Riskli Gebelikler Nedir ve Nasıl Tedavi Edilir?

Tüm gebelik süreçlerinde bazı riskler bulunur. Ancak bazı gebelikler vardır ki sağlık açısından daha fazla risk taşır. Hamilelik döneminde anne adayının, bebeğinin veya her ikisinin sağlık sıkıntısı yaşama ihtimalinin olmasına riskli gebelik denir.

Riskli gebelikler, anne adayında önceden var olan rahatsızlıklar nedeniyle ya da gebelik dönemi sırasında yaşanan bazı sağlık sorunları sonucu gelişebilir.  Gebeliklerin bazıları başladıktan sonra riskli hale gelirken, bazıları anne adayının gebelik öncesindeki sağlık sorunları nedeniyle daha ilk aylardan itibaren riskli başlar. Riskli gebeliklerde anne adayının yakından takip edilmesi ve gözlemlenmesi gerekir. Normal gebelikte doktor takibinin ayda bir kez olması yeterliyken, riskli gebeliklerde kontroller iki haftada bir veya daha sık yapılabilir. 

Riskli gebelik ya da yüksek riskli gebelikler nedir?

Hamilelik döneminde yapılan rutin kontroller bu dönemde yaşanabilecek riskli durumları önceden belirlemek ve önlem alabilmek için oldukça önemlidir.

• Hamilelik öncesinde mevcut olan bir hastalık ya da hamilelik nedeniyle gelişen bir rahatsızlık bu risklerin meydana çıkmasına yol açabilir.
• Riskli gebelik ya da yüksek riskli gebelikler önlem alınmadığı takdirde anne adayının ve bebeğinin sağlığını tehlikeye atabilir.
• Riskli gebelik yaşayan anne adayları mutlaka perinatolog adı verilen uzmanlar tarafından takip edilmelidir.

Riskli gebelik kimlerde olur?

Pek çok neden, anne adayının ya da bebeğinin sağlığını riskli hale getirebilir. Bu risklerin neler olduğu, anne adayının ya da bebeğin yaşadığı özel durumuna göre değişebilir. Ancak özellikle şu durumlar anne adaylarında riskli gebelik ihtimalini artırır;

• Anne adayında hamilelik öncesinde sağlık sorunlarının olması
• Hamilelik döneminde sağlık sıkıntılarının oluşması
• Anne adayının sigara, uyuşturucu bağımlılığı, aşırı alkol kullanımı
• 35 yaşından sonra ilk kez hamile kalınması
• 18 yaşında altında hamile kalınması
• Aşırı zayıf veya kilolu hamile kalınması
• Anne adayının akraba evliliği yapması
• Düşük riski ve kanamanın olması
• Gebelikte özellikle viral enfeksiyonların yaşanması
• Anne adayının gebelik öncesi ciddi ameliyatlar geçirmiş olması
• Anne karnındaki bebeğin 4500 gram üzerinde olması ya da yeterli kilo alamaması
• Bebeğin anne karnında içinde bulunduğu sıvının az veya çok olması
• Bebekte yapısal genetik hastalıkların bulunması

Riskli gebelik nasıl anlaşılır?

Anne adayında daha önceden var olan hastalıklar veya hamilelik sürecindeki değişim esnasında yeni oluşan durumlar, gebelikte bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. Anne adayında veya bebek kaynaklı bu sorunların görülme ihtimalinin fazla olması, gebeliği riskli hale getirebilir.

• Anne adayının riskli gebelik yaşadığını anlamanın bazı belirleyici faktörleri vardır. Bunların başında şunlar gelir;
• Anne adayının kendisinin belirttiği sağlık şikayetleri
• Doktor muayenesinde tespit edilen riskler
• Hamilelik testlerinde ve laboratuvar incelemelerindeki sonuçlar
• Ultrasonografi veya doppler incelemesinde anne karnındaki bebekle ilgili saptanan sorunlar

Bunların yanı sıra riskli gebelik takibi sürecinde uzman doktor tarafından talep edilerek anne adayına bazı riskli gebelik testleri uygulanır. Özel ultrason, amniyosentez, CVS-Koryon villus örneği, kordosentez, fetüs kalp atışı ölçümü, servikal uzunluk ölçümü bu testlerin başında gelir. Anne adayının tedavi süreci, bu testlerin sonuçlarına bağlı olarak uzman doktorlar tarafından yürütülebilir.  

