Yolk Kesesi Nedir? Yolk Kesesi Kaçıncı Haftada Görülür?

Bebeğinizin rahminizde filizlenmeye başladığı o mucizevi haftalarda, ultrason ekranında beliren her hareket sizde büyük bir heyecan ve merak kaynağı olabilir. Bu erken dönemde ultrason kontrolünde karşılaşacağınız en önemli işaretlerden biri de İngilizce adıyla yolk sac olan yolk kesesi'dir. Bu küçük, yuvarlak yapı için aslında bebeğinizin ilk "yaşam destek ünitesi" benzetmesi yapılabilir. Plasenta henüz tam olarak oluşup beslenme görevini üstlenmeden önce, yolk kesesi minik embriyonuzu besleyen, ona ilk kan hücrelerini sağlayan geçici ama hayati bir organdır. Plasenta tam olarak görevini devralmadan önce embriyonun ilk besin ve oksijen kaynağı olan yolk kesesinin varlığı ve görünümü, aynı zamanda gebeliğinizin sağlıklı ilerleyip ilerlemediği hakkında da önemli ipuçları verir. Peki bu kadar önemli olan yolk kesesi hamilelik sürecinde kaçıncı haftada görünür, görevleri nelerdir? Gelin, bu erken gebelik harikası olan yolk kesesini birlikte daha yakından tanıyalım.

Yolk Kesesi (Yolk Sac) Nedir?

Yolk kesesi diğer adı yolk sac, gebeliğin erken dönemlerinde, gebelik kesesi içinde gelişen ve büyümekte olan embriyoya komşu konumda bulunan, içi sıvı dolu, kese şeklindeki geçici bir yapıdır. Plasenta tam olarak işlevini üstlenene kadar bebeğin ilk besin kaynağı olarak hizmet eden yolk kesesi, erken embriyonik gelişim sırasında besin maddelerini sağlamak ve embriyonun ilk kan hücrelerini üretmekle görevlidir.

Yolk kesesi, vajinal ultrasonografi ile bakıldığında, gebelik kesesinin içinde parlak kenarlı, küçük, yuvarlak bir halka veya baloncuk şeklinde görülür. Doktorlar için ultrasonda yolk kesesinin görülmesi, gebeliğin canlı ve sağlıklı bir şekilde rahme yerleştiğinin ve gelişim sürecinin başladığının teyidi niteliğindedir.

Hamileliğiniz süresince birçok kez doktorunuzun yapacağı bebek ultrasonunda, o güne kadar belki de hiç görüp duymadığınız birçok terim ve kısaltma ile karşılaşacaksınız. ‘Bebek Ultrason Terimleri Nelerdir?’ yazımızla bebeğinizin büyümesi, gelişimi ve sağlığı hakkında önemli bilgiler veren bu terimlerin anlamlarını öğrenebilirsiniz. 

Yolk Sac Varsa Bebek Var mıdır?

Erken gebelikte yapılan ultrason incelemesinde yolk kesesi yani yolk sac, gebelik kesesinin içinde görülen ilk yapılardan biridir. Bu yapının görülmesi, rahim içinde yerleşmiş bir gebelik olduğuna dair olumlu bir işarettir.

Yolk kesesi, gebeliğin erken döneminde embriyonun beslenmesini sağlayan ilk yapılardan biridir. Dolayısıyla varlığı, embriyonun yani bebeğin yakın zamanda belireceğini veya zaten çok küçük olduğu için henüz tespit edilemediğini ifade eder. Anne adayının rahminde ‘yolk sac var bebek yok’ ise bunun nedeni, gebeliğin henüz çok yeni olmasıdır. Yolk kesesinin görünmesi, gebeliğe dair destek sisteminin oluştuğunun belirtisidir.

“Yolk kesesi var, bebek yok” durumu mutlaka bebeğin olmadığı anlamına gelmez. Eğer bir ultrason muayenesinde ‘kese var yolk sac var bebek yok’ ise, bu durum genellikle gebelik haftasının çok erken olduğu anlamına gelir. Sadece birkaç gün veya bir hafta sonra yapılacak yeni bir muayenede, yolk kesesinin göründüğü yerde embriyo da görülebilir.

