Bebeklerde Uyuz Nasıl Olur?

Her yaşta görülebilmekle birlikte özellikle bebekler ve çocuklar ile bağışıklık sistemi zayıf bireylerde daha yaygın olan uyuz, yalnız insanlarda yaşayabilen ve gözle görülmeyen bir akardan bulaşan çok kaşıntılı bir hastalıktır. Dünya genelinde olduğu gibi ülkemizde de yoğunlukla görülen uyuz, bağışıklık sistemlerinin henüz tam gelişmemesi, ciltlerinin hassas olması ve aile üyeleri veya bakıcılarla yakın fiziksel temaslarının fazla olması gibi faktörler nedeniyle bebeklerde de sıklıkla rastlanır. Bebeklerde uyuzun erken fark edilip uygun tedaviye başlanması hem bebeğin konforu hem de hastalığın yayılmasını önlemek açısından büyük önem taşır.

Bebeklerde Uyuz Nedir?

Bebeklerde uyuz, tıp literatüründe ‘skabiyez’ olarak da bilinen, ‘Sarcoptes scabiei var. hominis’ adı verilen küçük bir akarın neden olduğu, kaşıntılı deri döküntüleriyle seyreden, bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur. Hastalığa neden olan böceğe ‘uyuz böceği’ veya ‘kaşıntı akarı’ denir. Parazitik bir canlı olan uyuz böceği, başka canlıdan beslenerek yaşar. Boyu 0,3-0,5 milimetre arasında olduğu için çıplak gözle görülemez.

Bebeğin cildinin en dış tabakasına tüneller açıp burada yaşayan bu parazitler, derinin en üst tabakasına yuva yaparak yumurtalarını ve salgılarını bırakır. Bu durum, bebeğin vücudunda parazite karşı geliştirdiği alerjik reaksiyon sonucu şiddetli kaşıntı ve döküntülere yol açar. Özellikle yakın temasın sık olduğu kreşler, aile içi gibi ortamlarda hızla yayılabilen uyuzun belirtileri, bebeklerin cildi hassas olduğu için yetişkinlerden farklılık gösterebilir.

Bebeklerde kabuklu uyuz, uyuz hastalığının nadir fakat çok daha ağır bir formudur. Uyuzun bu türü, Sarcoptes scabiei adlı akarların ciltte çok yoğun şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkar. Akar sayısı çok fazla olduğundan, son derece bulaşıcıdır. Ciltte kalın, pullu, gri-beyaz kabuklu alanlar oluşur ve genellikle eller, ayaklar, yüz ve kalça çevresi etkilenir.

Bebeklerde Uyuz Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde uyuzun en belirgin belirtisi, genellikle şiddetli kaşıntıdır. Döküntünün ciltte neden olduğu tahriş, bebeğin neredeyse her zaman kaşıma isteği duymasına neden olur.

Bebeklerdeki uyuz bazı özellikleriyle yetişkinlerden farklı olsa da, karakteristik belirti olan kaşıntılı döküntü ile hemen fark edilebilir. Bu kaşıntı, özellikle geceleri ve sıcak duş sonrası artarak bebeğin huzursuz olmasına, ağlamasına ve uyku düzeninin bozulmasına yol açabilir. Kaşıntı el parmak araları, el bileğinin iç yüzü, bilekler, koltuk altları, dirsekler ve kasıklarda ön planda olmakla birlikte tüm vücutta görülebilir. Bazen bu döküntüleri kaşımak ciltte ikincil bakteriyel infeksiyonlara neden olabilir.

Yeni doğan bebeklerde uyuz belirtileri ve 3 aylık bebekte uyuz belirtileri, yetişkinlerden farklıdır. Kaşıntının yanı sıra bebeklerin cildinde görülen başlıca uyuz belirtileri şunlardır;

• Uyuz genellikle sivilce benzeri küçük, kırmızı döküntüler veya kabarcıklar şeklinde ortaya çıkar.
• Hastalığın en belirgin bulgusu parmak aralarında, akarın içinde yaşadığı, gri beyaz renkli, 1-10 mm uzunluğundaki tünellerdir. Dişi akarların cilt altında açtığı ince, gri-beyaz renkli, kabarık çizgiler şeklinde tüneller görülebilir.
• Yetişkinlerin aksine, bebeklerde uyuz lezyonları baş, yüz, boyun, avuç içleri ve ayak tabanlarında daha yaygın olabilir. Ayrıca parmak araları, bilekler, dirsekler ve dizler gibi deri kıvrımlarında da görülebilir.
• En belirgin ve rahatsız edici belirti, şiddetli kaşıntıdır. Bebekler kaşıntıyı ifade edemedikleri için huzursuzluk, sürekli ağlama, başlarını yatağa veya bir yüzeye sürtme gibi davranışlar sergileyebilirler.
• Kaşıntı genellikle geceleri ve sıcak ortamlarda artar.
• Şiddetli kaşıntı nedeniyle bebek kendini kaşıyabilir, bu da ciltte yaralar, kabuklanmalar ve ikincil enfeksiyonlara yol açabilir.