Riskli gebelik belirtileri nelerdir?

Hamilelik dönemindeki bazı sıkıntılar, riskli gebeliğin işareti olabilir. Riskli gebelik belirtileri, her anne adayında yaşadığı sıkıntıya göre farklılık gösterir. Riskli gebeliklerde en sık yaşanan belirti, vajinal kanamadır.  Anne adayının hamilelik sırasında şu şikayetlerinin olması da riskli gebelik belirtileri arasında yer alır;

• Vajinal akıntı veya kanama
• Geçmeyen karın ağrısı, alt karın bölgesinde ağrı ve kramp
• Sürekli baş ağrısı
• Göğüs ağrısı
• İdrar atımı sırasında ağrı ya da yanma hissi
• Baş dönmesi veya bayılma
•  Aşırı yorgunluk
• Bebeğin hareketinin durması veya yavaşlaması
• Görme yetisinde bulanık görme gibi değişiklikler
• Yüksek ateş
• Kalp çarpıntısı
• Yüzde veya uzuvlarda şişlik, kızarıklık veya ağrı
• Nefes almakta güçlük çekmek

Anne adayının bu belirtilerden birini ya da birkaçını yaşaması halinde en kısa zamanda doktoruna başvurması gerekir. Riskli hamilelik sürecinde doktor takibinin aksatılmaması ve yaşanan şikayetlerin hemen doktora aktarılması hem anne adayı hem de bebek sağlığı için oldukça önem taşır.

Hangi durumlarda yüksek riskli gebeliklerden bahsedilir?

Anneye bağlı riskler

• Anne adayının hamile kalma yaşının 18 altı ya da 35 üzeri olması
• Çok düşük ya da yüksek kilolu olmak
• Daha önceden tekrarlayan düşükler
• Daha önceki hamileliklerde preeklampsi (gebelik zehirlenmesi) öyküsü
• Daha önceki hamileliklerde gizli şeker öyküsü
• Ailede ya da önceki doğumlarda genetik hastalık öyküsü
• 37. hafta öncesinde gerçekleşmiş doğum öyküsü
• Anne- baba arasında kan bağı bulunması
• Hamilelik döneminde ilaç, kimyasal madde, röntgen ışınları gibi zararlı maddelere maruz kalmak
• Anne adayının hamilelikle ilgili olmayan ve hamile kalmadan önce zaten mevcut olan sistematik hastalıkları (kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon, guatr, kan hastalıkları vb hastalıkların olması

Hamileliğe bağlı riskler

• Çoğul ve ikiz hamilelikler
• Hamilelik döneminde sigara ve alkol tüketimi
• Hamilelikte meydana gelen vajinal kanamalar
• Suyun erken gelmesi
• Bebekteki gelişim geriliği
• Bebeğin suyunun çok az ya da çok fazla olması
• Bebekte kan uyuşmazlığının olması
• Rahim ağzı yetmezliği
• Vajinal kanamalar gebelikte risk oluşturabilme ihtimali olan durumlardır.

Riskleri en aza indirmek mümkün mü?

• Özellikle yüksek riskli gebeliklerde bu riskleri en aza indirmek için anne adayına genelde yatak istirahati önerilir.
• Yatak istirahati ile rahim ağzı üzerindeki baskılama azalır ve rahim içi kan akımı artar.
• Bu istirahat sürecinde anne adayı fiziksel ve ruhsal olarak dinlendiği için kendini daha iyi hisseder.
• Yatak istirahatinin süresi risklerin derecesine göre doktor tarafından belirlenir.
• Yine duruma göre ev istirahati haricinde anne adayının hastaneye yatması gereken durumlar olabilir.
• Bazen anne adaylarının doğum yapana kadar yatması gerekebilir.
• Uzun süre ev istirahati verilen anne adayının yattığı yatağın seçimine dikkat edilmelidir. Çok yumuşak olmamalı ve içine gömülmemeli ve rahat hareket etmelidir.