Bebeklerde D Vitamini Eksikliği Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Kemik ve iskelet sisteminin gelişimine, sinir sistemini desteklemeye, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan D vitamini, vücudumuzda kalsiyum ve fosfor metabolizmasında çok önemli rolü olan bir vitamindir.  Genellikle ‘güneş ışığı vitamini’ olarak da bilinen D vitamininin bebeklerde yeterli miktarlarda bulunması pek çok fayda sağlarken, eksikliği de bazı rahatsızlıkları beraberinde getirebilir.  Siz de bunların neler olduğunu öğrenmek istiyorsanız, yazımızı okuyarak bebeklerde D vitamini eksikliği nedenleri, belirtileri ve tedavisi ile ilgili bilgi sahibi olabilirsiniz. Ayrıca D vitamini hakkında daha detaylı bilgilere Bebekler ve Çocuklar İçin D vitamini  başlıklı yazıdan ulaşabilirsiniz. D vitamini eksikliğinin neden ve etkilerini bilmeniz, bebeğinizin bu vitamini yeterli şekilde alması için daha çok özen göstermenizi sağlayacaktır.

Bebeklerde D Vitamini Eksikliği Nedir?

Bir bebekte D vitamini eksikliğinin görülmesi demek, gelişimi ve genel sağlığı için yeterli miktarda D vitamini alamadığı anlamına gelir. Büyümenin en hızlı olduğu ilk 2 yaş, D vitamini yetersizliğinden çok etkilenilen bir dönemdir. Bu dönemde bebeğin yeterli şekilde D vitamini alması; sinir, iskelet, bağışıklık gibi birçok sistemine ve büyümesine olumlu etkiler yapar.  

Bebeklerde D vitamininin vücutta yeterli miktarda bulunmaması veya yetersiz alınması durumunda, D vitamini eksikliği oluşabilir. D vitamini, diğer vitaminlerden farklı olarak besinlerle alınmasının yanında güneş ışığının etkisiyle deride sentezlenir. Deride dönüşen D vitamini, vücudun gereksinimini karşılayan en temel kaynaktır.

Güneş ışığına doğrudan ve yeterince maruz kalamayan bebeklerde, özellikle de kış aylarında D vitamini seviyesi oldukça düşer. D vitamini eksikliği, ülkemizde en sık görülen vitamin yetersizliğidir. Bu vitaminin eksikliği bebeklerde özellikle kemiklerin güçsüzleşmesine yol açarak, kemiklerinin düzgün gelişememesine neden olabilir.

D Vitamini Bebekler İçin Neden Bu Kadar Önemli?

D vitamini bebekler için çok önemli bir vitamindir. Eksikliği pek çok belirtiye neden olan D vitamini, iskelet sağlığı ve güçlü kemikler oluşturmada etkin rol oynar. Kemik sağlığını ilgilendirdiği gibi yapılan araştırmalarda vücudun diğer sistemlerinin sağlığı ile de ilgili olabileceği düşünülmektedir.

En önemli işlevi, kemiğin ana yapı taşlarından biri olan kalsiyumun emilebilmesini sağlamaktır. Ayrıca sinir sisteminin ve kasların çalışabilmesi ile bağışıklığın desteklenmesinde de D vitaminine gereksinim vardır. D vitaminini bebeklerde önemli kılan nedenlerin başında şunlar gelir;

• Kemik mineralizasyonunu sağlayan başlıca mineraller olan kalsiyum ve fosforun vücut sıvılarında ve dokularda yeterli miktarlarda bulunmasını D vitamini sağlar. D vitamini yeterince vücuda alınmadığında kalsiyumdan yeterince yararlanılamaz ve bebeklerde kemik sağlığı bozulabilir.
• D vitamini olmadan kalsiyumun ve fosforun ancak bir kısmı emilir. D vitamini bebeklerin vücudunda kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar, kemik ve kasların sağlığında etkin rol oynar.
• D vitamini yeterli olan bebeklerin kemiklerinin iyileşmesi daha kolay olur.
• Kemiklerde kalsiyum depolanmasının yetersizliğiyle ortaya çıkan şekil bozuklukları olan raşitizm, büyümekte olan bebeklerde kemik hastalıklarının gelişmesine neden olabilir. D vitamininin yeterli olması, bebeklerde ve çocuklarda raşitizm görülme riskini azaltır, önler. 
• D vitamini bakımından zengin beslenme, bebeklerin normal diş ve kemik yapısının oluşması ile korunmasını destekler.
• Yeterli miktarda D vitamini, bebeklerin bağışıklık sisteminin normal ve sağlıklı fonksiyonlarına katkıda bulunur. Bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyondan ve hastalıklardan korunmaya yardımcı olur.

Bebeklerde D Vitamini Eksikliği Neden Olur?