Eğer bebek daha önce hiç uyuz geçirmemişse belirtilerin ortaya çıkması 4-8 hafta sürebilir. Daha önce uyuz geçirmiş bir bebekte belirtiler ise genellikle temastan 1-4 gün arasında ortaya çıkabilir. Uyuz bulaşmış bir kişi, henüz belirtileri olmasa bile hastalığı yayabilir.

Bebeklerde şiddetli kaşıntı görülen bir diğer hastalık da egzamadır. Bebek egzaması (atopik dermatit) da uyuz gibi ciltte kaşıntı ve döküntüye neden olur. Bebek egzaması belirtileri, uyuz ile bazı yönlerden benzerlik gösterse de, her iki hastalığın temel nedenleri ve tedavi yaklaşımları farklıdır.

Bebek gıda alerjisine bağlı atopik dermatit (alerjik egzama) de uyuzla karıştırılabilir. Ancak uyuzda genellikle tünel izleri, parmak aralarında lezyonlar ve ailede başka kişilerde de kaşıntı görülmesi belirleyicidir.

Bebeklerde Uyuz Nerelerde Olur?

Bebeklerde uyuzun neden olduğu döküntüler ve kaşıntı, yetişkinlere göre daha yaygın ve farklı bölgelerde görülebilir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda özellikle baş, yüz, boyun, avuç içi ve ayak tabanlarını etkileyen uyuz hastalığı, yetişkinlerde ve büyük çocuklarda daha az görülür.

Uyuzla birlikte bebeklerin cildinin üst tabakasındaki sıvı kabarcıklar olan vezikül ile kabuklanma gelişme olasılığı, daha büyük çocuklara veya yetişkinlere göre daha fazladır. Uyuz, küçük çocuklar ve bebeklerde, yetişkinlerden farklı olarak, genellikle avuç içleri ve ayak tabanları ile parmakların tüm kısımlarında yoğun olarak görülür. Hatta tırnak plakalarının altında akarlara dair kanıtlar görülebilir. Ayrıca bebeklerde yüz ve kafa derisinde olmasına rağmen, bu bölgeler genellikle daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde etkilenmez. Öte yandan bebeklerdeki lezyonlar genellikle yetişkinlerden daha iltihaplıdır.

Bebeklerde uyuzun karakteristik belirtilerinden biri, ellerin avuç içleri ve ayak tabanlarında kırmızı döküntülerin ve kabarcıkların ortaya çıkmasıdır. Bu, yetişkinlerde daha az görülen bir durumdur. Bileklerin iç yüzeyi ve dirseklerin kıvrım bölgeleri de sıkça etkilenen alanlardır. Özellikle bez bölgesinde ve kalça kıvrımlarında da lezyonlar görülebilir. Bebeklerde sert, kaşıntılı yumrular şeklindeki nodüler uyuz, bu bölgelerde daha yaygın olabilir.

Bebeklerde Uyuz Yüzde Olur mu?

Yetişkinlerde uyuz genellikle parmak araları, bilekler ve gövde gibi bölgelerde yoğunlaşırken, bebeklerin hassas ciltleri ve farklı bağışıklık tepkileri nedeniyle uyuz akarları yüz, baş derisi ve boyun gibi bölgelere de yerleşebilir. Özellikle emzirilen bebeklerde yüz ve başın anneyle yakın teması bu duruma zemin hazırlayabilir. Bu bölgelerde küçük, kırmızı döküntüler, sivilce benzeri kabarcıklar ve şiddetli kaşıntı görülebilir.

Bebeklerde Kafada Uyuz Olur mu?

