Koronadan Korunma Yolları

Yeni Koronavirüs (2019-nCoV)

Yeni Koronavirüs ilk defa Aralık 2019’da, Çin’in Wuhan şehrindeki deniz ürünleri ve canlı
hayvan satan bir markette çalışan ve aynı günlerde bu marketi ziyaret eden kişilerde akciğer
enfeksiyonu (pnömoni) bulgularının tespit edildiğinin açıklanmasıyla gündeme gelmiştir.
Hastalardan alınan örneklerin incelenmesi sonucunda, hastalığa neden olan virüsün SARS
(2002) ve MERS (2012) gibi Koronavirüs ailesinden olduğu anlaşılmış ve virüse Yeni
Koronavirüs 2019 (2019-nCoV) adı verilmiştir.

Belirtileri
Hastalık, 2-14 gün süren bir kuluçka süresinden sonra birden başlayan yüksek ateş (39 derece), öksürük ve nefes darlığı ile karakterlidir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı ve burun akıntısının da olduğu görülmüştür. Hastalık genellikle orta-ağır bir klinik seyir göstermektedir. Ağır hastalanan ve ölen kişilerin büyük kısmı ileri yaştaki (65 yaşından büyük), altta yatan hastalıkları (akciğer hastalıkları, organ yetmezlikleri, kanser, diyabet, bağışıklık baskılayan hastalıklar) olan kişilerden oluşmaktadır. Genç sağlıklı erişkinlerde hastalık nispeten hafif seyretmektedir. 30 Ocak tarihinde Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından virüs sebebiyle oluşan ölüm sayısı,170 olarak açıklanmıştır. DSÖ tarafından sık sık güncellenen durum raporlarına bu linkten ulaşabilirsiniz: 

Bulaşıcılık
Yeni Koronavirüsün, diğer Koronavirüsler gibi solunum salgıları ile bulaştığı düşünülmektedir.
Hasta kişilerden öksürük, hapşırık, gülme, konuşma sırasında çevreye saçılan virüs içeren
solunum salgısı damlacıkları, sağlam kişilerin mukozalarına temas ederek bu kişilerin
hastalanmasına neden olur. Hastalığın bu şekilde insandan insana bulaşması için yakın temas
(1 metreden yakın) gereklidir. Bu bulgular 2019-nCoV’nin insandan insana bulaşabildiğinin
göstergesidir. Ancak halen bulaştırıcılığın ne ölçüde olduğu bilinmemektedir. Kuluçka dönemi
(virüs taşıyan kişi ya da virüsle ilk temastan, ilk semptomların görünmesi arasında geçen zaman), 2 ila 14 gün arasında değişmektedir.

Korunma

Hastalıktan korunmak için bir aşı söz konusu değildir. Bu nedenle korunmada şimdilik en etkili
yöntem virüsle (hasta kişilerle) temas etmekten kaçınmaktır. Bugün için ülkemizde hastalığın
yayılması söz konusu olmadığından toplumda özel bir önlem alınmasına gerek yoktur. Ancak
solunum yolu enfeksiyonu yapan çok sayıda virüsün (grip, nezle virüsleri vb.) insanlar arasında
dolaşmakta olduğu kış aylarında sadece 2019-nCoV’tan değil, diğer tüm solunum virüslerinden
korunmak için el temizliğine dikkat edilmesi, temiz olmayan ellerin göz, ağız ve buruna
götürülmemesi çok önemlidir. Dünya Sağlık Örgütü Yeni Koronavirüs’e karşı aşağıdaki korunma yöntemlerini önermektedir:
• Ellerinizi sık sık sabunlu suyla yıkayın veya alkol bazlı dezenfektan ile temizleyin.
• Öksürürken veya hapşırırken, ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizle veya bir kağıt mendille
kapatın, ardından mendili kapalı bir çöp kutusuna atın ve ellerinizi yıkayın.
• Soğuk algınlığı, ateş veya öksürük gibi semptomları olan kişilerle yakın temastan
kaçının.
• Henüz virüsün yaygın olduğu bölgelere yönelik bir seyahat yasağı olmamasına
istinaden, Uzak Doğu’ya seyahat ederseniz, tavuk vb. canlı hayvanlar satılan pazar ve
alanlardan uzak durun.
• Ateş, öksürük, solunum güçlüğü gibi belirtiler gösterirseniz en yakın sağlık kurumuna
veya doktorunuza hemen ulaşın.
• Az pişmiş veya çiğ et ürünlerini tüketmeyin, yumurtaları iyice pişirin.