Bebeklerde D vitamini eksikliği farklı sebeplerle ortaya çıkabilir. D vitamini eksikliği, bebekteki aktif D vitamini oluşumunu sağlayan faktörlerden herhangi birindeki soruna bağlı olarak gelişebilir. D vitamini ve kalsiyumdan zengin besinler almamak, yeteri kadar güneş görmeyerek güneş ışığından yeterli anlamda faydalanmamak bebeklerde D vitamini eksikliğinin en önemli nedenlerinin başında gelir.

Bebeklerde D vitamini eksikliğinin nedenlerini şunlar oluşturabilir;

• Güneş ışınlarına maruz kalındıktan sonra D vitamini ciltte doğal bir şekilde sentezlenir. Yeterli güneş ışığı almamak, bebeklerde D vitamini eksikliği nedeni olabilir.
• Emziren annenin ve bebeğin D vitamini zengin besinler tüketmemesi, D vitamini eksikliğini tetikleyebilir.
• Bebekte D vitamini yetersizliğinin bir nedeni de takviye olarak D vitamini alamamasıdır. Doktor onayıyla ve önerdiği miktarlarda D vitamini takviyesi verilmeyen bebeklerde eksiklik görülebilir.

Bebeklerde D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde D vitamini eksikliğinin belirtileri pek çok şekilde kendini gösterir.  Yeteri kadar D vitamini alınmadığında bebeklerin vücudunda öncelikle yetersizlik, sonrasında ise eksiklik oluşur. D vitamini eksikliği yetişkinlerde bazen yorgunluk, halsizlik, vücut ve kemik ağrısı gibi bazı belirtilere neden olur. Ayrıca bağışıklık sisteminin görevini yerine getirememesi nedeniyle enfeksiyon ve hastalık sıklığında artış görülür. El ve ayak bilekleri, omuz eklemeleri ve parmaklarda ağrı, değişken ruh hali, depresyon, uykusuzluk, baş ağrısı, saç dökülmesi gibi belirtiler de bulunabilir.

Bebeklerde ise D vitamini eksikliğini fark etmek kolay olmayabilir. Henüz konuşamayan bebekler yaşadıkları rahatsızlığı ve şikayetlerini anlatamaz. Eğer bebeğinizde şu belirtiler varsa, D vitamini eksikliği belirtileri olabileceği düşünülerek D vitamini düzeyini kontrol ettirmek için doktora başvurabilirsiniz;

• Büyüme ve gelişme geriliği
• Kemik yapısında bozukluk
• Cilt yaralarının geç iyileşmesi
• Sık görülen hastalıklar veya enfeksiyonlar
• Dişlerde çürüme
• Dişlerin geç çıkması
• Yürümede gecikme
• Davranış bozukluğu
• Üşüme
• Yorgunluk, halsizlik
• Aşırı terleme
• Yeterince kilo alamama

Bebeklerde D vitamini eksikliğinde iskelet sistemi ile ilgili birtakım problemler meydana gelebilir. Çocuklarda D vitamini eksikliğine bağlı oluşan iskelet sistemi hastalığına raşitizm adı verilir.

Raşitizm, çocuklarda genellikle aşırı ve uzun süreli D vitamini eksikliğinden dolayı kemiklerin yumuşaması ve zayıflaması olarak tanımlanır. Hastalık en çok ilk 2 yılda görülebilmekle birlikte, tedavi edilmezse ileriki yıllarda kemiklerde şekil bozuklukları bırakabilir. Hastalık nedeniyle bebeklerde büyüme geriliği, bacaklarda eğrilik, el ve ayak bileklerinde kalınlaşma, göğüs kemiği deformitesi gibi kemik yapısında kalıcı bozukluklar oluşabilir.

Bebeklerin genel sağlığını bu kadar etkileyebilen D vitamininin önemi bilmeniz, bu nedenle oldukça değerlidir.  Kemik sağlığı ve gelişiminde çok önemli olduğu için eksikliğinin etkilerini göz önüne alıp, bebeğinizin ve çocuğunuzun yeterli miktarda D vitamini aldığından emin olmalısınız.

Bebeklerde D Vitamini Eksikliği Tedavi Yöntemleri

Vücudumuz D vitaminini üç kaynaktan alabilmektedir. Bunların en önemlisini güneş oluşturur. En güçlü D vitamini kaynağı güneştir. Vücudumuz D vitamini ihtiyacının yaklaşık yüzde 90’ını güneş ışığı yoluyla alır. Güneşin yanı sıra besinler de D vitamini kaynağıdır. Ancak vücudun D vitamini ihtiyacının yalnızca yaklaşık yüzde 10’unu besinlerden karşılanır. 

