Hamilelikte Ayak Şişmesi: Nedir, Nedenleri ve Tedavisi

Hamile kaldığınızda vücudunuzda birçok değişiklik olacağını biliyordunuz, ama ayaklarınızın da şişeceğini belki hiç tahmin etmediniz. Mide bulantısı, karnınızın büyümesi, yorgunluğunuzun artması gibi ayaklarınızın şişmesi de aslında hamilelik döneminde yaşayacağınız değişimlerden biri. Ödem ve buna bağlı olarak vücudunuzda belirli alanlarda oluşan şişlikleri, gebeliğin doğal değişimlerinin bir sonucu olarak düşünebilirsiniz. Bütün vücut sisteminizin dünyaya gelecek bebeğinize göre şekillendiği bu dönemde, pek çok anne adayında olduğu gibi sizin de ayaklarınızda şişkinlikler oluştuysa merak etmeyin, bu normaldir. İçeriğimizi okuyup Hamilelikte Ayak Şişmesi: Nedir, Nedenleri ve Tedavisi gibi pek çok detayla ilgili bilgi alarak bu rahatsızlığınızı en aza indirebilirsiniz. Ayak dışındaki diğer tüm vücut şişkinleriyle ilgili ise Hamilelikte Vücuttaki Şişkinlikler başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.

Hamilelikte ayak şişmesi ne anlama gelir?

Hamilelikte anne adaylarının el, ayak, ayak bilekleri ve bacaklarında şişkinliklerin olması çok sık görülen bir durumdur. Bu nedenle doğuma kadarki sürede sizin de özellikle ayak bileklerinizde ve ayaklarınızda belirli miktarda şişkinlik olması normaldir. Vücudunuz hamilelik döneminde karnınızda büyüyen bebeğinize uyum sağlamak için değişir ve genişler. İşte bu dönemde başta ayaklarınızda ödem ve şişkinlik ortaya çıkabilir.

Hamilelikte ayaklarınızın şişmesi, vücudunuzun bu kısımlarında sıvı birikimi olduğu anlamına gelir.  Hamilelikteki hormonal değişiklikler, vücudunuzda suyun tutulmasına neden olur ve sıvı birikimi yer çekiminin etkisiyle en çok ayaklarınızda oluşur. Ayrıca, büyüyen rahminizin damarlarınız üzerine baskı uygulaması da kanın bacaklarınızdan geri dönüşünü yavaşlatarak bacaklarınızda göllenme yapabilir.

Peki normal kabul edilse de hamilelikte ayak şişmesi zararlı mıdır? Gebelikte ayak şişmesi görüntü olarak sizi tedirgin ve rahatsız edebilir. Ama merak etmeyin ki, hamilelikte beklenen bu durum, genellikle sizin veya bebeğiniz için zararlı değildir.

Hamileyken ayak şişmesi nedenleri

Hamileyken ayak şişlikleri, genellikle gebeliğin ikinci üç aylık dönemden itibaren, 20-25. gebelik haftalarından sonra ortaya çıkar. Özellikle ayaklarda ve ayak bileklerinde görülen şişlikler, yer çekimi etkisi ile çoğu zaman günün geç saatlerinde ve uzun süre ayakta kalındığında artabilir.

Eğer siz de bu belirtileri yaşıyorsanız hamilelikte ayak şişmesi neden olur? diye merak edebilirsiniz. Aslında hamilelik sırasında ayaklarınızın şişmesinin birkaç nedeni vardır. Bunların başında da işte şunlar gelir;