Tedavi

Koronavirüs’e karşı üretilmiş belirli bir aşı veya etkili olan bir ilaç günümüzde bulunmamaktadır. Bu nedenle hastalara şikayetlerini azaltacak ve varsa bozulan organ fonksiyonlarını destekleyecek tedaviler uygulanmaktadır. Ülkemizde son 14 gün içinde Çin’e bizzat seyahat etmiş olan veya seyahat etmiş biriyle yakın teması olan kişiler, ateş, öksürük, solunum sıkıntısı gibi belirtileri olursa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdırlar.

Seyahat

Dünya Sağlık Örgütü’nün aşağıda yer verilen seyahat önerilerini incelemelerini öneririz:

• Ateş ve öksürük benzeri semptomlarınız varsa, seyahat etmekten kaçının. En yakın sağlık kuruluşuna, seyahat ettiğiniz bölgeleri ve sağlık geçmişinizi bildirerek başvurun.
• Ateş ve öksürük benzeri semptomlar gösteren kişilerden uzak durun, yukarıda belirtilen Koronavirüs’e karşı korunma önerilerini uygulayın.
• Seyahat esnasında koruyucu maske takmayı tercih ederseniz, maskeyle ağzınızı ve burnunuzu kapatın, taktıktan sonra maskeye dokunmamaya özen gösterin. Tek kullanımlık maskeleri kullandıktan sonra kapalı çöp kutularına atın ve ellerinizi tekrar yıkayın ve/veya dezenfekte edin.
• Seyahat esnasında hastalanırsanız, hemen yetkili görevlileri (uçus görevlileri, kabin amirleri vb.) bilgilendirin.

Mevsimsel Grip-Influenza

Grip influenza virüsünün neden olduğu, genellikle yıl içerisinde sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başına kadar olan dönemde daha sık görülen oldukça bulaşıcı bir hastalıktır. Toplumun özelliklerine göre her yıl belirli sayıda insanı etkiler ve hastalandırır. Bu nedenle her yıl sonbahar sonu, kış ve ilkbahar başı arasında beklenen sayıda kişide görülen bu hastalık mevsimsel grip olarak ifade edilmektedir.

Çeşitli hayvanların kendilerine ait grip virüsleri vardır ve hayvanlarda da grip hastalığı görülebilmektedir. Genellikle hayvanlardaki grip virüslerinin insanlara bulaşması beklenmez. Bununla birlikte bazı yıllarda hayvanlardaki grip virüsleri yapı değiştirerek insanlara bulaşabilmekte ve insanları hastalandırabilmektedir. Domuz gribi virüsü de 2009 yılında Meksika’da bu şekilde insanlara bulaşmış, daha sonrasında insandan insana yayılarak beklenenden çok daha fazla insanı etkilemiş, tüm dünyaya yayılmış ve bir salgına neden olmuştur. 2009 yılında görülen bu salgın domuz gribi salgını olarak ifade edilmiştir. Aynı etken daha sonraki yıllarda diğer mevsimsel grip etkenleri gibi beklenen sayıda insanı etkilemiş ve hastalandırmıştır. Bu nedenle daha sonraki yıllarda domuz gribi virüsü de artık mevsimsel grip virüsleri arasında yer almıştır.

Belirtiler

Grip belirtileri, virüsün vücuda girmesinden sonraki 1-3 gün içerisinde ortaya çıkar. Aşağıdaki belirtilerden biri ya da birkaçı görülebilir;

• Ateş (koltuk altından ölçülen 38°C ve üzeri)
• Titreme
• Kuru öksürük
• Boğaz ağrısı
• Burun akıntısı ve tıkanıklığı
• Baş ağrısı
• Kas ve eklem ağrıları
• Şiddetli halsizlik
• İshal, nadiren kusma

Ateş (38°C ve üzeri) yükselir ve titreme görülür, bunlara baş ve karın ağrısı eşlik etmektedir.
Kuru bir öksürük görülür. Bunların dışında, eklem ve boğaz ağrıları, iştahsızlık, burun akıntısı,
hapşırma, baş dönmesi de grip hastalığında görülebilir. Çocuklarda bu duruma kusma ve ishal
eşlik edebilir, küçük çocuklarda dikkat edilmesi gereken ek belirti huzursuzluk, iştahsızlık ve
uyku halidir. Belirtiler hastanın günlük işlerini etkileyecek düzeye ulaşabilir. Halsizlik grip
geçtikten sonra bile bir kaç hafta devam edebilir. Şikâyetler genellikle 7 gün sürer, ilk 2-3 gün
içerisinde şiddetlenir ve sonrasında düzelme başlar, ancak iyileşme süresi 1- 2 haftaya kadar da
uzayabilir.