Gebeliğin henüz çok erken döneminde yani 5.-6. haftalarında ultrasonla embriyo görülmeyebilir. “Yolk kesesi var, bebek yok” ise zamanlama hatası ya da gebelik yaşının yanlış hesaplanması riskine karşı doktor tarafından kontrollü tekrar ultrason önerilebilir.  Eğer beklenen haftalara rağmen yolk kesesi görülmesine rağmen bebek görülmüyorsa, doktor tarafından bu durum ‘boş kese’ (anembriyonik gebelik) ihtimali veya sadece bekleme gerektiren erken bir gebelik haftası olarak değerlendirilebilir.

Yolk kesesi ikiz gebeliklerde de genellikle oluşur. İkiz gebeliklerde her embriyo kendi yolk kesesi gelişimine başlar ve ultrasonografide ayrı ayrı gözlemlenir. İkiz gebeliklerde yolk kesesi boyutları genellikle normal tekil gebeliklerle benzerdir, ancak bazen küçük farklılıklar görülebilir. Her bir kesenin boyutu ayrı ayrı değerlendirilir ve çapın 5-6 mm'den büyük olması, o fetüs için düşük veya gelişimsel anormallik riskinin arttığının sinyali olabilir. Eğer her iki embriyonun yolk kesesi de düzgün ve sağlıklı ise, bu gebeliğin rahim içinde normal ilerlediğine dair olumlu bir işaret olarak değerlendirilir.

Yolk Kesesi Ne İşe Yarar?

Gebeliğin çok erken döneminde oluşan ve embriyonun gelişimine destek veren bir yapı olan yolk kesesi, plasenta tam faaliyete geçene kadar embriyoya hayat döngüsünde kritik katkılarda bulunur.

Yolk kesesi şu özellikleriyle gebeliğin sağlıklı gelişiminin destekçisidir;

• Yolk kesesi, erken dönemde kırmızı ve beyaz kan hücrelerinin üretildiği bir yapı olarak görev alır. Embriyonun kendi kemik iliği ve karaciğeri kan üretimine başlamadan önce, yolk kesesi geçici olarak kan hücrelerinin üretildiği ana merkezlerden biridir.
• Yolk kesesi, embriyoya anne kaynağından gelen oksijen ve besin maddelerinin ulaşmasına yardımcı olur. Yolk kesesinin en bilinen görevi, embriyoyu çevreleyen protein, yağ ve şeker gibi sıvıda çözünmüş besinleri alıp sindirerek, embriyoya aktarmaktır. Bu, plasentanın tam işlevselliğe ulaşmasına kadar geçen sürede embriyonun hayatta kalması için temel enerji ve yapı malzemesini sağlar.
• Yolk kesesi, üreme hücreleri ve bazı kök hücre türlerinin çıkış kaynağıdır. Yolk kesesinin duvarları, testisleri ve yumurtalıkları oluşturacak olan ilkel üreme hücrelerinin ilk oluştuğu yerdir. Bu hücreler daha sonra yolk kesesinden ayrılarak embriyoya göç eder ve sonunda üreme bezlerine yerleşir.
• Plasenta oluşumuna destek olan yolk kesesi, plasenta oluşana kadar embriyoya geçici bir destek sağlar. Plasenta işlevsel hale geldiğinde yolk kesesi küçülerek işlevini kaybeder.
• Yolk kesesi, embriyonun göbek kordonu, gastrointestinal sistem ve bazı erken doku-organ gelişim süreçlerine zemin hazırlar. Sadece geçici bir beslenme kaynağı değil, aynı zamanda embriyonun temel vücut planının ve organlarının oluşumunda gerekli olan hücreleri sağlar.

Peki bu kadar önemli görevleri bulunmasına rağmen gebelikte yolk kesesi olmazsa ne olur? Yolk kesesi gebeliğin erken döneminde çok önemli görevler üstlendiği için, ultrasonda görülmemesi bazı durumlarda gebeliğin normal seyretmediğine işaret edebilir. Gebelik kesesi içinde yolk kesesinin hiç görülmemesi, çok küçük olması ya da şekilsiz görünmesi, boş gebelik ihtimalini veya gebeliğin gelişiminin durduğu olasılığını gündeme getirebilir. Ancak yolk kesesinin yokluğu kesin olarak bebeğin olmadığı anlamına gelmez. Gebelik haftası bazen beklenenden daha erken olabilir. Bu durumda yolk kesesi henüz gelişmemiş olabilir. Böyle bir şüphede doktor, birkaç gün arayla yapılacak ultrason kontrolleriyle gebeliğin seyrini netleştirir ve yolk kesesinin gelişip gelişmediğini takip eder.

Yolk Kesesi Ne Zaman Oluşur?

