Bebeklerde Ateş Kaç Olmalı? Bebeklerde Ateş Nasıl Düşürülür?

Bebeklerde ateş, yetişkinlerde olduğu gibi, vücut ısısının normalin üzerine çıkması durumudur. Bebeklerde normal vücut sıcaklığı genellikle 36,5 ile 37,5 derece arasındadır. 38 derece ve üzeri, ateş olarak kabul edilir. Genellikle enfeksiyonlara karşı vücudun verdiği doğal bir yanıt olan bebeklerde ateş, bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak, enfeksiyonlarla savaşmak için oluşabilir. Her zaman tehlikeli olmasa da bebeklerde ateş, yetişkinlere göre daha hassas bir durum olduğu için dikkatle izlenmesi ve doktor desteği alınması önemlidir. Bebeklerde Ateş Kaç Olmalı? Bebeklerde Ateş Nasıl Düşürülür? gibi birçok sorunun yanıtını hem bu yazımızdan hem de Bebeğinizin Ateşi mi Var? başlıklı yazımızdan okuyabilirsiniz.

Bebeklerde Ateş Nedir?

Ateş, bir hastalıkla ilgili uyaranlara yanıt olarak vücut sıcaklığının normal günlük periyodik değişimin üzerine çıkması olarak tanımlanır. Vücut sıcaklığında anormal bir yükselme ile oluşan ateş, bir anlamda vücudun verdiği bir fizyolojik yanıttır.

Normal vücut ısısı yaş, fiziksel aktivite, gün içindeki zaman dilimi, ölçüm yerine göre değişir. Genellikle büyük çocuklardan ve yetişkinlerden daha yüksek vücut ısısına sahip olan bebek ve küçük çocuklarda vücut ısısının gün içinde belli bir ritmi vardır. Bebeklerde normal vücut sıcaklığı 36.5 - 37.5 derece arasındadır. 38°C ve üzeri ise genellikle ateş olarak kabul edilir.

Bebeklerde ateş dereceleri şöyledir;

38°C – 39°C: Hafif ateş

39°C – 40°C: Yüksek ateş

40°C ve üzeri: Çok yüksek ateş

Ateş tanımları, bebeklerin bulunduğu aya göre değişir. Buna göre makat yolla ölçümle; 3 aylıktan küçük sağlıklı bebeklerde ateş, 38 derece olarak tanımlanır. 3-36 ay arasındaki bebeklerde ateş, 38-39 derece olarak tanımlanabilir. Bebeğin vücut ısısının 39 derece ve üzerinde olması ise yüksek ateş olarak kabul edilir.

Bebeklerde Ateş Belirtileri Nelerdir?

İnsan vücudunda herhangi bir iltihap olması durumunda metabolizma savunmaya geçer. Bu savunmanın en önemli göstergesi ise yüksek ateş şeklinde görülür.

Bebeklerde ateşin yaygın belirtileri arasında şunlar yer alabilir;

• Vücutta özellikle alın, karın veya sırt bölgesinde normalden daha kızarıklık ve sıcaklık
• Normalden fazla ağlama ya da kolay teselli edilemeyen huzursuzluk
• Uyanmakta isteksizlik ya da normalden daha uzun süre uyumak
• Beslenmeyi reddetme, az emme
• Solunum sayısında artış
• Titreme veya üşüme
• Özellikle ateş düşerken yoğun terleme
• Ateşe rağmen el ve ayaklarda soğukluk

Bebeğinizde ateş belirtileri gördüğünüzde telaşlanmak yerine sakin kalıp doğru adımları izlemeniz önemlidir. Öncelikle bebeğinizin ateşini doğru bir termometre ile ölçmelisiniz. Ardından bebeğinizin durumuna göre doktorunuza danışabilir, gerektiğinde hastaneye götürebilirsiniz.  

Bebeklerde Ateş Neden Olur?

Ateş, vücudun farklı virüs, bakteri ve diğer mikroorganizmaları tanımlama ve onlarla savaşı nedeniyle ortaya çıkabilir. Bebeklerde ateşin birçok farklı nedeni olabilir. Bebeklerde ateş; yaş, hastalık ve ateşe eşlik eden diğer bulgularla birlikte farklılık gösterir. En yaygın neden, genellikle bebeğin vücudunda enfeksiyon oluşmasından kaynaklansa da enfeksiyon dışı durumlar da ateşe yol açabilir.

Bebeklerde ateşe neden olan durumların başında şunlar gelir;

• Soğuk algınlığı, grip gibi viral enfeksiyonlar 
• Orta kulak iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu, zatürre, menenjit, boğaz enfeksiyonu gibi bakteriyel enfeksiyonlar
• Aşı sonrası normal vücut tepkisi
• Diş çıkarma
• Kalın, aşırı giydirmek veya sıcak ortamda uzun süre durmak
• Sıvı kaybı
• Yüksek çevre ısısı
• Sıcak çarpması
• Romatizmal hastalıklar
• Onkolojik hastalıklar
• Nörolojik hastalıklar

Bebeklerde Ateş Nasıl Ölçülür?

