Bebekler İlk Kez Ne Zaman Ayağa Kalkar?

Bebeğinizin gelişim süreci hem onun hem de sizin için oldukça heyecan verici bir dönem. Yeni doğmuş bebeğinizin bugünkü gelişimine bakınca ne kadar hızlı bir değişim gösterdiğine şaşırıyor olabilirsiniz. Özellikle bebeğiniz altıncı aydan sonra pek çok ilki başarmaya başlar. Bunlardan biri de ayağa kalkıp yürümesidir. Bebekler ilk kez ne zaman ayağa kalkar?, Bebeğin ayakta durmasına nasıl yardımcı olunur? gibi soruların cevaplarını öğrenerek, bu dönemi çok daha rahat geçirebilirsiniz. Bebeğinizin yürüme süreci ve yürümesini desteklemek için neler yapabileceğinizle ilgili detayları ise Sevim Hemşire Anlatıyor: Bebekler Ne Zaman Yürür? başlıklı yazımızdan okuyabilirsiniz.

Bebekler ne zaman ayağa kalkar?

Bebekler hayatlarının altıncı ayından itibaren kaba motor becerilerinde büyük ilerleme kaydeder. Özellikle emeklemeye başladıktan sonra anne babalarda ‘Bebeğim ne zaman ayağa kalkar?’ merakı başlar. Aslında bu sorunun cevabı, her bebek için farklılık gösterir.

Bebeğin erken ya da geç ayağa kalkması veya yürümesi zekayla değil, kaba motor gelişimi ile ilgilidir. Bebekler genellikle 7 ila 12. ay arasında ayağa kalkar, 8 ila 18. Aylar arasında da yürüme yetisini kazanırlar.  ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri-CDC'nin bebeklerin gelişimsel kilometre taşlarına göre 1 yaşındaki bir bebek ayağa kalkmak için kendini yukarı çeker, mobilyalara tutunarak yürür. İşte bu sürecin başında bebeğin bir yere tutunarak ayakta durması, tek başına ya da destek alarak ayağa kalkması, sonrasında ise yardım almadan tek başına ayağa kalkma ve ayakta kalma becerisini geliştirmesi beklenir.

Genelde bebekler 9 aylıktan itibaren ayağa kalkmak için kendini zorlamaya başlar ve destekle ayakta durabilir. Yine bu dönemde çevreye ilgilerinin artmasıyla orantılı olarak eşyalara uzanma ve tutunmaya çalışır. Eşyalara tutunarak ayağa kalkabilir. Yerde tek başına ve desteksiz oturabilir, emekleyebilir.  

Bebekler genellikle 10 aylık olduğunda ise yatarken kendi kendine kalkıp oturabilir. Yardımsız ayağa kalkabilir.  Elinden tutulunca ayakta durabilir. 11. aydan itibaren de bebeklerin ayakta durma becerisi iyice gelişir. Ayakta iken yerdeki bir oyuncağı eğilip alabilir. Ayrıca, ayakta iken yavaş yavaş eğilip, düşmeden oturma pozisyonuna geçebilir. Bunu yaparken arada durur ve eğilip iki bacağının arasından bakar. Etrafını farklı açılardan görmek onu heyecanlandırır.

Bebekler ortalama olarak 11 aylıkken, bir eşyanın yanında tutunarak yürüyebilirler. Ancak bu her bebekte değişen bir durumdur ve sizin bebeğiniz de bunu daha erken ya da daha geç gerçekleştirebilir. Sehpa, koltuk, yatak kenarında çok rahat yürümeye başladıktan sonra yavaş yavaş ellerini bırakma aşamasına geçer. Tutunmayı aniden unuttuğu zamanlarda ise yürüme ile ilgili ilk denemelerini yapmış olur.

Bebeğiniz ayağa kalkmaya başladığında evinizi onun için güvenlikli bir alan haline getirmeye başlamanın da zamanı gelmiş demektir. Yeni yeni ayaklanan bebeğiniz için evde bazı tehlikeli durumlar oluşabilir. Bebeğinizi kimyasallardan, boğulma riskinden ve diğer tehlikeli maddelerden nasıl uzak tutacağınızı ‘Bebekler yabancı bir cisim yutarsa ne yapılmalı?’ içeriğimizi okuyarak öğrenebilirsiniz.

Bebeğin ayağa kalkabileceğine dair işaretler nelerdir?

Bağımsız ayakta durmak, bebeğin hiçbir şeye tutunmadan ayakları üzerinde dengede kalması anlamına gelir. Tek başına ayakta durmak, bebeğinizin ilk adımlarını atmadan önce ustalaşacağı heyecan verici kilometre taşlarından biridir.

Bebeklerin çoğu 9 ila 12 ay arasında ayağa kalkar ve muhtemelen 12 ila 15 ay arasında desteksiz durabilir. Önce dengeyi öğrenmeleri, sonra ayakta durmayı öğrenmeleri gerekir. Pek çok bebek, ilk adımlarını atmadan önce kendilerini mobilyaya doğru çekme ve onu destek olarak kullanma alıştırması yaparak başlar.

