Bebekler Alerji: Nedir, Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi

Alerjik bünyeye sahip bebekler; dokunarak, yiyerek ya da soluyarak bir alerjenle temas ettiği zaman bağışıklık sistemi o maddeyi vücuda zararlı olarak algılar. Bu maddelerle savaşmak için de vücutta alerjik reaksiyona sebep olan antikorları üretir. Yani alerji, bağışıklık sisteminin aslında zararsız olan fıstık ezmesi ya da toz gibi bir maddeyi virüs gibi zararlı algılaması sonucu oluşur. Peki, daha ilk defa temas ettikleri bir maddeye karşı bebeklerde alerji neden olur?

Bebek Alerjisi Nedir?

Alerji reaksiyonları, yetişkinler ve çocuklarda olduğu gibi bebeklerde de görülebilir. Bebeklerde alerji, bağışıklık sisteminin normal şartlarda zararsız bir maddeyi zararlıymış gibi algılayıp tepki vermesiyle oluşur. Yediği gıdalar, dokunduğu eşyalar, soluduğu havada görünmeyen parçacıklar gibi birçok faktör bebeklerde alerjiye neden olabilir. Alerjik reaksiyona neden olan bu maddeye ‘alerjen’ denir.

Bağışıklık sistemi, alerjeni vücuda karşı zararlı bir madde ve bir tehdit olarak algılar. Vücut savunma sistemini harekete geçirerek alerjen için antikorlar (IgE antikorları) üretmeye başlar. Sonraki süreçte bebeğin vücudu, o alerjene yönelik solunum sistemi, sindirim sistemi, cilt ve kalp-dolaşım sistemlerini etkileyebilecek bir dizi alerjik reaksiyonu tetikler. Bebeklerde alerji hakkında daha fazla bilgi almak için Alerji Nedir? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Bebeklerde Alerji Sebepleri Nelerdir?

Bebeklerde alerji; genetik faktörler, çevresel etmenler ve sağlıksız beslenme sebebi ile görülebilir. Alerjinin ortaya çıkış sebepleri net olarak bilinmese de en büyük faktörün ebeveynlerden biri ya da her ikisinde alerji bulunması olduğu bilinir. Anne ve babasında alerji varsa bebekte alerji ortaya çıkma ihtimali %70’tir. Genetik kaynaklı alerji, bebekte ortaya çıkan alerji türünün, anne-babanın alerjisi ile aynı olacağı anlamına gelmez. Yani annenin polene alerjisi varken bebeğin soğuk alerjisi bulunabilir.

Alerji Belirtileri Nelerdir?

Alerjik reaksiyon belirtileri, bebeğin bünyesine ve alerjisine bağlı olarak değişiklik gösterir. Yaygın olarak burun akıntısı, hapşırık, kaşıntı, kızarıklık, döküntü, sindirim sistemi problemleri veya nefes darlığı gibi şekillerde ortaya çıkabilir. Bu belirtiler ilk aşamada yaşamsal tehdit oluşturmazlar. Ancak nadiren de olsa vücutta böcek ısırması, ilaçlar ya da polene karşı solunumun durmasına sebep olabilen bir şok durumu meydana gelebilir. 

Bebeklerde Alerjiden Korunmak İçin Hangi Önlemler Alınabilir?

Bebeklerde alerji, egzamadan solunum yolu problemlerine kadar bir dizi sağlık sorununa yol açabilir. Özellikle anne ya da babası alerjik bünyeye sahip olan bebeklerde alerji bulunma ihtimali oldukça yüksektir. Ancak bir bebeğin alerjenler ile temas etmeden önce hangi maddeye karşı alerjisi olduğunu tespit etmek mümkün değildir. Bebeklerde alerjik reaksiyonların çıkışını gözlemlemek yerine bağışıklık sistemini güçlendirmek ve bu durumu engellemek gerekir. Bebeğinizi alerjiden korumak için şunları gerçekleştirebilirsiniz:

• Anne sütünün alerjik reaksiyonu tetikleme ihtimali çok düşüktür. Sindirimi kolay olan anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirir. Bebeklerin özellikle ilk 6 ay sadece anne sütü içmeleri önerilir. Bu durum; egzama, hırıltılı nefes alma ve gıda alerjisi ihtimalini azaltabilir.
• Bebeklerde bağışıklık güçlendirici besinlerin başında anne sütü gelir. Eksikliği ya da yokluğunda ise alerji riski taşıyan bebekler için doktora danışılmalıdır.  

Bebeklerde Alerji Nasıl Geçer?

Bebek alerjisinin ana tedavisi, alerjene olan teması ortadan kaldırmaktır. Alerji uzmanının yönlendirmesiyle yapılan alerji testlerinin sonucuna göre bebekteki alerjinin kaynağı tespit edilebilir. Bebekte alerjinin geçmesini desteklemek için o alerjeni bebeğin hayatından ve günlük rutininden çıkarmak gerekir.

