Bebek Ultrason Terimleri Nelerdir?

Bazı anne adayları ultrasonun radyasyon yaydığı düşüncesiyle bebeklerini korumak için ultrasona girmekten çekinirler. Halbuki ultrason, halk arasında bilinenin aksine, radyasyonla değil, yüksek frekanslı ses dalgalarının bir ekrana yansıtılıp görüntü oluşturmasıyla çalışır. Bu nedenle röntgen ışınları içermediği ve bebeğinizin üzerine olumsuz etkisi bulunmadığı için hamileliğiniz boyunca siz de iç rahatlığı ile ultrason yaptırabilirsiniz. Hamileliğiniz süresince birçok kez doktorunuzun yapacağı bebek ultrasonunda, o güne kadar belki de hiç görüp duymadığınız birçok terim ve kısaltmayla karşılaşacaksınız. ‘Bebek Ultrason Terimleri Nelerdir?’ yazımızla bebeğinizin büyümesi, gelişimi ve sağlığı hakkında önemli bilgiler veren bu terimlerin anlamlarını öğrenebilirsiniz. Ayrıca hamileliğinizin başlaması ile birlikte mutlaka yaptırmanız gereken testlerin neler olduğunu merak ediyorsanız 11 Hamilelik Testi başlıklı yazımıza tıklayabilirsiniz.

İlk ultrason muayenesi hamilelikte ne zaman yapılmalıdır?

Eğer hamileliğinizi yeni öğrendiyseniz 9 aylık hamilelik sürecinizin bitimine kadarki süreçte, periyodik olarak her ay gideceğiniz doktor kontrollerinde birçok kez ultrason muayenesi olacaksınız. İşte bunların ilkini ise hamileliğinizi öğrendikten sonraki ilk doktor muayenesinde yaşayacaksınız.

Hamile kaldıktan sonraki ilk muayeneniz, sizin için gebelik süreci ve doğum hakkında bilgi alabileceğiniz önemli bir fırsattır. Gebelik takibinin önemli bir adımı olan ilk muayenede doktorunuzun yapacağı incelemelerden birini, ilk ultrason muayenesi oluşturur.

Gebelik süresince yapılan ultrasonografi incelemeleri, bebeğinizin ve sizin durumunuz hakkında doktorunuzun izlemesi ve bilmesi gereken bulguların elde edilmesini sağlar.  İlk ultrason muayeneniz de hamile olduğunuzu öğrendikten sonraki ilk kontrol ziyaretinde doktorunuz tarafından yapılır.

İlk trimesterde nelere bakılır?

40 haftadan oluşan gebelik sürecinizin ilk 14 haftasını kapsayan ilk trimesterde, doktorunuzun yönlendirmesiyle bazı testler yaptıracaksınız. Bu dönemdeki önemli muayenelerden biri olan ultrason sayesinde, bebeğinizin gelişimini belirlemek için çeşitli ölçümler yapılıp, organların gelişimi gözlemlenebilir. Özellikle gebeliğin ilk trimesterindeki 6 ila 9 haftalarda yapılan ultrason muayenesinde, hamileliğin seyrine ilişkin ilk detaylı bilgiler elde edilir. Ayrıca ultrason muayenesi, hamileliğin erken döneminde bebekte saptanan anomalilerle ilgili tanı koymayı ve tedavi için geç kalınmamasını sağlar.

İlk trimesterdeki ultrason muayenelerinin amacı; sizin ve bebeğiniz için risk faktörlerinin olup olmadığını saptamak, gebelik takip planını yapmak, bu takip planı çerçevesinde yapılacak muayeneler ve testler konusunda sizi bilgilendirmektir. İlk trimesterdeki ultrason muayenelerinizde doktorunuzun kontrol edeceği konular ile bunlara ilişkin önemli detaylar arasında şunlar olabilir;