Bebeklerin 6. aydan itibaren sürekli hareket halinde olmalarının en önemli nedeni, çevrelerini keşfetme isteği ve merakıdır. Emekleme, ayağa kalkma ve yürüme çabası da işte bu keşfetme dürtüsüyle zamanla gelişir ve gerçekleşir. Ayağa kalkıp da ilk adımını atması aslında, anne babalar için bebeğin peşinden koşacağı günlerin geldiğinin işaretidir.

Peki bebeğinizin ayakta durma egzersizine ne zaman başlayabilirsiniz? Bebeklerin ayağa kalkabileceğine dair bazı işaretler vardır. Bebek elleri ve dizleri üzerinde emeklemeye başladığında, ayakta durmaya da başlayabilir. Oturma ve emekleme sanatında ustalaştıktan sonra çoğu bebek, doğal olarak ayakta durma becerisine sahip olabilir.  Elleri ve dizleri üzerinde emeklemeye çalışması, mobilyaları destek olarak kullanarak kendini yukarı çekmeye başlaması bir bebeğin ayağa kalkma işaretleridir. Bebeğin kendini dizlerinin üzerinde destekleyip göz seviyesinin üzerindeki nesnelere uzanması, ayakta durmaya hazır olduğunu gösterir.

Bebekler genellikle ilk adımlarını atmadan önce haftalarca destekle ayakta durur. Ellerini bırakma cesaretini toplamadan, desteksiz ayakta durmayı ve birkaç adım atmayı denemeden önce, odanın içinde dolaşmak için mobilyaları kullanırlar.

Ayağa kalkma becerisini kazanması için öncelikle bebeğin ayak ve bacağa binen yükü kaldırabilmesi gerekir. Bacaklarında, kalçasında ve göbek bölgesinde yeterli kas kuvvetinin bulunması, bebeğin tek başına ayakta durabilmesinin en büyük destekçisidir.

Bebekler hayatının ilk aylarında yavaş yavaş bacaklarında kendi başlarına ayağa kalkabilecek kadar güç kazanır. Bu da onların oturma ve emeklemeden bir sonraki aşama olan ayağa kalkmaya hazır olduklarının bir göstergesidir. İşte bu dönemde ebeveyn olarak bebeğinizin ayağa kalkmaya çalıştığına dair işaretleri fark etmeye özen gösterip, onun bu gelişimine destek olabilirsiniz.

Bebeğimin ayakta durmasına nasıl yardımcı olabilirim?

Bebeğinizin ayakta durmayı öğrenmesine yardımcı olmanın pek çok yolu var. Bunları öğrenerek gün içinde yavaş yavaş bebeğinizle uygulayabilirsiniz. Her şeyden önce bebeğinizin ilgisini çekmek ve öğrenmesini kolaylaştırmak için bu süreci bir oyun haline getirebilirsiniz. Bebeğinizin keyifli zaman geçireceği bir aktiviteye dönüştürmeniz, onun ayakta durma becerisini geliştirmesini de hızlandıracaktır.

Bebeğinizi ayağa kaldırmaya heveslendirecek en önemli araç, emin olun ki oyuncak olacaktır. Oyuncaklarından bazılarını koltuğa yerleştirip, bebeğinizin minderleri kavrayıp ayağa kalkabilmesini ve oyuncaklarını alabilmesini sağlayabilirsiniz. Koltuğun kenarına tutunarak ayağa kalkan bebeğinizin hemen arkasında yer alarak, onun elleri ve kolları koltuk üzerine dayalıyken önündeki oyuncakla bir süre oynamasına izin verebilirsiniz. Bu, bebeğinizin merakını ödüllendirirken; yukarı çekme, uzanma ve kavrama alıştırmaları yapmasına da olanak tanır. İlerleyen zamanlarda ayakta durmasının yanı sıra adım atmasını da teşvik etmek için, sevdiği oyuncakları biraz ilerde tutup, ilgisini o yöne çekerek oyuncaklara doğru gelmesini sağlayabilirsiniz. İşte bunlar bebeğinizin tutunarak da olsa attığı ilk adımları olabilir.

‘Bebeğimin ayakta durmasına nasıl yardımcı olabilirim? diye fikir almak isterseniz, bebeğinizin ayakta durmasını sağlamak için şunları yapabilirsiniz;

• İlk olarak bebeğinizin mobilyaların önünde diz çökmeye teşvik edin. Diz çökmede güçlenmesi ayağa kalkmasını kolaylaştıracaktır.
• Oyuncağı biraz yüksek bir yere örneğin kanepenin üstüne koyabilirsiniz ve böylece tutunarak kalkmasını, oyuncağı almasını sağlayabilirsiniz. Tutunarak ayağa kalktığında alkışlamanız bebeğinizin hoşuna gidebilir, onu ayakta durmaya teşvik edebilir.
• Bebeğinizi bir koltuk, sandalye ya da sehpaya tutunarak ayakta durması için arkasından destekleyecek şekilde tutun.

