1-2 Yaş Arası Dil Gelişimi: Bebeğinizin Konuşmasını Nasıl Destekleyebilirsiniz?

Bebeğinizin şu günlerde, şimdiye kadar duyduğu ses ve kelimeleri yavaş yavaş kullanmaya başladığını görüyor olabilirsiniz. Dil gelişimindeki bu belirgin fark, bebeğinizin özellikle 2 yaşına kadarki döneminde daha da yoğunlaşacak. Doğduğu andan itibaren etrafındaki seslere karşı duyarlılık gösteren bebeğiniz, büyüdükçe dil becerisini aktif olarak kullanıp hem kendini ifade etmeye hem de çevresiyle iletişime geçmeye başlayarak bilişsel ve sosyal açıdan gelişecek. İşte 1-2 yaş arasını kapsayan bu dil gelişimi dönemini, bebeğinizin ebeveynleri olarak iletişim taktikleri, oyun ve aktiviteler ile destekleyebilirsiniz. ‘1-2 Yaş Arası Dil Gelişimi: Bebeğinizin Konuşmasını Nasıl Destekleyebilirsiniz?’ yazımızı okuyarak bu desteği nasıl verebileceğimize dair fikir alabilir, adım adım konuşma evresi ve öneriler hakkında bilgi sahibi olmak için ise Bebeklerde Dil Gelişimi başlıklı içeriğimize tıklayabilirsiniz.

1-2 Yaş Arasında Dil Gelişimi Nasıl İlerler?

Dil gelişimi bebeklerin, doğumla başlayıp çevresiyle iletişim kurmak için sesleri, sembolleri, kavramları doğru şekilde kullanmayı öğrenmesini içeren bir süreçtir. Bebeğin dili anlaması ve kullanması ile ilgili beceriler, dil gelişimi olarak adlandırılır. Dil gelişiminin bebeklerde en yoğun yaşandığı dönem ise 1-2 yaş arasıdır. Her bebeğin gelişim süreci farklılık gösterse de genelde 1-2 yaş arası bebeklerdeki dil gelişiminde, önemli değişiklikler olur.

Bebeğin dili kullanmayı öğrenmesi, gelişiminin en önemli göstergelerindendir. Bir bebek yaklaşık 1 yaşında ilk kelimelerini söyler, 2 yaşına geldiğinde iki kelimeli basit cümleler kurabilir. Siz de 1-2 yaş arasında bebeğinizin, büyüme sürecine bağlı olarak düşüncelerini aktarabilmek için dili daha aktif kullanmaya başladığını fark edebilirsiniz. Dil gelişimi ilerledikçe bebeğinizin kelime bilgisi giderek artacak ve basit yönergeleri anlayıp uygulayabilecektir.

Peki 1-2 yaş arasında bebeğinizin dil gelişimi nasıl ilerler? Pek çok bebek gibi sizin bebeğinizin de dil gelişiminde şöyle bir süreç yaşanabilir;

• 12-15 aylıkken ilk sözcüklerini söyleyebilir.
• İhtiyacı olan iletişimi sağlamak için sözcüklerin yanı sıra mimikler yapabilir, ağlayabilir ve anlamsız mırıldanmalar çıkarabilir.
• 18 aylık olduğunda yaklaşık olarak 20-30 kapasitelik kelime hazinesine sahip olabilir ve soru-cevap şeklinde iletişim kurmaya çalışabilir.
• Bebeğiniz 21 aylıkken bazı zamirleri anlayabilir ve ‘benim, senin, ben ve sen’ kelimelerini çokça kullanabilir.
• 24 aylık olduğunda da söz dağarcığındaki yaklaşık 200-300 kelime ile kısa, basit ve tam olmayan cümleler kurabilir.

Ay Ay Konuşmaya Başlama Gelişimi başlıklı içeriğimizi okuyarak, bebeğinizdeki bu önemli değişim hakkında pek çok sorunuzun yanıtını bulabilirsiniz.

İlk Kelimeler ve Cümleler: Beklenen Gelişim Adımları

Bebeklerin 1-2 yaş arasında kullandığı sözcüklerin çoğunu isimler oluşturur. Yapılan araştırmalara göre bebeklerin aile üyeleri içinde kullandığı ilk kelimelerin başında ‘baba, dede, anne, hala’ gelmektedir. ‘Gel, ver, git’ gibi eylemleri anlayıp kullanmalarının yanı sıra ‘mama, muz, elma’ söylediği ilk yiyecek kelimelerini, ‘saat, top, bebek’ söylediği ilk nesneleri oluşturur.

