Bebeğiniz için en iyi besin anne sütüdür
bg

Prematüre Bebeklerde Nelere Dikkat Edilmeli

Prematüre Bebeklerde Nelere Dikkat Edilmeli?

Prematüre bebek, 37. Gebelik haftasından önce doğan bebektir.

  • 34-37 hafta arasında doğanlara ‘geç prematüre’,
  • 32 haftanın altında doğanlar ‘çok prematüre’,
  • 28 haftadan erken doğanlar ‘aşırı prematüre’ olarak tanımlanmaktadır.  

Dünyada her yıl 130 milyon bebek doğmakta, yaklaşık %5-18’i yani ortalama 13 milyon bebek prematüre olarak doğmaktadır. Ülkemizde ise yılda 1,5 milyona yakın bebek doğmakta, yani her yıl yaklaşık 150 bin prematüre bebek aramıza katılmaktadır. Son yıllarda dünyada ve ülkemizde de bu alandaki gelişmeler ve ülkemizdeki yenidoğan yoğun bakım ünitelerinin sayısında artış çok küçük doğan prematüre bebeklerin yaşam oranlarını artırmıştır.

Erken doğan bebekler zamanında doğan bebeklere göre birçok açıdan riskli bir durumda hayata başlamaktadır. Bir bebeğin gebelik haftası ve doğum ağırlığı ne kadar küçük ise riskleri o kadar fazladır. Doğduktan hemen sonra riskleri anlaşılamayabilir, bazı problemler doğumda var olmasa da ilerleyen zamanlarda ortaya çıkabilir.

Prematüre doğmak, hem bebek hem aile için oldukça zorlu bir sürecin başlaması anlamına gelir. Yenidoğan yoğun bakım süreci sonrası taburculuğa hazır olan bebeğin ailesinin taburculuk öncesi bebeğin beslenmesi, bakımı ve takibi konusunda yetkinlik kazanması sağlanmalıdır.

Prematüre bebek bakımında dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar

  • Ev ortamı: Eve gidildiğinde bebeğin bulunduğu odanın yeterince havalandırılması, ev sıcaklığının 23-24 derece olması, evin kalabalık olmaması, ziyaretçi kısıtlaması, evde sigara içilmemesi, genel hijyen kurallarına uyulması önemlidir.
  • Giyinme: Pamuklu kıyafetler alınmalıdır. Yeni kıyafetler giydirilmeden önce yıkanmalı ve ütülenmelidir.
  • Beslenme: Taburculuk sonrası beslenme 2-3 saatte bir yapılmalıdır. Sadece emerek veya biberonla beslenebilir. İlk başlarda beslenme süresi 20-30 dakika sürebilir. Daha uzun beslenme süresi bebeği ve sizi yorabilir, bebek büyüyüp güçlendikçe zamanla bu süre kısalacaktır. Beslenme sırasında kısa molalar verilebilir. Emmeyi geliştirmek, çene ve yanak kaslarını güçlendirmek için emzik kullanılabilir.
  • Anne sütünün güçlendirilmesi: Prematüre bir bebeğe daha iyi protein, kalori ve mineral desteği sağlamak için 32. gebelik haftasından erken veya 1500 gramdan küçük doğan bebeklerde, bebek düzeltilmiş yaşı 40-52 hafta veya 2,5 kg olana kadar anne sütünün güçlendirilmesi gerekir. Taburcu edilirken de düşük tartıda ise anne sütü ile  özel beslenme uygulanır.
  • Mama hazırlığı: Mama kullanılıyorsa mama hazırlarken el hijyeni, uygun şekilde hazırlamak için önemlidir. Arta kalan mama atılmalı, bekletilmemelidir. Hazırlanmış mamayı termos içinde sıcak tutulmamalı, sıcak suyu termosta taşıyıp, beslenme öncesi toz mama katarak hazırlanmalıdır. Bebeği beslerken başı hafif dik olmalıdır.
  • Kusma: Birçok bebek beslenme veya emzirme sonrası bir miktar sütü çıkarır. Fışkırır tarzda değil, her seferinde hepsini kusmuyor, kilo alımı iyi ise bu kusma önemli değildir ve reflüye bağlı olabilir. Bunun için sakin ortamda acele etmeden besleme, beslenme sırasında kısa molalar verme, beslenme sonrası alt-üst değişimi ve hareketli oyunlardan kaçınma, yatağın başını yükseltme faydalı olmaktadır. Bebeğin sadece başını yükseltme yapmamalı, ilk 1-2 yaş yastık kullanılmamalıdır. İlk 1 yılda fizyolojik reflü kendiliğinden kaybolur.
  • Takip: Prematüre doğan bebeklere uygulanan bütün müdahale ve tedavilere rağmen, doğumdan önce veya doğumdan hemen sonra çıkan bazı sağlık sorunları kalıcı olabilmektedir. Taburculuk sonrası dönemde yeterli kilo alamama, göz sorunları, nörolojik sorunlar, işitme sorunları ve uzun dönemde gelişimsel sorunlar gelişebilmektedir. Bu nedenle tüm prematüre doğan bebeklerin takipleri bir yenidoğan uzmanı veya bu konuda deneyimli çocuk hekimi tarafından yapılmalıdır.
  • Fiziksel gelişimi için aylık kilo, boy ve baş çevresi takibi yapılmalıdır
  • Nörolojik ve gelişimsel olarak yakın takip edilmeli, yüksek riskli bebekler erken müdahale ve destek programlarına alınmalıdır. Prematüre bebeklerin, uzun dönem izlemlerinde hareket alanında sorunlar, öğrenme ve anlama zorlukları, zihinsel gecikme, dikkat zorlukları, davranış sorunları, duygusal ve sosyal alanlarda zorlukları olabilmektedir.
  • Göz ve işitme tarama ve takipleri zamanında yapılmalıdır.
  • Aşılar: Prematüre bebeklerde tüm aşılar, takvim yaşına göre doz azaltmadan yapılmalıdır.
  • Tamamlayıcı beslenme: Prematüre bebekte tamamlayıcı beslenme ile ilgili yeterli çalışma bulunmamaktadır. Farklı kaynaklarda takvim yaşı 6-8 ayda veya düzeltilmiş yaş 3-9 ay arasında başlanabileceği önerilmektedir. Tamamlayıcı beslenmeye başlamak için aydan ziyade bebeğin nöromotor gelişimi önemlidir; yani baş kontrolü olmalı, destekli oturmalı, dilin itme refleksi azalmalıdır.

Gebelik öncesi dönemden başlayan gebeliğin düzenli takibi, doğum anından itibaren bebeğe doğru müdahale, özenli ve kaliteli bakım ve tedavi ile bu alanda eğitimli uzman hekim ve hemşirelerin elinde büyüyen prematüre bebekler fiziksel ve zihinsel olarak yaşıtlarından çok farklı olmayıp, sağlıklı bireyler olarak yaşamlarına devam edebilirler.  

 

Doç. Dr. Emel Okulu