Yolk sac kesesi, gebelik kesesinin içinde, ancak amniyon zarının dışında, dairesel, kalın duvarlı bir yapı olarak görünür. Gebeliğin çok erken dönemlerinde gelişen yolk kesesi, embriyonun rahime yerleşmesini takiben gerçekleşen hızlı hücre bölünmesi ve farklılaşması süreçlerinin hemen ardından oluşur. Yolk kesesi ve amniyon aynı anda gelişir ve bu, döllenmiş bir yumurta hücresinin (zigot) embriyo haline gelme sürecinin 8 ila 14. günleri arasında başlar. Gebelik kesesi oluşurken, onun içinde ve embriyoya yakın bir yerde yolk kesesi de hücresel düzeyde oluşum gösterir.

Yolk Kesesi Kaçıncı Haftada Görülür?

Genellikle gebelik kesesi çapı 8-10 mm’ye ulaştığında veya 5 haftalık gebelikte yolk kesesi vajinal ultrasonla görülebilir. Yolk kesesi, gebelik kesesi 8 mm’den büyük olduğunda genellikle vajinal sonografi ile görülen ilk yapıdır. Bu dönem, gebeliğin rahim içinde sağlıklı şekilde ilerlediğini gösteren ilk somut bulgulardan biridir. Hem embriyo hem de yolk kesesi 6. haftada daha net görülür hale gelir. Yolk kesesi, ortalama kese çapı 20 mm olduğunda veya 7 haftalık gebelikte ultrasonografik taramada oldukça iyi görülmesi beklenir.

‘7 haftalık yolk kesesi var bebek yok’ ise bu, sağlıksız bir gebelik sonucunu gösterebilir. Yolk kesesinin 7. haftada görülmesi, gebeliğin rahim içinde başladığını ifade eder. Ancak bu haftada embriyonun da belirginleşmesi beklenir. Eğer yolk kesesi varlığına rağmen gebelik kesesi çapı kritik eşiği aşmış ve embriyo hâlâ tespit edilememişse, bu durum gebeliğin sağlıklı ilerlemediğine işaret edebilir ve doktor kontrolü gerektirir.

Yolk Kesesi (Yolk Sac) Ne Zaman Kaybolur?

Gebelikte yolk kesesi yaklaşık 10‑12. haftaya kadar ultrasonografide belirgin olarak izlenebilir. Bu haftalardan sonra plasenta ve diğer yapılar görevini devralırken yolk kesesi giderek küçülür ve çoğu durumda 12‑14. haftadan sonra görünmez hale gelir.14-20. haftalar arasında ise ultrasonda hiç görünmeyebilir ve tespit edilemez hale gelir.

Yolk Kesesi Kaç mm Olmalı?

Yuvarlak veya armut biçimli bir kese olan yolk kesesi, zarlardan oluşur. Yolk kesesi büyüklüğü, iç kenardan iç kenar çapına kadar ölçülür. Genel olarak, yolk kesesi çapı 2-5 mm aralığı ideal olarak kabul edilir; ancak bazı kaynaklarda 3-6 mm aralığı da normal sınırlar içinde sayılmaktadır. Normal bir erken gebelikte, yolk kesesinin çapı genellikle 6 mm'den küçük, şekli ise küresele yakın olmalıdır.

Yolk kesesi büyüklüğü ve şekli, erken gebelikte embriyo gelişimi ve gebeliğin sağlığı açısından önemli bir göstergedir. Yolk kesesinin çapının veya şeklinin normalden sapması, potansiyel bir gebelik sorununun erken uyarısı olabilir. 6 mm’den büyük veya şekli bozuk yolk kesesi, gebeliğin sağlıklı ilerleyip ilerlemediği hakkında uyarıcı olabilir; özellikle 7 mm ve üzeri yolk kesesi düşük riski ile ilişkilendirilebilir.

Yolk kesesinin normalden büyük olması her zaman olumsuz bir duruma işaret etmez. Tıbbi literatürde ve klinik uygulamalarda, yolk kesesi büyük olup doğum yapanlar yani yolk kesesi büyük olmasına rağmen sağlıklı bir şekilde doğum yapan anne adayları da mevcuttur. Her ne kadar büyük yolk kesesi bulgusu bazen gebelik kaybı (düşük) riskiyle ilişkilendirilse de, bu durum kesin olarak kötü bir sonuca işaret etmez. Düzenli doktor kontrolleri ve ultrason takibiyle gebeliğin seyri net bir şekilde izlenebilir.

