Babalık İzni Nedir? Babalık İzni Kaç Gündür?

Günümüzde ebeveynlik izin hakkı, sosyal koruma ve aile politikaları ekseninde dünya genelinde temel bir hak olarak kabul görüyor. Geçmişte sadece kadınları hedef alarak çalışan annelere doğum izni odaklı düzenlenmiş olan yasal haklar, sonraları “babalık izni”, “ebeveyn izni” şeklinde genişletiliyor. Ülkemizde de dünyadaki pek çok ülkede olduğu gibi doğan bebeğin babası olan çalışan için belirli gün miktarında babalık izin hakkı mevcut bulunuyor. Analık iznine göre daha yeni bir kavram olan yasal babalık izniyle, ebeveyn olmaktan doğan sorumluluğun baba ile bölüşülerek annenin yükünün hafifletilip bir nebze de olsa eşitliğin sağlanması amaçlanıyor.

Babalık İzni Nedir?

Babalık izni, eşi doğum yapan erkeğin kullandığı bir kanuni izin hakkıdır. Türkiye'de babalık izni, özel sektör çalışanları için 23 Nisan 2015 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 6645 sayılı Kanun ile İş Kanunu'na eklenen "Ek Madde 2" hükmüyle yasal bir hak olarak düzenlenmiştir. Daha önce de yasal babalık izni bulunan devlet memurları için ise 2011 yılında 6111 sayılı Kanun ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 104. maddesinde değişiklik yapılmıştır. Buna göre eşi doğum yapan memura verilen 3 günlük izin, "babalık izni" adı altında yeniden düzenlenerek süresi 10 güne çıkarılmıştır.

Babalık izni, çalışan bir erkeğin, eşinin doğum yapması durumunda kanunen tanınan ücretli izindir. Aile dostu politikalar olarak adlandıran düzenlemelerden biri olan bu izin, babanın yeni doğan bebeği ve eşiyle birlikte vakit geçirebilmesi, eşine destek olabilmesi için verilir.

Babalık izni uygulaması ile bütün yükün annenin üzerinde olmasının engellenmesi amaçlanırken, babanın anne ve çocuğunun yanında bulunabilmesi imkânı tanınmıştır. Babalık izni sadece doğum ile kullanılan doğumda babalık izni değildir. İznin, aynı zamanda evlat edinme ya da koruyucu ailelik gibi hallerde de kullanılması mümkün kılınmıştır. 

Babalık İzni Kaç Gündür?

“Babalık izni ne kadar?” sorusunun cevabı babanın tabi olduğu kanuna göre değişir. Babalık izninin kaç gün olduğu kişinin devlet memuru, özel sektör çalışanı, askeri personel veya sözleşmeli çalışan olmasına bağlı olarak belirlenmektedir. Buna göre babalık izinlerinin günlük süreleri şu şekildedir;

• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104’üncü maddesinin (B) bendinde; “Memurlukta babalık izni, eşinin doğum yapması halinde, kendi isteği üzerine 10 gün verilir” hükmü yer almaktadır. 
• Öğretmenler, Türkiye'de kamu personeli statüsünde değerlendirildiğinden 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabidir. Buna göre öğretmenler için babalık izni 10 takvim günü olup, bebeğin doğduğu günle başlar ve hafta sonu ile tatiller de gün hesabına dahil edilir.
• “Özel sektörde çalışanlar kaç gün babalık izni kullanabilir?” sorusunun cevabı da 4857 sayılı İş Kanunu’nda yer alır. Bu kanun kapsamında özel sektör çalışanı olduğunda öngörülmüş olan özel sektör babalık izni süresi 5 gündür.
• İşçilerde babalık izni de 4857 sayılı İş Kanunu’na göre eşin doğum yaptığı gün dahil olmak üzere toplam 5 takvim günü olarak düzenlenmiştir.
• İkiz bebeklerde işçiler için babalık izni süresi toplam 5 takvim günü, devlet memurları için ise 10 takvim günüdür. İkiz, üçüz gibi çoğul gebelik veya normal gebelik farkı babalık iznini etkilemez.

Tüm babalık izinlerinin başlangıcı eşin doğum yaptığı gün dahil olmak üzere hafta sonu veya resmi tatiller dahil olacak şekilde takvim günü hesabıyla yapılır. İzin süresi boyunca çalışana maaş ödenir.

Babalık İzni Ne Zaman Başlar?

Babalık izninin geçerliliği ve kullanım zamanında genel kural, doğumdan hemen sonra kullanılması yönündedir. Eşinin doğum yapmasıyla erkek memur ve işçi bakımından hem uygulama hem de resmi görüşler doğrultusunda, babalık izni bebeğin doğduğu gün itibarıyla başlatılır.