• İlk trimesterdeki ilk muayeneniz sırasında doktorunuz, rahmin ve embriyonun daha net bir şekilde görüntülenmesine olanak tanıdığı ve gebeliğe zarar vermediği için, vajinal ultrason yapmayı tercih edilebilir. Bu şekilde doktorunuz en erken kesin gebelik tanınızı, vajinal ultrasonografi ile koyabilir.
• Yaklaşık 12 haftalık hamilelikten sonra doktorunuz karın ultrasonu kullanmaya başlayabilir.
• Bebeğinize dair görülen ilk oluşum olan gebelik kesesi, gebeliğinizin 6. haftasında ultrasonda görülebilir. İlk ultrason muayenesinde doktorunuz gebelik kesesiyle birlikte gebeliğinizin varlığını kesinleştirmiş olur.
• İlk trimesterdeki ilk ultrason muayenesinde, hamilelik sürecinin en heyecan verici olaylarından biri olan bebeğinizin kalp atışlarını ilk kez dinleyebilirsiniz. Vajinal ultrasonografi ile 6. gebelik haftasında, bebeğinizin kalp atışı ile bebeğinizin içinde bulunduğu hamilelik kesesini ekranda görülebilirsiniz.
• İlk ultrason muayenenizde gebelik süresiniz doktorunuz tarafından hesaplanır. Böylece bebeğinizin tahmini doğum tarihini öğrenebilirsiniz.
• Hamileliğinizin ilk 3 aylık döneminde yapılan ultrasonografi ile bebeğinizin rahimdeki durumu, kalp atış hızı ve diğer gelişimsel faktörlerin yanı sıra çoğul gebelikler, rahim ve yumurtalıklarda miyom, kist gibi kitle varlığı, dış gebelik olup olmadığı konularında da bilgi edinilir.
• İlk trimesterde ultrason muayenesi ile yapılan testlerden biri de Down sendromu tarama testidir.  Kalıtsal bir hastalık olan Down sendromu taraması için 11-14 haftalar arası ultrasonografi ile ense kalınlığı ve burun kemiği varlığının araştırıldığı  ikili test yapılır. Bu tarama testi için ayrıca kanda hormonlara da bakılır. Eğer bu haftalardaki Down tarama testini kaçırırsanız, 16-18. haftalar arası üçlü tarama testini yaptırabilirsiniz.

Plasentanın durumunu, rahim içindeki sıvı miktarını ve bebeğin gelişimini detaylı olarak inceleyebilen ultrason muayenesi, ağrısız ve güvenli bir işlemdir. Gebeliğin seyrini takip etmek ve herhangi bir sorunun erken tanısı için önemli olan ultrason muayenesini doktorunuzun önerdiği zaman dilimlerinde düzenli olarak yaptırmanız, gebelik sürecinizin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine yardımcı olacaktır.

İkinci ve üçüncü trimester ultrasonunda nelere bakılır?

Gebelik takibinde belirlenen zaman dilimlerinde ilk 14 haftayı kapsayan birinci trimesterden sonra, 14-27. haftalar arasında ikinci trimester ve 28-40. haftalar arasında ise üçüncü trimester yer alır. Hamileliğin ikinci ve üçüncü trimesterinde doktor tarafından yapılan ultrason muayeneleri, anne karnındaki bebeğin sağlığı ve gelişimiyle ilgili çok değerli bilgiler vermekle birlikte büyük fetal anormalliklerin pek çoğunu tespit etmeye yardımcı olur.  

Peki hamileliğin ikinci ve üçüncü trimesterinde ultrasonda nelere bakılır ve nelerin tespiti sağlanabilir? Hamileliğinizin bu evrelerinde doktorunuzun yapacağı ultrason muayeneleriyle şunlar hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz;

• 16 ila 20. haftalar arasında doktorunuzun yapacağı ultrason kontrolüyle bebeğinizin cinsiyetini öğrenebilirsiniz.
• Hamilelik süresince rahminizde oluşabilecek kist veya miyomlar, ultrason sayesinde anlaşılır ve hamileliği olumsuz etkilemesinin önüne geçilir.
• 22-24. hafta gebelik muayenesinde yapılan ultrasonografi ile bebeğinizin gelişimini belirlemek için çeşitli ölçümler yapılır ve organların gelişimi gözlemlenir. Ultrasonografi ile bebeğinizin iç ve dış organları ayrıntılı olarak incelenir. Mevcut anomalilerin yüzde 75’i bu haftalarda saptanır. Eğer gerekli görülürse rahim damarlarını inceleyen doppler testi de yapılır.
• 38-39 haftalarda ise ultrasonografi ve vajinal muayene ile bebeğinizin rahim içindeki duruşu, kemik çatınızın uygunluğu saptanır. Bu şekilde doktorunuzla doğum şeklini kararlaştırabilirsiniz.
• Doğum şeklinizi belirleyen bir diğer faktör de bebeğinizin kilosudur. Hamileliğiniz boyunca bebeğinizin tahmini kilosu ultrason muayenesinde belli olur. Özellikle son haftalarda bebeğinizin kilo durumuna göre doğumun normal ya da sezaryen olup olacağı netleşebilir.
• Hamileliğin son haftalarında bebeğinizin son durumu ultrason ile kolaylıkla incelenir. Bebeğinizin geliş şekli ultrason sayesinde net olarak anlaşılır.
• İlerleyen gebelik haftalarınızda doktorunuz, erken doğum tanısı koymak, rahim ağzı boyunun ölçülmesi ve plasentanın önde gelip gelmediğini araştırmak için de ultrason muayenesi yapabilir.

Bebek Ultrason Terimleri Nelerdir?

Hamileliğiniz boyunca hem bebeğinizin hem de sizin sağlığınızı takip etmek için doktor kontrollerine gitmeniz büyük önem taşır. Bu süreçte her şeyin normal gitmesi halinde, doktorunuz ilk 32 haftada ayda bir, son 8 haftada ise ayda iki defa olacak şekilde ultrason yapabilir.

