Yenidoğan Bebek Bakımı : Sevim Hemşire Anlatıyor

Bebeklerin doğumdan sonraki ilk 28 günü yenidoğan dönemi olarak kabul edilir. Gelişmiş bir bağışıklık sistemine sahip olmadan doğan bebeklerin bu dönemde hem beslenmesine hem de bakımına daha fazla özen göstermek gerekir.

Bebeğin temizliğine ve bakımına doğduğu andan itibaren başlanır. Hastanede yapılan yenidoğan bebek bakımının başlıcalarını şunlar oluşturur;

• Bebeğin göbeği doğumdan hemen sonra kordonun 2 cm üstünden kesilir. Düşünceye kadar göbeğe başka bir bakım yapılmaz.

• Bebek doğunca gözüne damla damlatılır, ağzının içi ise minik bir hortumla temizlenir.

• Bebeklerde kanamanın pırtılaşma süresinin fazla olması nedeniyle doğumdan hemen sonra K vitamini verilir.

• Hepatit B aşısı yapılır.

• Vücut ısısı korunan bebeğin alt bakımı yapılıp giydirildikten sonra annesinin odasına emzirilmeye götürülür.

Bebekler, yağlı ve krem kıvamında, bol proteinden oluşan ve bağışıklık sistemini destekleyen Verniks Kazeoza tabakası ile kaplı doğar. Enfeksiyonlara karşı koruyan bu kalkan nedeniyle hastanede yenidoğan bebeğe banyo yaptırılmaz.

Sağlık ve temizlik için yenidoğan bebeğe her gün bazı bakımlar yapılmalıdır. Yenidoğan ağız bakımı, cilt bakımı, alt temizliği, burun temizliği bebeğin başlıca bakımlarını oluşturur.

Yenidoğan bebeklerde burun bakımı nasıl yapılır?

Bebekler ilk 6 ay boyunca sadece burundan nefes alıp verir. Beslenme ve uyku rutinleri için bebeğin en önemli bakımlarından biri burun temizliğidir.

Bebeklerin burun kılları ve sıvıları olmadığı için burnu çok tıkanır. Burnu tıkalı bebekler rahat beslenemez. Emme sırasında hava yuttuğu için gazı çok olur. Beslenmede sorun yaşamaması ve kilo kaybetmemesi için bebeğin burnunun tıkalı olmaması gerekir. Ayrıca uyurken tıkanan burnundan dolayı bebek sık sık uyanır ve huzursuzlaşır. Bu nedenle beslenme ve uyku öncesi bebeklerde burun temizliği yapılmalıdır.

Peki bebeğinizin burnunun tıkalı olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? Eğer bebeğiniz ağzı açık uyuyorsa, emerken burnundan hırıltılı ses geliyorsa, emerken arada bir nefes almak için memeyi bırakıp ara veriyorsa burnu tıkalı olabilir.

Yenidoğan bebeğinizin burun temizliği için dikkat etmeniz gerekenler şöyledir;

• Kışın rutin olarak banyodan önce burun damlası kullanabilirsiniz. Bebek yan tutulup başı sabitlenerek her iki burun deliğine birer damla serum fizyolojik damlatılabilir.

• Serum fizyolojiği bebeğinizin burnuna karnı açken damlatın.  Eğer burnu çok tıkalı ise emzirmeden önce günde 5-6 kez serum fizyolojik damlatabilirsiniz.  

• Burun aspiratörlerini mecbur kalmadıkça kullanmayın. Bebeğin burnu çok dolu ve açılmıyorsa ödem oluşmaması için aspiratörü çok hızlı çekmeden ve basınç uygulamadan uygulayın.

• Bebeğinizin burnundaki ödemi azaltmak için ise masaj yapabilirsiniz.

Yenidoğan bebeklerde göz bakımının püf noktaları nelerdir?

Yenidoğan bebeklerin göz kanalları dardır ve göz yaşı akmaz. Göz kanallarının açılması için bebeğe masaj ve bakım yapılabilir. Bebeğin gözünde çapaklanma olabilir. Çapak beyaz renkli ise bebeğin gözünde bir sorun yoktur. Ancak göz dibinde sarı ya da yeşil çapak varsa doktora danışmak gerekir. Peki yenidoğan bebeğinizin göz bakımını nasıl yapmanız gerekir?

• Göz masajı ve temizliğinden önce ellerinizi mutlaka yıkayın. Disk pamuğunu kaynamış ılık su ile ıslatıp bebeğin gözlerini temizlemek için içten dışa doğru silin.

• Eğer gözde sarı veya yeşil akıntı varsa temizleme hareketini dıştan içe doğru yapın.

• Küçük parmağınız ile bebeğin göz dibinden burun köküne 3 kere hafif bastırın ve ardından gözün dışına doğru hafifçe silme hareketini uygulayın.