• Hamilelikte meydana gelen hormonal değişimler, sizi doğuma hazırladığı gibi vücudunuzda da pek çok farklılığa neden olur. Ayaklarınızın şişmesi de işte bu değişimler arasındadır.
• Hamilelik boyunca bebeğinizin büyümesine yardımcı olmak için normalden daha fazla kan üretirsiniz. Kan hacminiz 28 ila 42 hafta arasında hamilelik öncekine göre neredeyse iki katına çıkar. Bu da ayaklarınızdaki şişmeyi tetikler.
• Vücuttaki su miktarı ve kan dolaşımında artış, hamileyken ayak şişmesinin nedenlerindendir. Hamileliğin ilerleyen aylarında vücudunuzun ihtiyacı olan su miktarı artarken, kan dolaşımınız da artış gösterir. Bu da vücudunuzun ödem yapmasına ve ayaklarınızın şişmesine neden olur.
• Gebelikle birlikte alınan kilolar, vücudunuzu yağlandırır. Ayaklarınızın yağ dokusu da bu kilo alımı nedeniyle artış göstererek ayaklarınızda şişkinlik yapabilir.
• Çok fazla ayakta kalmanız da ayaklarınızı şişirebilir. Bunun temel nedeni yer çekimidir. Vücudunuzdaki ekstra sıvı, özellikle ayaklarınızın üzerinde çok fazla zaman harcıyorsanız, ayaklarınıza ve ayak bileklerinize akacaktır.
• Uzun süre ayaklarınızı aşağıya sarkık bir şekilde oturmanız da ayaklarınızda şişkinlik yapabilir.

• Özellikle hamileliğinizin son trimesterinde rahminiz büyür. Bu da vücudunuzun alt tarafındaki toplar damarlara baskı uygulayarak kanınızın kalbinize geri pompalanmasına engel olabilir. Tüm bu süreç ise, sıvının ayaklarınızda birikmesine yol açarak şişkinliğe sebep olur.
• Aşırı tuz tüketmeniz bünyenizde su tutulmasının en önemli nedenlerinden biridir. Tuzlu yiyecekleri fazla tüketmek, ayaklarınızda şişkinliğin artmasını tetikleyebilir.
• Yüksek tansiyon da kan dolaşımı bozukluğundan kaynaklanarak vücudunuzda su tutulmasına yol açabilir.
• Sıcak hava ödem oluşumunu arttırabilir. Sıcaklığın yüksek olduğu zamanlarda kan dolaşımınız azalacağı için şişkinliğiniz artabilir.
• Kafein içerikli içeceklerin fazla tüketilmesi de ayaklarda şişkinlik nedenidir.  Fazla kafein vücudunuzdaki suyu tutar ve el, ayak ile bacaklarınızın şişmesine neden olur.
• Yürüyüş ve egzersiz yapmamak, az hareket etmek ve tüm gün oturmak da kan akışınızı yavaşlatır ve vücudunuzda sıvı biriktirir.

Doğum sonrası, vücudunuzdaki fazla sıvının atılmasıyla, şişlikler de büyük ihtimalle normale dönecektir. Doğumdan sonraki süreçte şişkinliğin yavaş yavaş azalacağını ve bu durumun geçeceğini bilerek içinizi rahat tutabilirsiniz. Ancak ayaklarınızdaki şişkinlikle ilgili herhangi bir konuda endişeleniyorsanız doktorunuza danışabilirsiniz.

Hamilelikte tek ayak şişmesi normal midir?

Hamilelikte ayak şişmesi ile ilgili bazen farklı durumlar da yaşanabilir. Bunlardan biri de tek ayağın şişmesidir. Peki hamilelikte tek ayak şişmesi normal midir? Eğer anne adayının bir ayak veya bacağı diğerinden daha fazla şişmişse, bu durum ciddi bir sorun olduğunu gösterebilir.

Akut Derin Ven Trombozu yani tıp dilinde Akut DVT denilen bu durum, çoğunlukla anne adayının bacaklarındaki toplar damarların ani bir şekilde kan pıhtısı ile tıkanmasıdır. Derin ven trombozu belirtilerinin başında, pıhtılaşma olan bölgenin şişmesi gelir. Erken müdahale edilmediği takdirde şişlik ayak bileklerinden bacaklara, hatta kasıklara kadar ilerleyebilir. Özellikle ayağa kalkıldığında basmayı önleyecek kadar şiddetli ağrılar da oluşabilir.

