Hamilelikte Esansiyel Yağların Kullanımı

Aromatik bitkiler ve bunlardan elde edilen esansiyel yağlar, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yüzyıllardan beri halk arasında sağlık sorunlarının iyileştirilmesi amacıyla kullanılıyor. Özellikle de son yıllarda tıbbi ve aromatik bitkilerin ve bunlardan elde edilen esansiyel yağların kullanımında artış oldukça dikkat çekici. Bu ilginin de etkisiyle, yan etkilerinden dolayı gebelikte ilaç kullanmaktan kaçınan bazı anne adayları da hamilelik döneminde yaşadıkları sağlık sorunlarını esansiyel yağ kullanımı ile azaltmaya yöneliyorlar. Eğer siz de hamilelikte esansiyel yağların kullanımının güvenli olup olmadığını merak ediyorsanız içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Esansiyel Yağ Nedir?

Uçucu ve eteri yağlar olarak da adlandırılan esansiyel yağ, ‘bitkisel materyalden elde edilen, kokulu ve yağımsı sıvı’ şeklinde kısaca tanımlayabiliriz. Mekanik presleme veya damıtma yoluyla elde edilen bu yağlar, aslında kaynağının doğal kokusunu ve lezzetini koruyan konsantre bitki özleridir. Orta çağdan beri tıbbi ve kozmetik amaçlı olarak kullanılan, oda ısısında sıvı olan bu yağlara, açıkta bırakıldıklarında tamamen uçtukları için uçucu yağlar da denir. Bu yağların en belirgin özellikleri, oda sıcaklığında uçucu ve kokulu olmalarıdır.

Esansiyel yağlar, genelde sıcak tropik ülkelerle, ılıman Akdeniz bölgesi ülkeleri arasında yer alan coğrafyada yetişen, çeşitli aromatik bitkilerden üretilir. Bu yağlar bitkilerin yaprak, çiçek, kabuk, tohum ve köklerinden, genellikle su buharı destilasyonu veya farklı ekstraksiyon yöntemleri kullanılarak elde edilir. Her esansiyel yağın benzersiz bir kimyasal bileşimi vardır ve bu çeşitlilik vücut üzerinde bazı etkiler yapar.

Özellikle son yıllarda doğal bileşenlere artan taleple birlikte, bu yağların hem pek çok sektörde hem de bireysel olarak kullanımı her geçen gün artmaktadır. Peki esansiyel yağların kullanımı gebelikte de güvenli midir?

Esansiyel Yağlar Gebelikte Güvenli midir?

Bitkisel esansiyel yağların antibakteriyel, antiviral gibi pek çok etkiye yönelik elde edilen araştırma sonuçları genel olarak pozitif yönde olsa da esansiyel yağların gebelikte güvenli ve uygun kullanımı üzerine çok az kanıt bulunmaktadır. Bu nedenle de uzmanlar anne adaylarının, sadece gebeler için onaylanan yağları, küçük dozlarda kullanılmasını önerir. Gebeliğin ilk trimesteri olan ilk üç aylık dönemde, anne adaylarının hiçbir esansiyel yağı kullanmaması tavsiye edilmektedir. İkinci ve üçüncü trimesterde ise sadece doktorun uygun gördüğü esansiyel yağlar kullanılabilir. 

Esansiyel yağları gebelikte güvenli şekilde kullanmak için aşağıda sıraladığımız maddelere  özellikle dikkat edebilirsiniz;

• Hamilelerin seyreltilmemiş esansiyel yağları kullanması sakıncalı olabilir. Bu nedenle esansiyel yağları uygulama öncesinde yüzde 2-4 oranında temel yağlarla seyreltmelisiniz.
• Doktorunuzun onay verdiği esansiyel yağları dikkatli seçmeniz oldukça önemli. Hamilelikte doktorunuzun kullanımını uygun gördüğü yağları güvenilir üreticilerden tedarik etmeye özen gösterebilirsiniz.
• Hamileliğiniz boyunca esansiyel yağları, cilt veya mukozal alanlar gibi vücut yüzeylerine direkt olarak topikal uygulamaktan kaçınmalısınız. Eğer esansiyel yağları cildinize uygulamayı seçerseniz, bunların bir temel yağ ile seyreltildiğinden emin olun.
• Esansiyel yağları vücudunuzun yüzeyinde kullanacaksanız, genel kullanımdan önce cildinizin küçük bir alanında uygulamayı deneyerek hassasiyet açısından test edin.
• Hamilelikte kullanacağınız esansiyel yağların miktarı da çok önemlidir. Bu konuda doktorunuzun önerdiği dozda kullanmaya dikkat edin.