Bebeklerde kafada ve saçlı deride uyuz görülebilir. Yetişkinlerde uyuz akarları genellikle saçlı bölgelerde yaşamakta zorlanır. Bu bölgelerde nadiren lezyonlara neden olurken, bebeklerin hassas ve ince derisi bu akarların yerleşmesi için daha uygun bir ortam sunar. Ayrıca, bebeklerin yüzleri de başları gibi sıklıkla anne veya bakıcılarıyla yakın temasta olduğu için bulaşma riski artar.

Bebeklerde Uyuz Nerede Başlar?

Bebeklerde uyuzun ilk belirtileri genellikle avuç içleri, ayak tabanları, parmak araları ve bileklerde başlar. Bu bölgelerde küçük kırmızı kabarcıklar ve tünel şeklinde izler görülebilir. Bebek bezinin temas ettiği alanlar yani kasık, popo çevresi ve iç uyluk bölgeleri de sık etkilenir. Baş, boyun, yüz ve kulak arkası gibi alanlar da bebeklerde yaygın olarak tutulan bölgeler arasındadır.

Bebeklerde Uyuz Nasıl Bulaşır?

Bebeklerde uyuzun bulaşması, genellikle direkt veya dolaylı yollarla gerçekleşir. Uyuzun bulaşmasında en önemli ve en sık görülen yol, enfekte bir kişiyle uzun süreli ve doğrudan cilt temasıdır. Bu, genellikle anne-baba-çocuk, kardeşler arası gibi aile üyeleri arasında, bakıcılar veya enfekte olmuş kişilerle sarılma, kucaklama, yan yana uyuma şeklinde yakın fiziksel temas yoluyla gerçekleşir. Bebekler sürekli kucakta taşındıkları, sarıldıkları ve yetişkinlerle aynı yatakta yatabildikleri için bu tür temaslar oldukça yaygındır ve bulaşma riskini artırır.

Bebeklerde uyuzun bulaşması şu yollarla gerçekleşebilir;

• Uyuz akarları, insan vücudu dışında genellikle 24-72 saat hayatta kalabilirler. Bu nedenle, enfekte bir kişinin kullandığı kıyafet, yatak örtüsü, havlu, battaniye ve hatta oyuncak gibi kişisel eşyaların paylaşılması dolaylı yoldan bulaşmaya neden olabilir. Bebekler için bu risk, özellikle aynı odada yaşayan veya ortak eşyaları kullanan birden fazla kişinin bulunduğu durumlarda artar.
• Kaşıntı nedeniyle bebekler vücutlarını kaşıdıkça akarlar ve yumurtaları, diğer bölgelere taşınabilir, bu da enfeksiyonun yayılmasına yol açar.
• Bebeğin enfekte bir kişiyle aynı yatağı paylaşması, özellikle uykuda uzun süreli cilt teması nedeniyle yüksek bulaşma riski taşır. Akarların gece daha aktif olması, bu riski daha da artırır.
• Aile üyelerinin fazla olduğu, evlerin kalabalık olduğu veya yakın temasa açık toplu yaşam alanlarında bebeklere uyuzun yayılma hızı artar.
• Bebeklerin ve küçük çocukların yakın temas halinde olduğu kreşler ve çocuk bakım evleri, uyuzun çocuklar arasında hızla yayılması için uygun zemin hazırlar. Bir çocukta uyuz görüldüğünde, diğer çocuklara ve bakıcılara bulaşma riski yüksektir.
• İlk kez uyuzla karşılaşan bir bebekte belirtilerin ortaya çıkması 4-8 hafta kadar sürebilir. Bu süre zarfında bebek belirti göstermese bile hastalığı bulaştırabilir.

Bebeklerde Uyuz Tedavisi

Bebeklerde uyuz kendi kendine iyileşebilen bir hastalık olmadığı için mutlaka tıbbi müdahale gerektirir. Hastalık tedavi edilmezse döküntüler birleşerek daha geniş, iltihaplı alanlara dönüşebilir, hatta ciltte iltihaplanma, kabuklanma gibi ikincil bakteriyel enfeksiyonlar gelişebilir.

Bebeklerde uyuz tanısı, genellikle doktorun fizik muayenesi ve öykü almasıyla konulur. Bazı durumlarda tanıdan emin olmak için cilt kazıntısı alınarak mikroskop altında incelenebilir.