Babalık izni 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 104. maddesine istinaden çocuğu dünyaya gelen devlet memuruna 10 gün verilir. Bu süre çocuğun dünyaya geldiği tarihten itibaren başlatılır. Doğum Raporu ile iznin başlama günü aynı gün olmalıdır.

Peki babalık izni ne zaman kullanılır? Babalık izni kapsamında alınan izinde erteleme ya da izni aralıklı kullanma gibi bir durum mümkün değildir. Devlet memurları için bu kural nettir. Eşi doğum yapan devlet memuruna verilen babalık izninin, eşinin doğum yaptığı tarihten itibaren başlatılması zorunludur. Kamu Personeli Genel Tebliği'ne göre, doğum olayının gerçekleştiği tarihten 15 gün veya 1 ay sonra talep edilmesi halinde bu iznin verilmeyeceği belirtilmiştir. Dolayısıyla, devlet memurları için babalık izni doğumdan hemen sonra alınmazsa geçerliliğini kaybeder ve sonradan kullanılamaz.

Babalık İzni Kullanmak Zorunlu mu?

Doğumun ardından babalık izni kullanmak, çalışanın inisiyatifine bırakılan bir haktır. Yani çalışan baba, bu haktan yararlanma kararını bizzat alır ve bildirir. Babalık izni, çalışan babalara yasa ile tanınmış bir hak olup, işverenlerin bu hakkı kullandırma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşveren, yasal şartları taşıyan bir çalışanın babalık izni talebini reddedemez. Babalık izninin işveren tarafından kullandırılmaması veya eksik kullandırılması durumunda, çalışanın yasal hakları doğar.

Babalık İzni Nasıl Alınır?

Babalık izni kullanmak isteyen bir çalışanın, bu yasal hakkından faydalanabilmesi için belirli bir başvuru sürecini takip etmesi gerekir. Babalık izni kullanmak isteyen kişi babalık izni dilekçesiyle bu talebini iletmelidir. Bu süreç, genellikle çalışanın işverenine yazılı bir talepte bulunmasıyla başlar. Eşinin ve çocuğunun bakım süreçlerine vakit ayırma talebini, işverenine babalık izni dilekçesiyle iletir. Ardından doğumun gerçekleştiği gün itibarıyla izne ayrılabilir.

Babalık izninin kullanılması talebe bağlıdır. İzin dilekçesi ile talep edilemedikçe babalık izni kullanılamaz. Hak kaybına uğramamak ve ispata elverişli olması açısından izin dilekçesinde gerekli bilgilere yer verilmesi önemlidir.

Babalık izni için gerekli belgeler, doğumdan önce ya da sonra düzenlenebilir. Bu aşamada önemli olan, doğumun beklendiği ya da gerçekleştiği günün doğru belirtilmesidir. Böylelikle çalışan, çocuğunun dünyaya geldiği tarihte bu haktan yararlanabilir.

Babalık İzni için Gerekli Belgeler Nelerdir?

Babaların çocuk bakımına ve aile yaşamına aktif katılımını teşvik ederek, modern aile yapılarının desteklenmesini sağlamayı amaçlayan babalık izni için gerekli belgeler bulunur. Çalışanlar, babalık izni kullanma kararını işverenlerine bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirim, genellikle bir dilekçe veya kurum içi izin talep formu aracılığıyla yazılı olarak yapılır.

Babalık izni dilekçesinde, iznin kullanım amacı ve talep edilen süre açıkça belirtilmelidir. Kamu kurumlarında çalışan memurlar için, izin alma süreci genellikle Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS) üzerinden başlatılır ve gerekli belgeler sisteme eklenir.

Babalık izni için gerekli evraklar şunlardır;

• İzin Talep Dilekçesi/Formu: Çalışanın kendi el yazısıyla veya bilgisayar ortamında hazırladığı, izni talep ettiğini belirten resmi bir dilekçe veya kurumun kendi bünyesinde kullandığı standart izin talep formu geçerlidir.  
• Doğum Raporu veya Doğum Belgesi: Eşin doğum yaptığını ve doğum tarihini kanıtlayan doğum raporu veya nüfus kayıt örneği gibi resmi bir belge gereklidir. Bu belge, iznin yasal olarak doğum tarihi itibarıyla başlatılması zorunluluğu nedeniyle kritik öneme sahiptir.  

Babalık İzni Nasıl Kullanılır?