Tek bacakta ağrı, hassasiyet, şişlik şeklinde görülen damar pıhtılaşması, gebeliğin herhangi bir döneminde ortaya çıkabileceği gibi gebeliğin sonlarına doğru bir artış gösterir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda en kısa sürede doktora danışmak en iyisi olacaktır.

Hamilelikte ayak şişmesi için ne yapabilirim?

Hamilelikte ayak şişmesi size veya bebeğinize zarar vermez ancak sizin için rahatsız edici olabilir. İşte bu rahatsızlığınızı gidermek için ‘Hamilelikte ayak şişmesi için ne yapabilirim?’ diye sorabilirsiniz. Semptomları ve rahatsızlığınızı hafifletmek için yapabileceğiniz bazı uygulamalar vardır. Bunları öğrenip hayata geçirmeniz sizi büyük ölçüde rahatlatabilir.

 Hamilelikte ayak şişmesi nasıl geçer?

• Öncelikle hayatınıza biraz daha hareket ekleyin. Aktif olup bacaklarınızı hareket ettirmeye odaklanın. Yüzün veya yürüyüş yapın. Yürüyüş yapmak, bacak toplardamarlarınızın etkili çalışmasını sağlar ve doku aralığında biriken sıvının dağılmasını kolaylaştırır.
• Uzun süre ayakta veya oturur pozisyonda kalmayın. Uzun süre ayakta durmanız gerekiyorsa düzenli olarak hareket edin ve pozisyon değiştirin.
• Fırsat buldukça ayaklarınızı yukarı kaldırın. Uzandığınız zaman bacakların, kalbinizin hizasından daha yüksekte olmasına özen gösterin. Yastık gibi altına bir destek koyarak ayaklarınızı yukarıda tutmaya çalışabilirsiniz.
• Otururken bacak bacak üstüne atmamaya dikkat edin.
• Otururken bacaklarınızı sık sık gerin ve ayak bileğinizi döndürüp oynatın.
• Eğer oturarak iş yapıyorsanız sık mola verin. Uzun süre hareketsiz kalmaktan, oturmaktan veya ayakta durmaktan kaçının.

• Ayaklarınızdaki şişliği indirmek için nasıl giyindiğiniz de önemli. Bileklerinizi sıkan kıyafetlerden kaçının. Ayak bileğinizi sıkan bantları olan çoraplar kullanmayın.
• Giyinirken diğer dikkat edeceğiniz konu, ayakkabılar. Ayaklarınızın şişmesine uyum sağlayacak rahat ayakkabılar giyin. Yüksek ve topuklu ayakkabılar giymeyi tercih etmeyin.
• Bol su için. Bol sıvı almak, düşündüğünüzün tersine, sıvı tutulumunu azaltacaktır.
• Beslenmenize dikkat edin. Çok tuzlu ve baharatlı beslenmekten kaçının.
• Şişmiş ayaklarınıza soğuk kompres kullanabilirsiniz.
• Sol tarafınıza yatmaya özen gösterin. Yan yatmanız, kalbe dönen kan miktarını artırabilir. Bu şekilde, damar dışına kaçıp ayak ve bileklerde dokulara sızmış olan fazla sıvı, damarlara dönerek, ödemi azaltacaktır.

Ödemi ve şişkinliği hafifletmenin bir yolu da destek çorapları veya kompresyon çorapları kullanmanız olabilir. Kalçaya kadar uzanan kompresyon çorabı giymek, bacaklarda hafif baskı sağlar. Bu durum sıvı hareketini ve dolaşımını teşvik edeceği için şişliği veya ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir. Hamilelikte varis çorabı kullanımı nasıl olmalıdır? Varis çorabı hangi özelliklere sahip olmalıdır? gibi sorularınızın cevabı için Hamilelikte Varis Çorabı Kullanımı içeriğimize tıklayabilirsiniz.