• Gün içinde birkaç kez bebeğinize göz masajı yaparak zamanla göz kanallarını açabilir ve enfeksiyon oluşumunu engelleyebilirsiniz.   

• Akıntının göze yayılmaması için steril göz temizleme mendillerini de kullanabilirsiniz.

Bebeklerin gözüne anne sütü damlatılması sakıncalıdır. Anne sütü bakteri üretip bebeğin göz sinirlerine zarar verebilir.

Yenidoğan bebeğin ağzı nasıl temizlenir?

Yenidoğan ağız bakımını gün aşırı yapabilirsiniz. İşaret parmağınıza ince tülbenti dolayıp karnı aç iken bebeğinizin ağız içini kaynamış ılık temiz suyla temizleyebilirsiniz.

Pamukçuk bir tür mantardır, ağız içinde oluşur. Köpük gibi beyaz olur. Dil üstündeki beyazlıklar, pamukçuk değildir. Pamukçuk tedavisi için karbonatlı su kullanımı yarayı kanatıp tahriş edeceği için uygulanmaması gerekir. Ağız içindeki pamukçuk ancak doktor tavsiyesiyle damla ile tedavi edilebilir.

Yenidoğan göbek bakımı nasıl olmalıdır?

Göbek kordonu, genellikle doğumdan sonraki ilk 2 hafta içinde kendiliğinden düşer.  Yenidoğan bebeğin bezi, göbek bağına denk gelen kısmı kıvırarak göbek bağının üzerine gelmesini önleyecek şekilde bağlanmalıdır.  Göbeğe, düşünceye kadar ilaç kullanılmadan kuru bakım yapılır. Eğer göbekte sarımsı bir akıntı ve koku varsa enfeksiyon riskine karşı doktora başvurmak gerekir.

Yenidoğan bebeğin ilk banyosu ne zaman yaptırılır?

Çok daha hassas ve ince bir cilde sahip olmaları, yenidoğanların cilt bakımında özenli davranmayı gerektirir. enidoğan bebeğinizin ilk silme banyosunu doğduktan 48 saat sonra yapabilirsiniz. Kaynamış ılık suyun içine çok az zeytinyağı ya da bebek yağı dökün. Elinizle bebeğinizin cildine masaj yapar gibi sürün ve müslin bez ile hafifçe üzerinden silin.

Yenidoğan bebeğin ilk banyosu ise göbeği düştükten birkaç gün sonra yaptırılabilir. Bebeğinizin banyosu için şu püf noktaları siz de uygulayabilirsiniz;

• Oda sıcaklığı 24-26 derece, suyun sıcaklığı ise 36-37 derece olmalıdır. Bebek termometresi ya da dirsek ile suyun sıcaklığını kontrol edebilirsiniz.

• Bebeğinizin cildi çok kuruysa banyodan birkaç saat önce bebeği yağlayın. Cildi nemlendirmek için banyoda son durulama suyuna da bir damla yağ eklenebilir.

• Banyo yaptırırken en son bebeğinizin kafasını yıkayın. Çok sık şampuan kullanmayın. Haftada bir ya da iki kez şampuan kullanmanız yeterli olacaktır.

• Eğer bebeğiniz çok hareketliyse bebeğinizi suya ince bir tülbente sararak sokabilirsiniz. Bebeğiniz suyun etkisiyle biraz sakinleşince tülbeti çıkarabilirsiniz.  

Yenidoğan cilt bakımı sırasında tırnak kesimi de önemlidir. Bebeklerin el tırnakları incedir ve  kendi yüzünü çizebilir. Bebeğinizin el tırnaklarını kısaltmak için kağıt törpüleri tercih edebilirsiniz. Bebeklerin ayak tırnakları batıktır ve 3 ayın sonunda normale döner. Bebeğinizin ayak tırnakları ise 3 ayın sonunda kısaltabilirsiniz.  

Alt bakımında nelere dikkat etmek gerekir?

Bebeğin en önemli rutin bakımlarından biri de alt bakımıdır. Alt temizliğinde yenidoğan kız bakımı ile yenidoğan erkek bakımı birbirinden farklıdır.  Yenidoğan kız alt bakımında bezi önden arkaya doğru silerek değiştirmek gerekir. Kız bebeklerde alt temizliği hafif ıslak pamuk bezle önden arkaya tek hareketle olmalıdır. Erkek bebeklerde de silme hareketi temizden kirliye doğru yapılabilir.

Yenidoğan bebek bakımında bebek bezinin kalçayı sarmasına ve bezin iki parmak gevşek bağlanmasına özen gösterilmelidir.  Dar bez kullanımı ve antibiyotik kullanımı bebeklerde pişik yapabilir. Bebeğin kilosuna uygun bez kullanımı pişiği önler.

Bebek Hemşiresi

Sevim Kuruçay Çam