Eğer bebeğiniz sıcaksa, yanakları pembe görünümdeyse, terliyorsa veya titriyorsa ateşi olabilir. Bebeğinizdeki ateşi tespit etmenizin en doğru ölçüm metodu, termometre yani derece kullanmanızdır. El teması ile bebeğinizin ateşini ölçmeye çalışmanız göreceli olabilir, ayrıca bulunulan ortama göre sizi yanıltabilir.

Bebeklerde vücut ısısı ağızdan, makattan, koltuk altı ya da kulaktan ölçülebilir. Koltuk altı ısısı, gerçek vücut ısısından biraz daha düşüktür. Çocuklarda vücut sıcaklığını ölçmek için bir dijital veya temassız kızılötesi termometre kullanabilirsiniz. Cıvalı termometreler kırılabilir ve cıva açığa çıkıp zehirlenmeye yol açabilir. Bu sebeple Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) civalı termometrelerin kullanılmamasını önermektedir.

Ateşin ölçülmesinde kullanılan yöntem doğru, güvenilir ve çocuğun yaş grubunda uygulanabilir olmalıdır.

Yaşa göre kullanılacak termometre türleri         

Yaş                                                                                      Tekniği / türü

Yenidoğan- 3 aylık                                                     Makat, koltuk altı

3 ay-3 yaş                                                                       Makat, koltuk altı, kulak

4-5 yaş                                                                              Makat, ağız, koltuk altı, kulak

5 yaş ve üstü                                                                 Ağız, koltuk altı, kulak

Kaynak: Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları ve Bağışıklama Derneği-Ateş Kılavuzu

(Wyckoff AS.Using the thermometer 101. AAP News Nov 2009)

Siz de bu tabloyu dikkate alarak dijital termometre ile bebeğinizin vücut sıcaklığını ölçebilirsiniz. Teknolojinin gelişmesiyle yaygınlaşan temassız kızılötesi termometreleri de bebeğinizin ateşini ölçerken kullanabilirsiniz.

Ölçüm yapmadan önce bebeğinizin çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda olmadığından emin olun. Ayrıca en doğru sonucu almak için bebeğinizi rahat ettirmeniz de önemlidir. Ölçüm sırasında bebeğinizin sakin olmasına özen gösterin. Hareket etmesi, doğru sonuç almanızı zorlaştırabilir. Koltuk altından ateş ölçebilmek için, derecenin ucu bebeğin koltukaltına yerleştirilir. Bebeğin koltuk altı kuru olmalıdır ve derece konduktan sonra 4-5 dakika kadar koltuk altı kapalı tutulmalıdır.

Ateş Tehlikeli midir?

Enfeksiyonla mücadele sırasında oluşan ateş, vücudun normal savunma mekanizmasıdır. Hastalık değil bir belirti olarak kabul edilen bebeklerde ateş, bazı durumlarda tehlikeli olabilir, ancak her ateş tehlike anlamına gelmez. Ateşin kendisi değil, neden olduğu havale, sıvı kaybı gibi durumlar tehlikeli olabilir.

Genellikle vücudun enfeksiyonlara karşı verdiği doğal bir savunma yanıtı olan bebeklerde ateşin bazı faydaları vardır. Ateş, vücudun hastalıklarla savaşma mekanizmasının önemli bir parçasıdır. Özellikle enfeksiyonlara karşı savunma anlamında bazı avantajlar sağlar. Birçok bakteri ve virüs, yüksek ısıda çoğalamaz. Vücut ısısının yükselmesi, bu mikroorganizmaların büyümesini durdurabilir veya yavaşlatabilir. Ayrıca ateş, bağışıklık hücrelerinin daha hızlı ve etkili çalışmasını sağlayabilir, enfeksiyonun daha kısa sürede atlatılmasını destekleyebilir. Tüm bunlara rağmen faydalı olması, ateşi tamamen göz ardı etmeniz gerektiği anlamına gelmez. Bebeğinizin ateşiyle ilgili karar ve tedavi her zaman bir doktor tarafından verilmelidir.

Ateş bebekler için özellikle yaşa, ateşin derecesine ve eşlik eden belirtilere göre dikkatli olunması gereken bir durumdur. Bazen bebekler için ateş tehlikeli olabilir;

• Eğer bebeğiniz 3 aylıktan küçükse ve ateşi 38°C üzerindeyse ciddi enfeksiyon belirtisi olabileceği için hemen doktora başvurmalısınız.
• Bebeğiniz 3-6 aylıksa ateşi 38.5°C’nin üzerinde veya 3 günden uzun sürdüyse doktora gidebilirsiniz.
• Bebeğiniz 6 aylık ve üzerindeyse 39°C üzeri ateş, havale, aşırı halsizlik, döküntü, nefes alma güçlüğü gibi durumlarda doktora başvurmalısınız.

Bebeğinizin ateşi konusunda endişeleriniz varsa her zaman bir doktora danışmanız en doğru yaklaşımdır.

Bebeklerde havalenin nedenleri ile havale geçiren bebek için neler yapabileceğinizi Bebeklerde Havale: Nedir, Belirtileri, Yüksek Ateş Düşürme yazımızı okuyarak öğrenebilirsiniz.