Babalık izni hafta sonuna denk gelirse, Devlet Memurları Kanunu ve İş Kanunu’na göre; babalık izni için izin süresi hesaplandığında normal olarak gün hesabı yapılmaktadır. Eşin doğum yaptığı gün hafta sonuna denk geldiyse, söz konusu günler için de babalık izni devam eder ve hafta tatili sonrasında sarkmaya devam etmez. Yani doğum cumartesi günü gerçekleşmiş ise 5 günlük babalık izninde geri sayım cumartesi gününden itibaren başlar. 

Eğer babalık izni resmi tatile denk gelirse, erkeğin babalık izni işlemeye devam eder ve resmi tatil sebebiyle tatil sonrasına sarkmaz. Doğumun gerçekleştiği gün resmi tatile denk gelirse süre yine uzamaz ve resmi tatil günleri de 5 günlük babalık izni süresine dahil edilir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun bu izni düzenleyen maddesinde “iş günü” ibaresi yoktur. Bu nedenle babalık izni bayrama denk gelirse de erkek çalışanların izin süresi bayramlarda işlemeye devam eder. 

Babalık izninin kullanım özellikleri şöyledir;

• Babalık izni süresi kanunda belirtilenden daha kısa kullanılamaz.
• İşveren ile işçinin anlaşması halinde babalık izni süre uzatılabilir, bunun önünde herhangi bir hukuki engel yoktur.
• Bebeğin dünyaya geldiği andan itibaren ücretli izin başlar. Erteleme yoktur.
• İzin, doğum günüyle birlikte başlar ve ardışık günler şeklinde tamamlanır.
• İzin süresi bölünemez, tek seferde kullanılmalıdır. 
• Babalık izni kapsamında çocuğun doğumundan önce izin süresi başlamaz.
• Babalık izni yıllık izinden düşülmez. 

Babalık İzni Doğumdan Kaç Gün Sonra Kullanılabilir?

Kamu ve özel sektör çalışanlarına yönelik babalık izni, belirli şartlarla faydalanılan bir haktır. Eşi doğum yapan personeller, bu izinden çocuğunun hayata gözlerini açtığı günden itibaren yararlanır. Ayrıca bu izin türünde erteleme ya da aralıklı kullanma gibi seçenekler yoktur. Kısaca yeni baba olan çalışanlar, ücretli iznini doğumun hemen ardından ve tek seferde kullanabilir. 

Babalık İzni Ücretli mi?

İş Kanunu ile düzenlenen ücretli izinler, personellerin iş dışındaki özel durumlarında kullanılır. Babalık izni de bu kapsamda düzenlenen haklardan biridir. Yeni ebeveyn olan çalışanlara yönelik babalık izni, maaşta ya da sosyal haklarda kesintiye yol açmaz. Ücretli olarak yararlanıldığı için maddi kayba uğramadan göreve bir süre ara verme imkânı sağlar.

Babalık İzni Hesaplama Nasıl Yapılır?

Babalık izni hesaplaması, eşin doğum yaptığı gün esas alınarak, takvim günü üzerinden hesaplanır. Buna göre özel sektör ve kamu çalışanları için süreler farklılık gösterir;

Özel Sektörde Babalık İzni Hesaplama (4857 sayılı İş Kanunu)

Süre: 5 takvim günü

Başlangıç: Doğumun gerçekleştiği gün sayılır.

Hafta sonu/resmi tatil: Süreye dahildir.

Örnek:

Doğum tarihi: 14 Haziran Cumartesi

Babalık izni: 14-18 Haziran (Cumartesi-Çarşamba)

19 Haziran Perşembe günü işe dönüş yapılır.

Kamu Sektöründe Babalık İzni Hesaplama (657 sayılı DMK)

Süre: 10 takvim günü

Başlangıç: Doğum günü dahil edilerek hesaplanır.

Hafta sonu/resmi tatil: Süreye dahildir.

Örnek:

Doğum tarihi: 14 Haziran Cumartesi

Babalık izni: 14-23 Haziran (Cumartesi-Pazartesi)

24 Haziran Salı günü işe dönüş yapılır.

Süt izni, pek çok ülkede uygulandığı gibi ülkemizde de çalışan annelerin bebeklerini daha iyi beslemeleri için verilmiş olan bir haktır. Yeni doğum yapmış annelerin bebeklerinin beslenmesini sağlamaları için kullandıkları bu hak, birçok ayrıntıyı kapsar.  Yazımız ile süt izni sürelerini, süt izninin nasıl alınacağı, süt izninin ne zaman başlayacağı ve kaç saat olduğu gibi birçok önemli bilgiye ulaşabilirsiniz.