1-2 yaş arasındaki bebeğiniz de bu dönemde pek çok yeni kelimeyi ilk kez söyleyebilir. 1 yaşından sonra birey olduğunun farkına varmaya başlayan bebeğiniz, sık sık 'benim' kelimesini tekrarlayabilir. Bu dönemde sorulduğunda adını söyleyebilir. Kendisiyle konuşulduğunda ve kendisine kısa öyküler okunduğunda dikkatle dinleyen 1-2 yaş aralığındaki bebeğiniz, basit yönergeleri anlayıp uygulayabilir, basit sorulara uygun yanıtlar verebilir. Tek tek kelimelerle konuşmaya başlamasının ardından 2 yaşına doğru iki üç kelimeden oluşan cümleler hatta soru cümleleri kurabilir.

Bebeğinizin 1 yaşından 2 yaşına kadarki sürecinde her ay edindiği sözcük sayısında artış olduğunu gözlemleyebilirsiniz. Bebeğiniz 12-18. aylarda 30 civarında sözcük, 18-24. aylarda ise yaklaşık 50 sözcük kullanabilir seviyeye gelebilir. Dil anlayışı geliştikçe “Oyuncağını al ve bana getir” gibi aynı anda iki şeyi anlayıp yapabilirken, 2 yaş civarında da yetişkinleri taklit ederek oyuncak telefonuyla sohbet etmeye başlayabilir.

Dil Gelişimini Hızlandıran Oyunlar ve Aktiviteler

Dil gelişimi, bebeklerde büyümenin önemli parçalarından birini oluşturur. Dünyaya konuşma kapasitesiyle gelseler de bebeklerin ilk kelimelerini söylemeleri ve basit cümleler kurmaları için iletişimin olduğu, konuşulan bir ortamda bulunmaları oldukça önemlidir. Bu süreçte ebeveynlerin bebeğin konuşmasını teşvik etmesi, konuşmasına ve çıkardığı seslere karşılık vermesi, bebeğiyle birlikte oyun oynanması ve baş başa zaman geçirmesi bebekteki konuşma kapasitesinin harekete geçmesini destekleyebilir.

Sizin de bebeğinizle eğlenceli ve öğretici oyunlar oynamanız, onun dil gelişimini desteklemenin en etkili yollarından biri olabilir. İşte dil gelişimi ve sözel etkileşimi olumlu etkileyebilecek şu oyun ve aktiviteler ile bebeğinizin hem kelime dağarcığını genişletmesine hem de iletişim becerilerini güçlendirmesine yardımcı olabilirsiniz;

• Bebeğinizle birlikte resimli hikâye ve masal kitaplarına bakarak içindekilerle ilgili konuşabilir, yazıları ona okuyarak bilmediği kelimeleri bebeğinize öğretebilirsiniz.
• Çocuk şarkıları ve tekerlemeler, bebeğinizin dil gelişimine destekçi olabilir.  Bebeğinize şarkılar dinletmeniz ve hatta birlikte söylemeniz bebeğinizin eğlenerek öğrenmesini sağlayabilir.
• Bebekler, konuşmayı taklit ederek öğrenirler. Çıkardığınız sesleri ve söylediğiniz kelimeleri bebeğinizin taklit ederek tekrarlamasını oyunlaştırabilirsiniz. Konuşturma oyunlarıyla bebeğiniz yeni kelimeler öğrenirken zamanla cümleler kurabilir.
• Evinizde bulunan değişik nesneleri bebeğinize göstererek ondan bunları bilmesini isteyebilirsiniz. Kendi kendine söylemeyi öğrenene kadar ona yardımcı olabilir, söylemeyi öğrendiğinde de onu coşkulu şekilde kutlayabilirsiniz.  
• Bebeğinizin konuşmasını desteklemenin en iyi yolu oyuncaklarıyla birlikte oynamanızdır. Birlikte kuracağınız oyunlar ile bebeğinizle bol bol konuşup kaliteli ve verimli zamanlar geçirebilirsiniz.
• Kukla oyuncaklar, bebeğinizi oynarken konuşturmak için etkili bir oyuncak olabilir. Kuklaları komik ve eğlenceli sesler çıkarıp konuşturarak oyun zamanlarınızı daha eğlenceli hale getirebilirsiniz.

Konuşma Gecikmesi: Ne Zaman Endişelenmelisiniz?

Her bebeğin konuşma gelişimi farklı hızda ilerler. Bebeklerde kelime dağarcığının, cümle kurma yeteneğinin veya konuşma akıcılığının yaşıtlarına göre geri kalması, konuşma gecikmesi olarak tanımlanır. İşitme kaybı, dil bağı veya damağın anatomik anormallikleri, nörolojik, psikiyatrik, sosyal ve gelişimsel birçok nedenle bebeklerde dil gelişim basamakları beklenen ay ve yaşlarda görülmeyebilir.