İşte bu rutin kontroller sırasında doktorunuz, bebeğinizin boyu, kilosu, tahmini doğum zamanı, kafa ve karın çevresi gibi önemli bilgiler edinir. Bu bilgiler, doktorunuzun size her ultrason kontrolünün sonunda verdiği siyah-beyaz görüntü kâğıdının üzerinde kısaltmalar şeklinde yer alır. Peki ultrason kağıdındaki bu kısaltmalar nedir ve bu terimler ne anlama gelir?

Birbirinden farklı ve karmaşık terimlerle dolu gibi görünse de aslında elinizdeki ultrason kağıdı bebeğinizin mevcut gelişimini özetler. İşte bebek ultrasonunda sık karşılaştığınız, bebeğinizin sağlık durumunu değerlendirmeye yönelik boyut ve ölçümlerle ilgili terimlerden bazılarının anlamları:

• BPD (Biparietal Diameter): Bebeğin başının en geniş kısmının çapıdır. Bebeğin kafatasının iki yan noktası arasındaki mesafenin ölçülmesidir. Bebeğin kafa büyüklüğünü ve gelişimini değerlendirmede kullanılır.
• HC (Head Circumference): Bebeğin baş büyüklüğünü değerlendirmeye yardımcı olur. Bebeğin kafasının çevresinin ölçümünü verdiği için bebeğin beyin gelişimi ve genel sağlık durumu hakkında bilgi verir.
• OFD (Occipitofrontal Diameter): Başın ön ve arka kısmı arasındaki mesafeyi ifade eder. Başın uzunlamasına çapıdır. Bu ölçüm, bebeğin baş büyüklüğünü değerlendirmeye yardımcı olur.
• CRL (Crown-Rump Length): Bebeğin başının tepesi ile kuyruk kemiği arasındaki mesafeyi ifade eder. Gebeliğin ilk haftalarında, bebeğin başından poposuna kadar olan mesafenin ölçülmesidir. Bebeğin yaşını tahmin etmek için kullanılır.
• Gestational Age (Gebelik Yaşı) Gebelik süresinin hafta cinsinden ifadesidir. Bebeğin gelişim aşamasını gösterir ve genellikle CRL ölçümüyle belirlenir.
• HL (Fetal Humerus Length): Bebeğin kolunun uzun kemiğinin ölçüsüdür.
• FL (Femur Length): Uyluk kemiğinin uzunluğudur. Bebeğin boyu tahmin edilirken kullanılan en önemli değerdir.  Büyüme ve gelişim değerlendirmesinde FL değeri önemlidir.
• AC (Abdominal Circumference): Bebeğin kalbinin altından alınan ve karın çevresinin ölçüsünü gösteren değerdir. Bebeğin büyüme hızını ve beslenmesini değerlendirmede kullanılır. Ayrıca bu ölçümle doğumun nasıl olacağı da belirlenebilir.
• EFW (Estimated Fetal Weight) Ultrason verilerine dayanarak bebeğin tahmini ağırlığının hesaplanmasını ifade eder.
• AFI (Amniotic Fluid Index) Amniyotik Sıvı İndeksidir. Bebeği çevreleyen amniyotik sıvının miktarının ölçümüdür. Sıvı miktarı, bebeğin sağlığı ve anne rahmindeki durumu hakkında bilgi verir.
• FHR (Fetal Heart Rate) Bebeğin kalp atış hızını ifade eder. Bebeğin genel sağlık durumunun önemli bir göstergesidir.
• NT (Nuchal Translucency) İlk trimester taramasında, bebeğin boyun arkasında ense kalınlığında sıvı birikiminin ölçülmesidir. Bazı genetik bozuklukların taramasında kullanılır.
• Cephalic Presentation (Sefalik Prezantasyon) Bebeğin başının doğum kanalına yöneldiğini gösterir. Doğum pozisyonu değerlendirilir.

Merak edebileceğiniz diğer kısaltmaların anlamları ise şöyledir:

• GS: Gebelik kesesi
• LA: Kalpte sol kulakçık
• RA: Kalpte sağ kulakçık
• AD: Karın çapı
• EDD: Beklenen doğum tarihi
• AO: Aort
• W: Bebeğin içinde olduğu hafta
• Placenta: Bebeğe besin ve oksijen sağlayan organ

Bu terimler ultrason raporlarında sıkça karşılaşılan ölçüm ve değerlendirme kriterleridir. Ultrasonda tespit edilen rutin olan bu ölçümler, bebeğinizin sağlıklı bir şekilde gelişip gelişmediğini anlamada önemli ipuçları verir. Ayrıca, doğum tarihinin tahmin edilmesi, olası gelişimsel sorunların erken tespiti ve doğum planlaması gibi konularda da önemli rol oynar.  

‘Bebek Ultrason Terimleri Nelerdir?’ sorusu gibi ‘Hamilelikte Doktor Kontrolü Ne Sıklıkta Olmalıdır?’ sorusunun da cevabını öğrenmek için Hamilelikte Doktor Kontrolü başlıklı yazımızdan fikir alabilirsiniz.