Ebeveynlerin en merak ettiği konulardan biri, bebeklerde besin alerjisinin geçip geçmeyeceğidir. Bebekleri besin alerjisine karşı korumanın en önemli kuralı, alerjik reaksiyona yol açabilecek alerjen gıdalardan uzak tutmaktır. Bebeklerde gıda alerjisinin etkilerinden korunmanın en iyi yolu, semptomlara neden olan gıdalardan kaçınmak, alerjiye neden olan gıdayı beslenmeden tamamen çıkarmaktır. Ayrıca bebekte besin alerjisi varsa ailedeki herkesin buna uyum sağlaması çok önemlidir. Özellikle anne sütü ile beslenen besin alerjisi olan bebeklerde, annenin diyetinden alerjiye neden olan gıdaları mutlaka çıkarması gerekir.

Bazı besinlere karşı gelişen alerjiler, zaman içinde düzelme eğilimindedir. İnek sütü, yumurta gibi besinlere bağlı alerjiler yaşa bağlı olarak azalıp geçebilir. Yer fıstığı, balık, kabuklu deniz ürünleri ve kuruyemiş alerjileri çok uzun yıllar hatta yaşam boyu devam edebilir.

Eğer bebeğinizde alerji varsa tedavisine ve nasıl geçeceğine ilişkin en iyi bilgi ile yönlendirmeyi doktorunuzdan alabilirsiniz.

Alerjen Türleri Nelerdir?

Alerjen türleri arasında inek sütü, fıstık ezmesi gibi gıdalar;, ilaç, böcek, ev akarı, küf ve polen bulunur. Alerjenler; alerjik rinit, ciltte döküntü, solunum güçlüğü ya da sindirim problemlerine yol açabilirler.

Bebeklerde Besin Alerjisi

Bebeklerde yaygın olarak görülen alerji türlerinden biri besin alerjisidir. Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin gıda proteinine karşı normalin dışında tepki vermesi sonucu oluşur. Besin alerjisinde bağışıklık sistemi, yenilen gıdadaki proteinleri yanlışlıkla tehlikeli olarak algılar ve vücudu savunmak için antikorlar üretir. Bu antikorlar da bebekte alerjiye sebep olur.

Besin alerjilerinin çoğu, yaşamın ilk yılında ortaya çıkar ve zamanla kaybolur. Ancak bir besine alerjisi olan çocuklarda, ileride diğer besinlere karşı da alerji gelişme riski yüksektir.

Besin alerjisi belirtileri her zaman kısa sürede ortaya çıkmayabilir. Bu durum da belirtilerin nedeninin anlaşılmasını güçleştirir. Bazı bebeklerde belirtiler gıdayı aldıktan sonra dakikalar içinde görülebilir ve bu tür tepkinin tanısı kolaydır. Ancak bazı bebeklerde ise belirtiler birkaç gün gibi daha uzun bir zaman içerisinde yaşanır. Bu sebeple ek gıdaya geçen bebekleri yeni gıdalarla tanıştırırken birkaç gün gözlem yaparak başka bir gıda ile tanıştırmak gerekir. Yani iki yeni gıda arasında birkaç gün beklemek önemlidir. Bu gözlem zarfında ebeveynler bebek vücudunun besine karşı gösterdiği reaksiyonu fark edebilir. Ayrıca çocuklarda alerjik reaksiyona yol açabilen yiyecekleri öğrenerek bebeğinize bu besinleri yedirme konusunda dikkatli olabilirsiniz. Çocuklarda alerji yapabilen yiyecekler hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Çocuklarda Alerjiyi Tetikleyen 6 Besin” başlıklı içeriğimize göz atabilirsiniz.

Besin alerjisi olan bebek nasıl beslenmelidir?

Bebekte besin alerjisi var ise tedavisi için ilk yapılması gereken, alerji yapan besinin diyetten çıkarılmasıdır. Aynı zamanda bu besinin içinde olduğu hiçbir yiyeceğin bebek tarafından tüketilmemesi gerekir. Çünkü tedavi edilmeyen besin alerjileri hayati riske yol açabilir.

İnek sütü alerjisi olan bebekler için kesin bir tedavi yöntemi bulunmadığı için en yaygın kullanılan çözüm yolu, annenin inek sütü ve süt ürünlerini diyetinden çıkarması ve bu şekilde bebeğini emzirmesi şeklindedir. Eğer bebek ek besinlere başladıysa ve doktor inek sütü alerjisinden şüphelenirse, bebeğin de diyetinden bütün inek sütü ürünlerinin çıkartılması gerekir. Bu süre boyunca bebeğin beslenmesinde anne sütü veya doktorun önerdiği devam sütü yer almayı sürdürmelidir.  