En iyi esansiyel yağlar, dolgu maddeleri veya yan ürünler olmadan yüzde 100 bitkilerden elde edilenlerdir. Güvenli olması açısından, bilimsel testlere önem vererek saf, yüksek kaliteli üretim yapan esansiyel yağ sağlayıcılarını temin edici olarak tercih edebilirsiniz. Ancak esansiyel yağları hamilelikte kullanmadan önce mutlaka doktorunuzdan onay almalısınız. Çünkü bazı yağların hamilelikte kullanımı faydalıyken, bazı yağların kullanımı bu dönemde uzmanlar tarafından önerilmez.

Esansiyel Yağlar Hamilelikte Nasıl Yardımcı Olur?

Çoğu anne adayı esansiyel yağları, bazı sağlık sorunlarını azaltmaya yardımcı olması nedeniyle hamilelikte kullanmayı tercih edebiliyor. Bunların başında da sabahları daha sık olan mide bulantısı, kusma, mide yanması, memede ağrı, hemoroid, uyku problemleri, deride çatlaklar ve ayak bileğinde şişlik gibi gebelikte yaşanan birçok sağlık sorunu geliyor. Ayrıca anne adayları esansiyel yağları kaygıyı, ağrıyı, yorgunluğu ve fiziksel semptomları azalmaya yardımcı olması nedeniyle de hamilelikte kullanabiliyor.

Esansiyel yağ kullanımının hamilelikte anne adaylarına yardımcı olduğu konular arasında şunlar yer alır;

•             Mide bulantılarını azaltması

•             Uykuyu iyileştirmesi

•             Cilt elastikiyetini artırması

•             Cilt çatlaklarının oluşmasını engellemesi ve oluşan çatlakları azaltması

•             El-ayak şişliklerini azaltması

•             Rahatlama, gevşeme sağlaması

Anne adaylarının kullandıkları geleneksel ve tamamlayıcı tedavi yöntemlerinden biri de aromaterapidir. Bitkilerin veya meyvelerin kök, yaprak, çiçek veya kendilerinden elde edilen esansiyel yağlar, aromaterapi için temel koku bileşeni olarak kullanılır. Gebelikte aromaterapi uygulamalarının amaçları arasında, anne adaylarında rahatlama, gevşeme ve esenlik hissini arttırma, yorgunluğu, depresyonu ve anksiyeteyi azaltma, gebelikte fiziksel ve psikolojik rahatsızlıkları hafifletme, doğumda ağrıyı azaltmaya destek olmak yer alır.

Egzersiz, dengeli beslenme ve dinlenme ile aromaterapi; gebelik, doğum ve doğum sonrası süreçte anne adayının stresle başa çıkmasına da yardımcı olabilir. Ayrıca literatürde, preeklemptik (gebelik zehirlenmesi) gebelerde aromaterapi uygulamalarının kan basıncını düşürmede, bulantı kusma ve ödeme bağlı ağrıyı azaltmada etkili olduğu da görülmektedir.

Hamilelikte Kaçınılması Gereken Esansiyel Yağlar

Bazı esansiyel yağların hamilelik sırasında ölçülü olarak kullanılması güvenli olsa da bazılarından kasılmaları tetiklemek dahil olumsuz yan etkileri olması nedeniyle gebelik süresince kaçınmak gerekir.