Güneş ve diyetle alınan yiyeceklerin yanı sıra vücudun ihtiyacı olan miktarı karşılamak oldukça zordur. Bu nedenle bebeklerde D vitamini takviyesi gereklidir. Bebeklerde D vitamini eksikliğinin oluşmaması için annenin hem kendisinin hamilelik ile emzirme döneminde D vitamini takviyesi almaya hem de doğumundan itibaren 1 yıl boyunca bebeğinin D vitaminini yeterli miktarda almasına özen göstermesi gerekir.

D vitamini eksikliği bebekte ciddi belirtilere sebep olmuyorsa ve çok düşük seviyede değilse, diyette D vitamini açısından zengin yiyecekler tüketilerek ve D vitamini takviyeleri verilerek eksiklik giderilebilir. Ancak özellikle yaşamın erken dönemlerindeki D vitamini eksikliği ciddi sorunlara yol açabilir. Bu durumda bebeğin D vitamini eksikliğinin tedavi edilmesi mutlaka doktorun yönlendirmesiyle tavsiye ettiği miktarlarda D vitamini takviyesi alması gerekebilir.

Bebeğinizin yeterli miktarda D vitamini almasını sağlamanın en etkili yolu ise D vitamini kaynaklarını ve takviyelerini bebeğinizin günlük beslenme ve rutini içine almaktır.  Bunun için şunlara dikkat edebilirsiniz;

• D vitamininin en güçlü kaynağı olan güneşle bebeğinizi haftada en az 3 gün direkt temas ettirebilirsiniz. Özellikle 11.00 ila 15.00 saatleri arasında bebeğinizin ellerinin, yüzünün hatta bacaklarının 20 dakikadan az olmamak üzere güneş ışığıyla temas etmesini sağlayabilirsiniz. Ancak unutmayın ki camdan geçerek gelen ışığı D vitamini sentezi bakımından yarar sağlamaz. Bu nedenle güneşlendirirken bebeğinizin doğrudan güneş ışınlarına temas etmesi gerekir.
• Eğer bebeğiniz anne sütü alıyorsa, sizin de her gün yeterli miktarda D vitamini almanız gerekir. T.C. Sağlık Bakanlığı’na göre, anne sütündeki D vitamini içeriğini artırmak için doğumdan sonraki dönemde annelere uygulanacak D vitamini dozu; günlük tek doz olarak alınmak üzere 1200 IU (9 damla) olmalıdır.

• 6. aydan sonra ek gıdaya geçişiyle birlikte bebeğinizin beslenme düzeninde D vitamini içeriği yüksek olan gıdalardan oluşan porsiyonlar hazırlayabilirsiniz. Bebeğinize kalsiyumdan zengin yoğurt, çökelek ve peynir gibi süt ürünleri verebilirsiniz. Pekmez de iyi bir kalsiyum kaynağıdır.
• Bebeğinizin kemik gelişimini desteklemek amacıyla doktorunuzun yönlendirmesiyle verdiği D vitamini damla takviyesini, günlük miktarlarında bebeğinize vermeyi unutmamalısınız. 

Bebeğiniz doktorunuzun önerisi ile çocuk devam sütü ile besleniyorsa, kanıtlanmış prebiyotikler içeren Aptamil Çocuk Devam Sütü'nün içeriğindeki D vitamini, bebeğinizin bağışıklık sisteminin normal işlevini destekler.*

T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2005’te başlatılan ücretsiz D vitamini desteği programı çerçevesinde, yenidoğan tüm bebeklere D vitamini damlası dağıtılmaktadır. Annelerde D vitamini eksikliğinin önemli bir sorun olması nedeniyle D vitamini desteğine bebeğin dünyaya geldiği ilk gününden itibaren başlanmalıdır. T.C. Sağlık Bakanlığı’nın kemik gelişimini desteklemek amacıyla 1 yaşına kadar bebeklere verilmesini önerdiği D vitamini takviye miktarı 400 IU/gün’dür.

En az bir yıl süre ile doğan her bebeğe beslenme şekline bakmaksızın, günde 400 IU (3 damla) D vitamini ağız yoluyla verilmelidir.  Başta Amerikan Pediatri Akademisi tercihen 3 yaşına kadar 600 IU vitamini verilmesini önermektedir.  Yeterli ve dengeli beslenmeyen çocuklara 6 yaşına kadar D vitamini verilebilir. Prematüre doğan bebeklere ise verilmesi gereken D vitamini dozu günde 400 IU kadar olabilir.

Bebeğinizi D vitamini eksikliğinden korumak için D vitamini takviyesinin nasıl olması gerektiğiyle ilgili aile hekiminize veya çocuk doktorunuza danışabilirsiniz.

Daha fazla bilgi için D Vitamininin Bebekler İçin Önemi başlıklı yazıya tıklayabilirsiniz.

*D vitamini çocuklarda bağışıklık sisteminin normal işlevine katkıda bulunur.