Rota Aşısı Nedir? Rota Virüsü Aşısı Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Rota virüsü, tüm dünyada yaygın şekilde görülen, bebeklik çağından itibaren çocuklarda ishale neden olan bir hastalıktır. Özellikle 2 yaş altındaki bebeklerde görülen akut ishalin en önde gelen nedenlerinden olan rota virüs, bulaştığı bebek ve çocuklarda bağırsakları enfekte eder. Genellikle ateş ve kusma ile başlayan, ardından da ishalle devam eden hastalık, ülkemizde kış ve bahar aylarında daha sık görülür. Çok yüksek bulaşıcılık gösteren bu virüsün neden olduğu hastalıktan bebek ve çocukları korumanın en iyi yolu ise rota virüsü aşısıdır. Peki rota aşısı nedir? Rota virüsü aşısı hakkında bilmeniz gerekenler hakkında detaylı bilgileri yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Rota aşısı nedir?

Ağız ve dışkı yoluyla bulaşan rota virüs, hastaneye yatış gerektiren ishal vakalarının ilk nedenlerinden biridir. Dünya çapında etkili olan bu hastalığın görülme oranını azaltan en önemli faktörlerin başında rota aşısı gelmektedir.

İlk olarak 2006 yılında uygulanmaya başlayan rota virüs aşısı, bebek ve çocukları rota virüsün oluşturduğu ağır ishal etkisinden büyük ölçüde korur. Bu nedenle de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) rota virüs aşılarının tüm ulusal aşılama programlarına dahil edilmesini önermektedir.  Rota virüs aşısının uygulamaya geçtiği ülkelerde aşının yaygın olarak uygulanmasından sonra hastaneye yatış gerektiren vakalarda azalma gözlemlenmiştir. Rota virüs aşısı, Türkiye’de de uygulanan ve rutin aşı programlarına dahil edilmesi önerilen bir aşıdır.

Ağız yoluyla yutularak alınan rota virüs aşısı yapılan bebek ve çocuklarda, enfeksiyon daha hafif seyredebilir.  Bu nedenle, bebek ve çocukları yoğun şekilde etkileyen bu enfeksiyona karşı yapılacak aşı, virüsün etkisinin azaltılması açısından büyük önem taşır.

Rota virüs ishali geçiren bebek ve çocuklara tekrar aşı yapılması önerilirken; ilk rota virüs aşısından sonra ciddi alerjik reaksiyon geçirmiş olanların, ciddi bağışıklık sistemi yetmezliği olanların, bağırsak düğümlenmesi geçirenlerin rota virüs aşısı yaptırması tavsiye edilmez.

Rota aşısı ne zaman yapılır?

Bugün ülkemizde rota virüsüne karşı geliştirilmiş çeşitli aşılar bulunmaktadır ve aşılama programları yürütülmektedir. Özellikle bebeklik ve çocukluk çağında bu aşıların yapılması, hastalıktan korunmanın en etkili yolu olarak kabul edilmektedir.

Rota virüs enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu rota virüs aşısı olsa da aşı hastalığa karşı tümüyle koruyucu değildir. Aşılı çocuklar da hastalık geçirebilir. Rota virüsün farklı alt türleri bulunur. Bu nedenle aşı olanlar veya rota virüs enfeksiyonu geçirenler tekrar virüs ile enfekte olduğunda yine hastalanabilir. Ancak tekrarlayan hastalıkta, aşı sonrası enfeksiyonlar daha hafif yaşanabilir.

Ülkemizde rota virüs enfeksiyonuna karşı koruma sağlamaya destek olmak için ruhsatlı 2 adet rota virüs aşısı bulunur. Diğer aşılar ile aynı anda uygulanabilen bu iki aşı da 2 ya da 3 doz olarak yapılabilir. Bebeklik döneminde 2. aydan itibaren ağızdan uygulanan aşıların 6. aydan önce yapılması gereklidir. Aşının ilk dozunun bebek 14 haftalık olmadan, son aşı dozunun da 24 haftayı doldurmadan uygulanması gerekmektedir. Dozlar arasında da en az 1 aylık sürenin olmasına dikkat edilmelidir.

Rota virüsü aşısı yan etkileri nelerdir?

Bebeği rota virüsün neden olduğu ishal, kusma ve mide ağrısı şikayetlerinden korumayı amaçlayan rota virüs aşısının yan etkileri var olsa da görülme oranı nadirdir. Bazı bebeklerde yan etkileri arasında huzursuzluk, ishal ve kusma görülebilir. Ayrıca nadiren alerjik reaksiyonlara da neden olabilir.

Tüm aşılarda olduğu gibi rota virüs aşısının uygulanmasının ardından, bebeklerde ishal gibi yan etkiler görülebilir. Ancak bunlar genellikle hafiftir ve uzun sürmez. Yine tüm aşılarda olduğu gibi rota virüs aşısının da çok küçük bir ihtimal (yaklaşık 1 milyonda 1) anafilaksi adı verilen ciddi bir alerjik reaksiyona neden olma ihtimali vardır. 

Bir diğer nadir görülen yan etki ise bağırsak tıkanıklığıdır.  Çok nadiren (aşılanan her 100 bin bebekten 1 ila 6'sında) rota virüs aşısı bebeğin bağırsağını etkileyebilir ve nadir bir bağırsak bozukluğu geliştirebilir. Bağırsakta tıkanmaya neden olan bu durumda bebekte mide ağrısı, bezindeki kaka renginde değişim gibi belirtiler görülür.  Böyle bir durumda derhal doktora başvurmak gerekir. Aşı sonrasında çocukta kusma, ishal, normalin dışında bağırsak hareketleri görülmesi durumunda acilen doktora başvurulması gerekir.

Ancak, bu iki durum da rota virüsü aşısının oldukça nadir görülen yan etkileridir. Aşılama öncesinde bu ve buna benzer bir komplikasyon geçirmiş bebeklerde, aşılama sonrasında bu komplikasyonun tekrarlama ihtimali daha fazladır. Bu nedenle uzmanların aşılamadan önce bebeklerin hastalık geçmişine mutlaka bakması, ebeveynlerin de bu bilgileri uzmanlara aktarmaları önem taşır.

Bebeklerin hayata sağlıklı adımlar atabilmeleri için doğduktan sonra T.C. Sağlık Bakanlığı aşı takvimine uygun şekilde aşılanarak bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve birçok hastalığa karşı korunması sağlanabilir. Bunun için bebeklerde aşı takvimini takip edip aşıların zamanında uygulanması büyük önem taşır. T.C. Sağlık Bakanlığı Aşı Takvimi hakkında bilgi almak için Çocuğumun Aşı Takvimi başlıklı içeriğe tıklayabilirsiniz.