Hamilelikte ve özellikle ilk 3 ayda, kasılma ve düşüğe neden olabileceği için bazı esansiyel yağlar kullanılmamalıdır.  İşte hamilelikte kaçınılması gereken esansiyel yağlar;

• Anason tohumu
• Arnika
• Huş (kayın ağacı)
• Fesleğen
• Buchu
• Kavun
• Kafur
• Kimyon
• Tarçın
• Ardıç
• Adaçayı
• Karanfil
• Sedir ağacı
• Selvi
• Kekik
• Acı rezene
• Geranium
• Zencefil
• Yasemin
• Sassafras
• Sedef otu

Ayrıca, çin tarçını, tarçın kabuğu, peru balsamı, mine çiçeği özü, çay özü, limon kokulu mersin tohumu, zufa otu, hardal, mercan köşk, mür, muskad, keklik otu, pennyroyal, biberiye, adaçayı, savory, solucan otu, tarhun otu, mazı ağacı, kekik, keklik üzümü, pelinotu, kaz ayağı, mersin, nane, defne yaprağı, terebentin yağı ve kokuşmuş otu (Inula) gibi duyarlılığa neden olabilecek esansiyel yağların da gebelik süresince kullanılması tavsiye edilmez.

Hamilelik İçin En İyi Esansiyel Yağlar

Gebeliğin ilk trimesterinde hiçbir esansiyel yağın kullanılması önerilmemekle birlikte, hamilelikte kullanımı güvenli ve uygun olan esansiyel yağlar da bulunur. Bu esansiyel yağlardan bazıları sabahları olan mide bulantısının azalmasına yardımcı olduğu gibi sakinliği, rahatlamayı ve iyi bir gece uykusunu teşvik edip ruh halini de iyileştirebilir. Hamileliğin 4-9. ayları arasında artık anne karnındaki bebek daha gelişmiş olduğu için bazı doğal yağlar kullanılabilir. Peki hamilelik için en iyi esansiyel yağlar hangileridir?

İşte hamilelikte kullanılabilen bazı esansiyel yağlar;

• Lavanta
• Gül 
• Nane
• Limon
• Argan
• Kakule
• Papatya
• Günlük
• Mandalina
• Melisa
• Ylang ylang
• Sandal ağacı
• Çay ağacı
• Biberiye
• Sedir ağacı
• Okaliptüs
• Bergamut
• Paçuli
• Turunç
• Portakal çiçeği

Hamilelikte kullanılabilecek esansiyel yağların bazılarının anne adaylarına yapabileceği olumlu etkiler ise şunlardır;

Buhur yağı: Rahatlamayı ve gece uykusunu teşvik eder.

Bergamot yağı: Ağrı kesici, sakinleştirici etki yapabilir.

Roman papatyası yağı: Antiseptik, ağrı kesici, iltihap giderici, sakinleştirici etki yapabilir. Hazımsızlığı gidermeyi kolaylaştırabilir.

Servi yağı: Antiseptik ve ödem giderici olarak 5. aydan sonra hemoroid ve varise karşı yardımcı olabilir.

Sandal ağacı yağı: Ruh halini iyileştirebilir.

Itır yağı: Ödem gidermeye yardımcı özelliğiyle bacak ağrıları için önerilir.

Lavanta yağı: Hücresel yenilenmeyi ,çatlak önlemeyi ,iltihap gidermeyi ve ödem atmayı kolaylaştırabilir.  

Kakule yağı: Sabahları olan mide bulantısının azalmasına yardımcı olabilir.

Limon yağı: Ruh halini iyileştirebilir. Varis oluşumunu engellemeye destek olabilir. Sabah bulantılarını azaltabilir.

Çay ağacı yağı: İltihap giderebilir, dezenfektan olarak kullanılabilir.

Yabani portakal: Ruh halini iyileştirebilir.

Okaliptüs yağı: Güçlü bir analjezik olduğu için ağrıyı rahatlatabilir, şişliği azaltabilir.

Gül yağı: Antiseptik, sinirsel sakinleştirici özelliği vardır. Rahatlamayı ve uyumayı kolaylaştırabilir.

Zencefil yağı: Sabahları olan mide bulantısının azalmasına yardımcı olabilir

Sardunya yağı: Ruh haline pozitif etki yapabilir.

Hamilelikte esansiyel yağların kullanımı konusunda mutlaka doktora danışılmalıdır.