Bebeklerde uyuz hastalığının iyileştirilmesi için yaygın kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:

• Permetrin %5 krem, uyuz ve bazen bit gibi paraziter cilt enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılan cilde sürülen bir ilaçtır. Bebeklerde uyuz tedavisinde en yaygın ve genellikle güvenli kabul edilir.
• Kükürt (sülfür) içeren merhemler, özellikle çok küçük bebeklerde tercih edilebilecek diğer bir seçenektir.
• Ağızdan alınan ilaçlar, bebeklerde genellikle kullanılmaz ancak şiddetli vakalarda veya deriye sürülen merhem gibi topikal tedavilere yanıt alınamadığında, doktor gözetiminde ve dikkatli bir değerlendirme ile düşünülebilir.
• Bebeklerde kabuklu uyuz gibi şiddetli kaşıntıya neden olan durumlarda, doktor önerisiyle antihistaminik şuruplar verilebilir.

Tedavide en önemli noktalardan biri, bebekle yakın temasta olduğu aile bireyleri gibi herkesin, belirtileri olmasa bile, aynı anda tedavi görmesidir. Aksi takdirde yeniden bulaşma riski çok yüksektir. Bebeklerde uyuz tedavisinde en iyi yönlendirmeyi çocuk doktoru ya da deri hastalıkları uzmanı yapar. Bebeklerde uyuz tedavisinde ilaç kullanımı mutlaka doktor gözetiminde olmalıdır.

Bebeklerde Uyuza Ne İyi Gelir?

Bebeklerde uyuz tedavisinde doktor kontrolünde genellikle Permetrin %5 krem, kükürtlü merhem gibi cilde uygulanan ilaçlar kullanılır. Krem, baş ve boyun dahil tüm vücuda uygulanır ve 8-14 saat bekletildikten sonra yıkanır. Tedavi genellikle 7 gün sonra tekrar edilir. Tedaviye rağmen kaşıntı 2-4 hafta sürebileceğinden sabırlı olunmalıdır.

Ciltte ölü akarlar ve dışkılarına karşı bir reaksiyon oluşacağı için bebeklerde uyuz tedavisinden sonra bile kaşıntı birkaç hafta devam edebilir. Bebeklerde uyuz kaşıntısını azaltmadaki önlemlerin başında ise şunlar gelir;

• Bebeğin tırnaklarını çok kısa kesmek, kaşıma sırasında cilde zarar vermesini ve ikincil enfeksiyonların oluşmasını engeller.
• Tırnakların altındaki olası akar veya yumurta kalıntılarını temizlemek için düzenli olarak fırçalanabilir.
• Kuru cilt, kaşıntıyı daha da kötüleştirebilir. Bebeğin cildini nemli tutmak ve kaşıntıyı hafifletmek için doktorun da onayıyla kokusuz, hipoalerjenik ve parfümsüz nemlendiriciler kullanılabilir.
• Kaşıntılı bölgelere temiz, soğuk ve nemli bir bez veya soğuk kompres uygulamak geçici rahatlama sağlayabilir.
• Serin ve iyi havalandırılmış bir ortam bebeğin bulunduğu ortam kaşıntıyı önlemeye yardımcı olabilir.
• Çok sıcak su, cildi kurutacağı için bebeği ılık suyla yıkamak kaşıntıyı azaltabilir.

Bu yöntemler, doktorun belirlediği tıbbi tedaviye ek olarak bebeğin konforunu artırmaya yöneliktir. Doktor tarafından belirlenen uyuz tedavisinin eksiksiz ve düzenli bir şekilde uygulanması iyileşme sürecini destekleyecektir.

Bebeklerde Uyuz Nasıl Giderilir?

Bebeklerde uyuzu gidermek ve tamamen ortadan kaldırmak için bazı konulara özellikle dikkat etmek gerekir. Hem doğru tıbbi tedavi hem de kapsamlı çevresel temizlik bebeklerde uyuzun giderilmesinde oldukça etkilidir.

Eğer bebeğinizde uyuzdan şüpheleniyorsanız vakit kaybetmeden şu adımları izleyebilirsiniz;

• Bebeğinizde uyuz hastalığından şüphe ediyorsanız teşhis ve tedavi planı için öncelikle hemen bir çocuk doktoruna veya dermatoloğa başvurmanız gerekir.