Tüm bunlara rağmen şişlikleriniz sizi rahatsız ediyorsa doktorunuzdan bilgi alabilirsiniz.

Hamilelikte ayak şişmesinden endişelenmeli miyim?

Gebelikte, ayaklar ve ayak bileklerinde bir miktar şişme ve ödem normal bir durumdur. Aynı şekilde ellerde de şişme hissedebilirsiniz. Ancak bazı belirtiler vardır ki doktora gitmenizi gerektirebilir.

Son 3 ayında görülme sıklığı artan hamilelikte ayak şişmesi, bir dereceye kadar beklenen bir hamilelik değişimidir. Hormonal değişiklikler vücutta suyun tutulmasına neden olduğu için sıvı birikimi yer çekimi etkisiyle en çok ayaklarda gözlenir. Fakat bazı durumlar anne adayının vücudunda başka bir sorunun olduğuna işaret edebilir. Burada esas dikkat edilmesi gereken noktayı, şişkinliğin ayaklarda nasıl ve ne kadar ortaya çıktığı oluşturur.

Hamilelikte ayak şişmesinin ciddi bir sorunun habercisi olabileceği durumlar ise şunlardır;

• Hamilelikte ayak şişmesinin, yavaş yavaş ve kademeli şekilde ortaya çıkması gerekir. Ancak ayaklarda ve bileklerde şişme aşırıysa ve birden olduysa bu önemli bir bulgudur. Normal şişme miktarı olmayan ani bir şişlik başlangıcı varsa doktora başvurulması gerekir.
• Şişlik oranının her iki el, ayak, bacak veya ayak bileğinde benzer seviyede olması gerekir. Bir bacak diğerinden daha fazla şişmişse, bu durum damarlardan birinde derin ven trombozu (DVT) gibi ciddi bir sorunun belirtisi olabilir.  Ayaklar hızla şiştiyse, yalnızca bir bacak veya ayak şiştiyse veya şişmiş bölge dokunulamayacak kadar kızardıysa mümkün olan en kısa sürede hastaneye başvurulmalıdır.
• Şişkinlik normalde özellikle gün sonunda ve ayak bölgesinde daha belirgin hale gelir. Şişlik günün başında varsa, anne adayı dinlenmesine rağmen inmiyorsa veya daha önce olduğundan daha fazla ise doktora danışılmalıdır.
• Hamilelikte ayak şişmesini azaltmaya yönelik yöntemler uygulandığında rahatsızlığın hafiflemesi beklenir. Eğer bir iyileşme gözlenmiyorsa doktorun fikri alınabilir.
• Şişmiş ayaklar, hamilelikte yüksek tansiyon olan preeklampsinin veya kalp problemlerinin bir işareti olabilir. ‘Preeklampsi’ adı verilen hamilelik zehirlenmesi, vücutta ani şişmelere neden olmaktadır. Nefes darlığı, baş dönmesi, mide bulantısı, şiddetli ve sürekli baş ağrısı semptomlarının yanı sıra vücutta ani veya kötüleşen bir şişlik varsa preeklampsi riskine karşı hemen doktora başvurulmalıdır.

Özetle hamilelikte ayaklarınızdaki şişliğin beklenenden farklı olarak ani geliştiği, şişkinliği azaltıcı yöntemlere rağmen hafiflemediği, iki ayak arasında şişlik düzeyinin birbirlerinden farklı olduğu, şişkinliğin olduğu bölgede ısı artışı gibi olağandışı hisler meydana geldiği durumlarda mutlaka doktora başvurmanız büyük önem taşır.

Gebelik hormonal ve fiziksel değişikliklerin yaşandığı bir dönemdir. Dokuz aylık hamilelik sürecinizin ilk haftalarında vücudunuzda bazı değişikliklerin görülmesi normaldir. Bunların neler olduğunu Hamilelikte Vücutta Ne Gibi Değişiklikler Olur? başlıklı içeriğimizden öğrenebilirsiniz.