Eğer 1-2 yaş arasındaki bir bebek;

• Anlamlı bazı kelimeler kullanmaya başlamadıysa,
• Jest ve mimiklerle iletişim kurmaya çalışıyorsa,
• Yaşına göre az kelime kullanıyorsa,
• Yaşıtlarına göre daha az konuşuyorsa,
• Oyun oynarken çoğunlukla sessiz kalıyorsa,
• Soru sorulduğunda yanıt vermiyorsa,
• Basit cümleler kurmakta zorlanıyorsa,
• Konuşurken kelime bulmakta güçlük çekiyorsa,
• Konuşma akıcılığında bozukluksa, konuşma gecikmesi olabilir.

Erken teşhis ve tedavi yöntemleri, konuşma gecikmesi olan bebeklerin gelişiminde oldukça etkilidir. Eğer bebeğinizin konuşma gelişiminden endişe ediyorsanız, doktora danışmanız faydalı olabilir.

Bebeklerde geç konuşmanın belirtileri ve nedenleri hakkında Geç Konuşma Nedenleri Nelerdir? başlıklı yazımızdan fikir alabilirsiniz.

Ebeveynlerin Konuşma Gelişimine Etkisi ve İletişim Taktikleri

Bebeklerin dil ve kelime hazinesinin gelişiminde en etkili faktörlerin başında anne baba gelir. Doğumundan itibaren çevresindeki sesleri dinleyerek ve taklit ederek konuşmayı öğrenen bebeğin dil gelişiminde, ebeveynleriyle kurduğu etkileşimin rolü oldukça fazladır. Bu nedenle kurduğunuz sevgi dolu ve destekleyici iletişimle, bebeğinizin sağlıklı şekilde konuşmayı öğrenmesine yardımcı olabilirsiniz.

• Bebeğinizle nitelikli ve çeşitli oyun ile etkinliklerle vakit geçirebilirsiniz. Resimli hikâye kitapları, boyama kitapları, parmak oyunları gibi çeşitli etkinliklerle bebeğinizin dil ve kelime hazinesi gelişimini destekleyebilirsiniz.
• 1-2 yaş dönemindeki bebeğinizle düzgün kurulmuş cümlelerle bol bol konuşarak dil gelişim sürecine katkıda bulunabilirsiniz.
• Yaptığınız her işte ve hatta yolda yürürken bile bebeğinizle konuşun. Dışarıda gezerken bildiği kelimeleri tekrarlayıp, bilmediklerini öğretmek daha eğlenceli ve etkili olabilir.
• Bebeğinizin taklit edebileceği kadar basit ancak dil kurallarına uygun konuşun.
• Bebeğinizin tek kelimelik ifadelerini genişletebilirsiniz. Bebeğiniz “bebek” dediğinde siz de “evet, büyük sarı saçlı bir bebek var” diyebilirsiniz.
• Nesnelerin isimlerini resimlerle göstererek öğretebilirsiniz.

• ‘Araba’ yerine ‘düt’ diye semboller kullandığında bebeğinize “Evet o bir araba” diyebilirsiniz. Ayrıca bebeğinizin kullandığı sembolleri kullanmamaya özen göstermelisiniz.  
• 12-24 ayları arasında bebeğinizin diğer çocuklarla bir arada oynamasını sağlanabilirsiniz.
• Bebeğinizle tekdüze olmayan bir yaklaşım ve sesle oyun oynayabilirsiniz.  Abartılı yüz hareketleri, çıkartılan ilginç sesler, oluşturulan küçük hikâyeler bebeğinizin birçok gelişim alanını destekleyebilir.
• Açık uçlu sorular dil gelişimini desteklediği için bebeğinize yeni ve farklı cevaplar gerektiren sorular sorabilirsiniz.
• Bebeğinizin kelimeleri anlamasına yardımcı olmak için mümkün olduğunca net ve basit konuşmalısınız.
• Bebeğinize düzenli olarak dil gelişim oyunlarıyla yeni kelimeler tanıtabilir ve ne anlama geldiğini açıklayabilirsiniz.

Bebeklerde dil gelişimini destekleyici davranışlar hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için İlk Adımlarım Akademi’de Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı Didem Aslanyürek'in anlatımıyla yayınlanan 'Bebeklerde Dil Gelişimini Nasıl Destekleriz?' videosunu izleyebilirsiniz.