• Doktorunuzun reçete edeceği ilaçları, talimatlarına uygun şekilde bebeğinizin tüm vücuduna dikkatlice uygulamalısınız.
• Bebeğinizle yakın temasta bulunan tüm aile bireyleri ve bakıcıların da bir an önce tedavi edilmesi, tekrar bulaşmayı önlemenin en kritik yoludur.
• Evde son 72 saat içinde kullanılan tüm kıyafetleri, yatak çarşaflarını, havluları ve yıkanabilir pelüş oyuncakları yüksek ısıyla yıkayıp ütüleyin.
• Uyuz akarları dış ortamda 2-3 günden fazla hayatta kalamazlar. Yastık, büyük oyuncak gibi yıkanamayan eşyaları ise hava almayacak şekilde plastik bir torbaya koyarak en az 72 saat, ideal olarak 1 hafta boyunca kapalı tutun.
• Eşyaların yıkanması gibi evin temizliğini bir an önce yapmanız da çok önemlidir.  Halıları, koltukları ve döşemeli mobilyaları elektrik süpürgesiyle temizleyip süpürge torbasının hemen ağzını bağlayarak atın.
• Evin tüm odalarını gün içinde düzenli olarak havalandırın.

Başarılı bir tedavi sonrasında bile kaşıntı ve döküntülerin 2-4 hafta daha devam etmesi normaldir. Bu durum parazitlerin ölmesine rağmen vücudun alerjik reaksiyonunun devam etmesinden kaynaklanır. Kaşıntı 4 haftadan uzun sürerse veya yeni lezyonlar ortaya çıkarsa tekrar gecikmeden bir çocuk doktoruna veya dermatoloğa başvurmanız en doğrusudur.

Bebeklerde Uyuzdan Korunma Yöntemleri

Bebeğinizi uyuzdan korumanızın temel yolu, hastalığın bulaşma riskini en aza indirmektir. Oldukça bulaşıcı olması nedeniyle uyuzdan korunmak için, özellikle yakın temasın olduğu ortamlarda dikkatli olmanız gerekir. Alacağınız şu önlemler ile bebeğinizi uyuzdan koruma şansını artırabilirsiniz;

• Bebeğinizi uyuzdan korumak için öncelikle çevrenizde uyuz teşhisi konmuş veya uyuz şüphesi olan kişiler varsa, bebeğinizin onlarla doğrudan cilt teması kurmasını engellemeniz gerekir. Hasta kişilerle teması kesmeniz doğrudan bulaşma riskini azaltabilir.
• Bebeğinizin cildini düzenli olarak kontrol edin. Özellikle kaşıntı, kızarıklık veya sivilce benzeri döküntüler fark ederseniz vakit kaybetmeden bir doktora danışın.
• Uyuz ve benzeri rahatsızlıklara karşı bebeğinizin kıyafetlerini, havlularını, battaniyelerini, yatak takımlarını ve kişisel eşyalarını başkalarıyla paylaşmamaya özen gösterin.
• Bebeğinizin yattığı çarşafları, battaniyeleri ve kullandığı kıyafetleri düzenli olarak en az 60°C’de yıkayın ve mümkünse ütüleyin.
• Bebeğinizin odasını ve yattığı alanı sık sık havalandırın.
• Bebeğiniz kreşe veya çocuk bakım evine gidiyorsa, temizliği ve hijyen standartları hakkında bilgi edinin.
• Kreşte veya bakım evinde bir uyuz vakası olduğunda, yönetimle iletişimde kalın ve gerekli önlemlerin alındığından emin olun.
• Bebeğinizin kişisel eşyalarının başka çocuklarla karışmamasını sağlamaya çalışın.
• Seyahat ederken veya farklı yerlerde konaklarken, kalacağınız yerlerin hijyen standartlarına dikkat edin. Mümkünse kendi yatak çarşaflarınızı veya battaniyelerinizi kullanın.

Uyuzdan korunmanın en etkili yolu, bulaşma zincirini kırmaktır. Bu nedenle, çevrenizde bir uyuz vakası olduğunda, sadece hastanın değil, onunla temasta olan herkesin eş zamanlı olarak önlem alması veya tedavi olması çok önemlidir.

‘Bebeklerde Uyuz Nasıl Olur?’ sorusu gibi bebeğinizin cildinin bakımı ile ilgili de merak ettikleriniz olabilir. Cildi çok hassas ve ince olan bebeğiniz, kıyafet seçiminden banyo koşullarına, tırnak kesiminden kullanılacak cilt ürünlerine kadar pek çok konuda özel ilgi ister. İşte bebeğinizin cilt bakımında dikkat etmeniz gereken bu konuların neler olduğunu ‘Bebeklerde Cilt Bakımı Nasıl Yapılır?’ yazımızdan öğrenebilirsiniz.