Bebekte inek sütü alerjisi var ve doktorun tavsiyesi ile çocuk devam sütü kullanıyor ise; bebeği bebekler için özel olarak geliştirilmiş çocuk devam sütleriyle beslemek gerekir. İnek sütü alerjisi olan bebekler için özel olarak geliştirilmiş devam sütleri, bebeğin büyümesi ve gelişmesi için gerekli bütün temel besinleri içerir. Alerjisi ve çoklu gıda proteini intoleransı, sindirim bozukluğu ve emilim bozukluğu olan bebekler için doktorun önerdiği %100 amino asit formülü olan devam sütleri kullanılabilir.

Besin Alerjisi ve Besin İntoleransı Arasındaki Fark Nedir?

Besin alerjileri ve besin intoleransı, vücudun gösterdiği iki farklı tepkidir. Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin inek sütü proteini gibi gıdalardaki belli bir proteine karşı oluşturduğu reaksiyondur. Besin intoleransı ise vücudun başa çıkamadığı belli bir gıdaya verdiği tüm olumsuz tepkileri içerir. Besin alerjilerine proteinler neden olurken besin intoleransı ise yenen gıdanın içinde bulunan farklı bileşenler tarafından tetiklenebilir. Yani inek sütü proteini alerjisi ve laktoz intoleransı vücutta benzer reaksiyonlara neden olabilmekle birlikte etkileri birbirinden farklıdır.

Besin alerjisi; bağışıklık sisteminin, besini zararlı olarak algılaması sonucunda ortaya çıkar. Bu nedenle şişlik, hırıltılı solunum, gaz veya ishal gibi sağlık sorunlarına yol açan bir savunma mekanizması oluşturur. Bu tepki, belli besinler her tüketildiğinde ortaya çıkar. Besin alerjisinin aksine besin intoleransında bağışıklık sistemi görev almaz. Vücudun besin intoleransına verdiği yanıtlar; her bebeğin bünyesine göre değişir. Tüketilen gıda miktarına, besinin hazırlanma şartlarına bebeğin sağlık durumuna bağlı olarak ortaya çıkar. 

Besin alerjisi ile ilgili daha fazla bilgiye Bebek Gıda Alerjileri: Bilmeniz Gerekenler başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.

Sık Rastlanan Besin Alerjileri Nelerdir?

Çocuklarda alerjiye inek sütü dışındaki besinler de neden olabilmektedir. Çocuk ve erişkinlerde hemen hemen gıdaların tümü alerjik bir tepki oluşturabilir, fakat temel olarak aşağıda yer alan besinler, besin alerjilerinin çoğunu oluşturur:

• Yumurta
• Yer fıstığı ve fındık gibi kabuklu yemişler
• Buğday
• Soya
• Balık ve kabuklu deniz ürünleri

Sık karşılaşılan besin alerjileri ise şunlardır:

• Yumurta alerjisi, inek sütü alerjisinden sonra bebeklerde çocuklarda en sık görülen alerjilerden biridir. Yumurta alerjisi vücutta değişik belirtilerle ortaya çıkabilir. Çocukların çoğu büyüdükçe yumurta alerjisi kaybolur. Ayrıca bazı aşılar da yumurta proteini içerebilir. Bu nedenle çocuğunuza aşılarını yaptırmadan önce mutlaka aşının içeriği ile ilgili doktorunuza danışın.
• Yer fıstığı alerjisi en sık görülen besin alerjilerinden biridir. Ayrıca yer fıstığı alerjisi olan çocukların diğer baklagillere de alerjisi olabilir. Fındık, fıstık, ceviz, badem, kaju gibi kuru yemiş alerjisi de sık görülür. Bu gıdalara karşı gelişen alerji de sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Buğday alerjisi, bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülür. Genellikle üç yaşına kadar ya da erişkinlikten önce kaybolur. Buğday alerjisinin belirtileri de ürtikerden solunumun durmasına neden olan şoka kadar değişebilir. Alerjik reaksiyonu önlemek için buğday ve buğday ürünlerinden kaçınılmalıdır. Ancak buğday alerjisi ile gluten intoleransı karıştırılmamalıdır.
• Balıklar, solunumun durmasına neden olan şok gibi şiddetli alerjik tepkilere yol açabilirler ve alerji genellikle yaşam boyu sürer. Olguların %40’ında ilk balık alerjisi tepkisi erişkinlik çağında ortaya çıkar. Somon, ton ve trança en sık görülen balık alerjeni türleridir.

Anne ya da babadan birisinde alerji öyküsü bulunması durumunda bebeğinizin doktorunu bilgilendirmeli ve bebek beslenmesine özen göstermelisiniz.

Bebeklerin gıda alerjilerinden nasıl korunabileceğiyle ilgili fikir almak için  Besin Alerjisinden Korunmanın Yolları başlıklı yazımızı tıklayabilirsiniz.