Bulaşıcılık

• Temel olarak hasta bireylerin öksürme, hapşırma ve konuşma esnasında yaydıkları
• damlacıkların, sağlıklı bireyler tarafından solunum yoluyla alınmasıyla bulaşmaktadır. Hasta
• kişinin öksürmesi ya da hapşırması sonucu etrafa influenza (grip) virüsü içeren milyonlarca
• damlacık dağılır. Bu damlacıkların enfekte bireylerin 1-2 metre uzağına kadar
• yayılabildiği gösterilmiştir.
• Az da olsa, bu damlacıkların bulaştığı yüzey ve nesnelere temas edildikten sonra ellerin ağız,
• burun veya göze sürülmesi ile de bulaşabilmektedir. Tokalaşma, öpüşme, bir metreden fazla
• yaklaşarak konuşma önemli bulaş yollarıdır. Kapı kolu, masa, bardak, vb. yüzeylerde virüs 2-8
• saat canlı kalmaktadır.
• Hasta kişiler belirtilerin ortaya çıkmasından 1 gün öncesinden başlayarak hastalığın 5.-7.
• günlerine kadar bulaştırıcıdır.

Korunma

• Grip aşısı grip mevsimi boyunca (Ekim-Mart ayları arasında) yaptırılabilir.
• Gripten korunmanın en önemli yollarından biri de kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek
ve ellerin bol su ve sabun ile yıkanmasıdır.
• Kalabalık ortamlarda uzun süre bulunmak grip bulaşmasında etkili olduğundan, gerekli
olmadıkça bu gibi ortamlardan uzak durulması önerilmektedir.
• Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır.
• Ağız, burun ve gözlere kirli eller ile temas edilmemelidir.
• Hastanın temas ettiği veya virüsün bulaşmış olabileceği sık kullanılan ve dokunulan
yüzeyler sık sık temizlenmelidir. Bu yüzeylerin sık sık temizlenmesi ve ellerin sık sık
yıkanması, bulaşma riskini de en aza indirecektir.
• Grip virüsünün yayılmasını önlemek için, yüzeylerin (masalar, kapı kolları, banyo
yüzeyleri, mutfak tezgâhı, oyuncaklar, vb.) günlük temizlikte kullanılan deterjanlar ve
çamaşır suyu ile temizlenmesi yeterlidir.
• Hastalara ait çarşaf, çamaşır, havlu ve tabakların ayrı olarak yıkanmasına gerek yoktur.
Ancak hastaya ait eşyalar yıkanmadan başkası tarafından kullanılmamalıdır.

Tedavi

Çoğu hasta herhangi bir tıbbi tedavi almadan bir haftada iyileşir. Fakat risk grubunda olan
kişilerde hastalık ciddi ve ağır seyredebilir ve hatta ölüm görülebilir. Bu nedenle risk grubundaki
kişiler erken dönemde (hastalık başladıktan sonraki 24 ile 48 saat arasında) hekime başvurmalı
ve antiviral tedavi almalıdır. Bu ilaçlar; tıpkı antibiyotikler gibi hekim tarafından önerilmedikçe,
reçetesiz olarak kesinlikle kullanılmamalıdır. Bu ilaçlar, bebek, gebe ve emziren anneler,
çocuklar ve ileri yaştaki hastalar da dâhil olmak üzere hekim tarafından verildikten sonra
kullanılmalıdır. İlaçlar, hekimin önerdiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır. Vücuttan su kaybını
önlemek için bol bol sıvı tüketimi gerekir. Antibiyotiklerin grip ya da soğuk algınlığı tedavisinde
herhangi bir yararı yoktur. Antibiyotikler bakterileri öldürür, ancak grip veya soğuk algınlığına sebep olan virüsler üzerinde herhangi bir etkisi yoktur. Hasta olanların kalabalık ortamlarda
bulunmamaları, evden çıkmamaları ve evde istirahat etmeleri hastalık bulaşmasının önüne
geçmek için önemlidir.