• Bu konumda sırayla sağ ve sol ayağı üzerine vücut ağırlığını daha fazla vermesi için gövdesini ağırlık verilecek ayak üzerine eğin. Böylece bebeğiniz her iki ayağı üzerinde eşit sağ ayak ve sol ayak üzerinde daha fazla olmak üzere gövde ağırlığını taşımayı deneyimleyerek yürüyüş için ön hazırlık yapabilir.
• Bebeğiniz bunu başardıkça ayaklar arasındaki omuz genişliğinde olan açıklığı azaltıp, ayakları birbirine yaklaştırarak hareketi biraz zorlaştırabilirsiniz.
• Bir sonraki aşama olarak bebeğinizin koltuğa daha az gövdesini ve kolunu dayamasını sağlayabilirsiniz. Böylece sadece kollarını koltuğa dayayarak ayakta durmayı öğrenebilir.
• Gövdesi ve kollarını kullanarak koltukla temas etmeyi sağlayan bebeğinizin, ayakta durmayı sürdürmek için her iki elini de kullanmasına gerek olmaz. Bu da elleriyle koltuk üzerindeki oyuncaklarla oynamasına imkan verir.
• Uygulama sırasında, bebeğinizin kalça ve bacak bölgelerine el temasınız ile yeterli fiziksel yardım sağladığınızdan emin olmaya özen gösterebilirsiniz.
• Aktiviteyi yaparken bebeğinize karşı ses tonunuzun yumuşak, sevecen olmasına dikkat edebilirsiniz.
• Bebeğiniz 1 yaşına girdiğinde artık size yürüyerek gelmesi için teşvik edebilirsiniz. Eşyalar birbirlerinden uzaklaştırılarak arayı tutunmadan yürümesi sağlanabilir. Evdeki eşyaların bebek ayağa kalkmak için tutunduğunda devrilmeyecek türden olmasını sağlamayı unutmayın.

Ayakta durmasını sağlamak için yapacağınız bu aktivelerden önce bebeğinizin bakım, beslenme ve uyku gibi ihtiyaçlarını karşılamanız, onun da aktiviteye odaklanmasını destekleyecektir. Uygulama sırasında bebeğinizin elleri ve ayaklarını doğru yerleştirdiğinizden emin olun. Aynı zamanda bebeğinizin destek aldığı koltuğun yüksekliğini de uygun şekilde ayarlamalısınız, gerekirse koltuğun minderlerini çıkarın. Bebeğinizi ayakta durmaya alıştırırken her an düşme ihtimali olduğunu unutmayıp, çevresindeki tehlikeli olabilecek eşyaları uzaklaştırabilirsiniz. Mobilyaların keskin köşelerine koruyucu tamponlar uygulayabilirsiniz.

Ayakta durma etkinliğini gün içinde sıkça tekrarlayabilirsiniz. Bebeğiniz birbirini izleyen üç gün boyunca tutunarak ayakta durmayı sürdürürse bu beceriyi yerine getirebiliyordur.

Bebeğinizin ilk kez kendi başına ayakta durma çabası, düşmeyle sonuçlanabilir. Böyle zamanlarda bebeğinize sarılmak ve hiçbir şey olmadığını yumuşakça anlatmak, onun tekrar ayağa kalkması ve hatta ilk adımlarını atması için cesaretlendirecektir.

Bebekler ayakta durmaya ve hatta yürümeye başlasalar bile arada emeklemek isteyebilirler. Bebeğinizin ayaklandıktan sonra bile emeklemeye devam etmesi sizi endişelendirmesin. Ayağa kalkmayı öğrenen bebeklerin emekleyerek istedikleri yere ulaşmaları daha kolay olduğundan bir süre daha emeklemeyi tercih edebilirler.

Bebekler ilk kez ne zaman ayağa kalkar? sorusu gibi yürümeyle ilgili de aklınızda pek çok sorunun olması gayet normal. Desteksiz oturan, emekleyen ve tutunarak ayağa kalkan bebeklerin, artık yürüme zamanı yaklaştı demektir. Özellikle birkaç saniye ayakta dengede duruyorsa bebeğiniz her an yürümeye başlayabilir. Peki bebeğiniz yürümeye ne zaman başlaması gerekir? Yürüme aşamalarında ona nasıl yardımcı olabilirsiniz? Bu soruların cevabını Emekleme ve Yürüme Önerileri başlıklı başımızdan okuyabilirsiniz.  Yürüteç hakkında bilgilerin yer aldığı Bebeklerde Yürüteç Kullanımı Zararlı mı, Yararlı mı? yazımızı da bu dönemde özellikle okumanızı öneririz.