Bebeklerde Ateş Durumunda Ne Yapılmalı?

Bebeğinizin ateşinin yükselmesiyle endişelenebilirsiniz. Ama ateşi yönetmek ve gerektiğinde doktora gitmek için öncelikle sakin olmanız ve evde bazı yöntemler uygulamanız gerekir.  Doktorunuza danışana kadar veya doktorunuzun önerisi doğrultusunda bebeğinizin rahatını sağlayabilirsiniz.

Bebeğinizde ateş durumunda öncelikle ateşinin derecesini tespit etmek için ölçmeniz gerekir. Ardından bebeğinizin rahatlamasını sağlamak için üstündeki kıyafetleri azaltabilir, ince ve bol giysiler giydirebilirsiniz. Bol miktarda su ve sulu gıdalar almasını sağlayarak vücudunun sıvı kaybı yaşamasını önleyebilirsiniz. Bol sıvı içmek onun rahatlamasını da sağlayabilir.

Aslında ‘Bebeklerde ateş durumunda ne yapmalı?’ sorusu kadar ‘Bebeklerde ateş durumunda ne yapmamalı?’ sorusunun yanıtını bilmeniz de çok önemlidir. Bebeklerde ateşi düşürmek için yapmamanız gerekenler de vardır. Bebeğinizin ateşi yükseldiğinde;

• Ateşle birlikte üşüyorsa ve titriyorsa üzerini örtmeyin.
• Üşüyebilir endişesiyle kalın kıyafetler giydirmeyin.
• Soğuk suyla banyo yaptırmayın.
• Çok sıcak veya çok soğuk içecekler vermeyin.
• “Nasıl olsa geçer” diye beklemeyin, mutlaka gözlemleyip, doktor önerisiyle takip edin ve tedbirli olun.
• Alkol ve sirke ile vücudunu silmeyin, kompres uygulamayın.
• Hemen ateş düşürücüye sarılmayın. Ateşin 39 dereceye çıkması durumunda doktorunuza danışarak ateş düşürücü verin.
• Sık aralıklarla ateş düşürücü ilaç kullanmayın.
• Antibiyotiğe kendi kendinize başlamayın.
• Ateş düştüğünde iyileştiğini sanmayın. Ateşin düşmesi hastalığın bittiği anlamına gelmeyebilir. Altta yatan sebep hâlâ devam ediyor olabilir, gözlemlemeye devam edin.

Bebeklerde Ateş Nasıl Düşürülür?

Bebeklerde ateş sırasında önlem almak hayati önem taşır. Çünkü bebeklerin bağışıklık sistemleri henüz tam olarak gelişmemiştir ve vücutları enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır. Doğru önlemleri almak, olası ciddi sağlık sorunlarının önüne geçmek, dehidrasyonu önlemek, bebeğin konforunu sağlamak ve yanlış uygulamalardan kaçınmak gerekir. Bu nedenle ateş durumunda dikkatli olmak ve bebeklerde ateşi düşürmeye yönelik bazı yöntemleri uygulamak gerekir.

Bebeğinizin ateşi yükseldiğinde düşürmek için şu yöntemleri deneyebilirsiniz;

• Bebeğinizin üzerindeki kalın giysileri çıkarın. Hafif ve pamuklu giysiler giydirin.
• Bulunduğu ortamın ve odanın sıcaklığını 21-22 derece civarında tutmaya çalışın. Ayrıca odayı havalandırın.
• Ateş sırasında sıvı takviyesi vücut için çok gereklidir. Bebeğinizi sık sık emzirebilir veya doktorunuzun önerdiği uygun sıvıyı verebilirsiniz. Ek gıdaya geçmiş ise bebeğinize su, sulandırılmış meyve suyu veya çorba da verebilirsiniz.
• Bebeğinizi ne soğuk ne de sıcak yani ılık bir suda kısa süre yıkayabilirsiniz. Su sıcaklığının yaklaşık 32-35 derece olmasına dikkat edin. Eğer titremeye başlarsa banyoyu sonlandırın.
• Alnına, koltuk altlarına ve kasıklarına ılık suyla ıslatılmış bezler koyabilirsiniz. Bezler kurudukça yenileyebilirsiniz.

Doktorunuza danışarak bebeğinizin yaşına ve kilosuna uygun dozda ilaç tavsiyesi alabilirsiniz. Ancak doktorunuza danışmadan ilaç kullanmayın ve önerilen dozu aşmayın.

Doktor tarafından tavsiye edildiği takdirde bebeklerde fitil kullanımı ya da ateş düşürücü şurup içirilmesi gibi tedavi yöntemleri uygulanabilir. ¨Bebeklerde fitil kullanılmalı mı?” ya da ¨Ateş düşürücü verilmeli mi?¨ gibi soruların yanı sıra ¨Ateşi düşürmeye yönelik doğru uygulamalar nelerdir?¨ sorusunun yanıtını öğrenmeniz oldukça önemlidir. Bu konuda doktorunuza danışabilir, ayrıca Bebeklerde Ateş Düşürücü ve Fitil Kullanımı başlıklı yazımızdan fikir alabilirsiniz.