidir.
Fasulye, nohut, barbunya, mercimek gibi kuru baklagiller ve badem, fındık, ceviz gibi kuru yemişleri de bu grupta sayabiliriz. Kuru baklagiller hem protein hem de kompleks karbonhidratlar yönünden zengindir ve günlük 1 porsiyon (2-3 yemek kaşığı) kadar kuru baklagil tüketilmesi önerilir
2. Süt ve süt ürünleri
Bebek beslenmesinde ilk 6 ay sadece anne sütü veya eksikliğinde devam sütü ile ilerlenmelidir. 2-3 yaşına kadar da mümkünse anne sütü veya devam sütü ile ilerlemeye devam edilmelidir.
Bu kategori içerisinde yer alan süt, yoğurt, kefir, peynir gibi besinlerin günde 2 porsiyon kadar (2 su bardağı) tüketilmesi uygun olacaktır. Süt ve süt ürünleri hem iyi birer protein kaynağı hem de iyi birer kalsiyum, fosfor ve b12 kaynağıdır. Özellikle gelişim çağındaki bu yaş grubunda kemik sağlığı için oldukça destekleyici olduklarını söyleyebiliriz.
3. Tahıllar
Tahıllar grubunda buğday, yulaf, arpa, çavdar, mısır ve pirinci sayabiliriz.
Tahıllar içerisinden özellikle tam tahılların tükettirilmesi (tam buğday ekmeği, tam buğday unu, kepekli pirinç, bulgur, esmer makarna… gibi) yüksek lif içeriği, protein ve B vitaminleri sayesinde daha besleyici olacaktır.
Günlük ortalama 2,5 porsiyon tahıl grubundan besinler (yaklaşık 2-3 dilim ekmek yada 4-6 yemek kaşığı pilav ya da makarnaya denktir) tüketilmesi önerilir.
4. Meyve ve sebzeler
Meyve ve sebzeler özellikle vitamin-mineral açısından oldukça zengin olup, büyüme ve gelişmede, bağışıklık sisteminin güçlenmesinde, doku onarımında, deri, göz, diş sağlığında oldukça önemli etkilere sahiptir.
Meyve-sebze grubundan günde 2-3 kâse kadar mevsim meyve ve sebzelerinin tüketilmesi önerilir.
Özellikle meyve konusunda, lif yönünden fakir olan meyve suyu yerine, meyvenin kendisi, lifleri ile birlikte bütün olarak tükettirilmelidir.
5. Yağ ve Şeker
Günlük kalorinin en fazla %10’luk kısmının eklenti şekerden gelmesi önerilir. Bu da günlük en fazla 25gr/gün (6 çay kaşığı) olması demektir.
Bu dönemde şeker, şekerleme, çikolata, paketli gıdalar, şekerli içeceklerden olabildiğince uzak durulmalı ve diğer besin gruplarının tüketimine ağırlık verilmelidir.
Yağ tercihlerinde ise sıvı yağ olarak 3-4 çay kaşığı kadar zeytinyağının yemeklere eklenmesi uygun olacaktır. Fast-food, paket gıdalar, hazır gıdalar gibi doymuş yağ ve kolesterol içeriği yüksek besinlerden olabildiğince kaçınılmalı ve daha temiz içerikli besinlere ağırlık verilmelidir.
Yanlış ve yetersiz beslenme, çocuğunuzun fiziksel olarak büyümesini engelleyebileceği gibi bağışıklık sisteminin zayıflamasına da neden olabilir. Çocuğunuz yeterli ve dengeli beslenmediği için vücudu güçsüz düşebilir ve daha sık hasta olabilir. Bu sebeple, çocuğunuzun gelişiminde fiziksel olarak geri kalma ya da sık hastalanma gibi belirtiler fark ettiğinizde, muhakkak gelişim kontrolü için doktorunuza başvurmanız önerilir. Hekiminiz veya diyetisyeniniz gerektiği takdirde çocuk beslenme programının şekillendirilmesinin yanı sıra uzman beslenme tedavisine başlamaya da karar verebilir.
Kaynaklar
Beslenme Kitabı -Prof. Dr. Ayşe Baysal
Türk Çocuk Gatroenteroloji, Hepatoloji ve Beslenme Derneği Oyun Çocukluğu Dönemi Beslenme Rehberi
British Nutrition Foundation /Children