Boş Gebelikte Yolk Kesesi Olur mu?

Boş gebelikte yolk kesesi oluşması mümkündür. Gebelik kesesi rahim içinde gelişir ve yolk kesesi de bu kese içinde görülebilir; bu durum gebeliğin başladığını gösterir. Ancak yolk kesesi varlığı doğrudan sağlıklı bir gebelik olduğunu göstermez.

Yolk kesesi varsa boş gebelik olabilir. Ultrasonda “yolk kesesi var ama embriyo yok” veya “yolk kesesi var, kalp atışı yok” durumları, boş gebelik veya gebeliğin ilerlemediği anlamına gelebilir. Yolk kesesi var ama embriyo veya gelişim izlenmiyorsa, takip ultrasonu ve gerekirse hormon testleri ile durum değerlendirilir.

Yolk Kesesi Neden Büyük Olur?

Büyük yolk kesesi, embriyonun gelişiminde veya gebeliğin ilerleyişinde bir sorunun uyarı işareti veya belirteci olarak kabul edilir. Yolk kesesi normalden büyük olduğunda, gebeliğin sağlıklı ilerleyip ilerlemediği konusunda uyarıcı bir bulgu olabilir. 

Büyük yolk kesesi, embriyonun gelişimi ve kalp atımı gibi diğer ultrason parametreleriyle birlikte değerlendirilmesi gereken kritik bir erken gebelik göstergesi olabilir. Büyüklüğün en sık nedeni, embriyonun veya gebeliğin ilerlememesi ve gelişimin durmasıdır; özellikle çapın 5-6 mm’den büyük olması düşük riski ile ilişkilendirilir.

Gebelik yaşının yanlış hesaplanması da yolk kesesinin normalden büyük görünmesine yol açabilir, çünkü embriyo henüz yeterince gelişmemiştir. Kromozomal veya genetik anormallikler bazı gebeliklerde yolk kesesinin büyümesine neden olabilir.

Yolk Kesesi Büyük Olursa Ne Olur?

Yolk kesesi normalden büyükse, düzenli takip ultrasonu ve gerekirse hormon testleri ile gebeliğin durumu izlenmelidir. Yolk kesesinin büyüdüğü tespit edildiğinde, tekrar bir kontrol ultrasonu planlanır.

Yolk kesesi normalden büyük olsa dahi bu tek başına gebeliğin kesin olarak sonlanacağı anlamına gelmez. Bu nedenle kesin tanı için, bulgunun embriyonun varlığı, boyutu (CRL) ve kalp aktivitesi gibi diğer ultrason parametreleriyle birlikte değerlendirilmesi ve genellikle 7 ila 10 gün sonra takip ultrasonu yapılması gereklidir.

Bu takipteki amaç embriyonun gelişimini ve kalp atışının devam edip etmediğini kesinleştirmektir. Yolk kesesinin boyutunun küçülüp küçülmediğini veya daha da büyüyüp büyümediğini izlemektir. Bu bulgunun risklerini, olası sonuçlarını ve sağlıklı bir gebelikle sonuçlanma ihtimallerini en iyi değerlendirecek olan kişi doktordur.  Doktor, büyüklüğü, şekli ve embriyo gelişimi ile değerlendirme yaparak gebeliğin seyrine ilişkin gerekli yönlendirmeyi sağlar.

Vitellus Kesesi Yolk Kesesi Aynı mı?

Vitellus kesesi ve yolk kesesi aynı yapıdır, sadece terminoloji farklıdır. Fonksiyonları ve ultrason görüntüleme özellikleri tamamen eşdeğerdir. Her iki terim de aynı hayati fonksiyonları tanımlar. Halk arasında ve bazı güncel yayınlarda, Yolk Kesesi veya Yolk Sac terimi daha yaygın kullanılsa da anlamı ve işaret ettiği yapı Vitellüs Kesesi ile özdeştir.

Hayatınızın belki de en heyecan verici, en mucizevi yolculuğunun başlangıcındasınız. Vücudunuzda başlayan bu inanılmaz değişim, erken hamilelik belirtileri ile kendini gösterir. Adet döngünüzdeki bir gecikmeden çok daha fazlası olan bu belirtilerin neler olduğunu öğrenerek vücudunuzun size ne anlatmaya çalıştığını daha iyi anlayabilir, böylece hamilelik sürecinizi daha rahat geçirebilirsiniz.