Prematüre Bebekler İçin Beslenme Rehberi Aylık Öneriler

Vücut ağırlığına bakılmaksızın gebeliğin 37. haftasını tamamlamadan doğan bebeklere prematüre bebek denir. Normal, sağlıklı bir gebelik ortalama 37-40 hafta sürerken, prematüre doğumlarda hamilelik 37. haftadan önce sonlanmış olur. Dünyaya erken gelmeleri nedeniyle bazı risklerle hayata başlayan prematüre bebekler için beslenme, hayatta kalmaları ve büyüyüp gelişmeleri için oldukça önem taşır. Zamanında doğan bebeklere kıyasla daha hassas bir sindirim sistemi ve farklı besin gereksinimleri olan prematüre bebeklerin beslenmesindeki olmazsa olmazları Prematüre Bebekler İçin Beslenme Rehberi Aylık Öneriler yazımızdan okuyabilir, ayrıca Prematüre Bebeklerde Beslenme yazımızdan da fikir alabilirsiniz.

Prematüre Bebeklerin Beslenmesi Nasıl Olmalı?

Prematüre doğan bebeklerin organları ve özellikle akciğerleri ile sindirim sistemi ve bağışıklık sistemi henüz tam olarak gelişmemiştir. Beyin, sinir sistemi, kas ve diğer organların gelişebilmesi için prematüre bebeklerin en önemli ihtiyacının başında, sağlıklı ve yeterli beslenmeyi kapsayan özel beslenme düzeni gelir.

Zamanında doğan bebeklerde olduğu gibi prematüre bebeklerde de en iyi besin anne sütüdür. Bağışıklığı güçlendiren doğanın mucizesi anne sütü, içeriğindeki prebiyotiklerle bebekler için en değerli ve en üstün besindir. Zengin içeriği nedeniyle bebeğin ilk aşısı olarak da tanımlanan, annesinden aldığı ilk besin olan kolostrumun verilmesi, prematüre bebeklerin ilk saatlerindeki beslenmesinde oldukça önemlidir. Anne sütü, prematüre bebeklerin ihtiyaç duyduğu tüm besinleri içerir ve bağışıklık sistemlerini güçlendirmeye yardımcı olur. Anne sütü sağılarak veya doğrudan emzirme yoluyla bebeğe ulaştırılabilir.

Anne sütü ile beslenmenin mümkün olmadığı durumlarda ise bebeğin beslenebilmesi için prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebeklere özel beslenme planı doktor tarafından verilebilir. Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin henüz tam olarak gelişmemiş vücut sistemleri ve spesifik besinsel ihtiyaçları göz önüne alınarak hazırlanan protein miktarı arttırılmış, vitamin, mineral ve eser elementlerle takviye edilmiş özel beslenmeye ihtiyaçları bulunur ve beslenmeleri bu yönde desteklenir.

Bebeklerin doğduktan sonra emzirilebilmesi için aynı anda hem emmesi hem yutması hem de nefes alması gerekir. Bebekler erken doğduğunda ise emmeleri nefes almalarıyla iyi koordineli olmayabilir. Bu emme-yutma-nefes alma düzeni, güvenli bir şekilde emzirmek veya biberonla beslemek için genellikle bebeğin 34. gebelik haftasında koordineli hale gelir. 

34. haftadan önce doğan prematüre bebekler emme ve yutma refleksini tam geliştiremediği için burundan veya ağızdan mideye yerleştirilen bir tüple beslenebilir. Hatta çok düşük doğum ağırlıklı ve sindirim sistemi yeterince gelişmemiş prematüre bebeklerde, ilk günlerde damar yoluyla beslenme gerekebilir. Bebek emme-yutma ve nefes alma koordinasyonunu sağladığında ise biberonla veya anne memesiyle beslenmeye geçilebilir.

Prematüre bebekler sık ve küçük miktarlarda beslenmelidir. Genellikle 2-3 saatte bir, günde 8-12 kez beslenmeleri gerekebilir. Hastanede izlenme sürecinde, doktor ve hemşireler bebeğin kilo artışına göre beslenme planını düzenler. Prematüre bebeklerin beslenmesi hassas bir süreç olduğu için mutlaka yenidoğan uzmanı ve çocuk doktoru kontrolünde olmalıdır. Özellikle ilk aylarda bebeğin kilo alımı, gelişimi ve sindirim sistemi yakından takip edilmelidir.

Ay Ay Prematüre Bebek Beslenme Tablosu

Prematüre bebeklerin beslenmesi, ay ay gelişimlerine göre farklılık gösterir. Prematüre bebekler için kişiye özel bir beslenme planı oluşturulmasının yanı sıra beslenme sürecinde "düzeltilmiş yaş" kavramına dikkat edilmelidir.

Prematüre bebekler erken doğdukları için yaşıtlarından daha çok takibe ihtiyaç duyarlar. Prematüre bebeklerin takvim yaşıyla değerlendirilmeyip, doğumuna göre yaşının hesaplanması, gelişiminin takibi kolaylaştırır. Prematüre bebeklerde yaş ve gelişim hesaplaması için Prematüre Bebeklerde Gelişim başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.

Peki ay ay prematüre bebeklerin beslenme tablosu nasıl olmalıdır? Prematüre bebeğinizin aylara göre beslenmesini şöyle düzenleyebilirsiniz;

Bebeğin Düzeltilmiş Yaşı   Her gün beslenme sayısı

1-4 hafta                          8 -12 kez

1-3 ay                              8 -10 kez

4-6 ay                              5- 9 kez

6-12 ay                            3 -8 kez

Prematüre bebeğinizi yenidoğan döneminde 2-3 saatte bir, 1. aydan 3. aya kadar da en az 3 ila 4 saatte bir besleyebilirsiniz. Her istedikçe beslenmesi bebeğiniz için en iyi olanıdır. Bu tablo bebeğinizin beslenme düzeniyle ilgili size fikir verse de siz ne zaman beslenmeye ihtiyacı olduğunu anlamak için bebeğinizin açlık belirtilerini takip edebilirsiniz.

Prematüre bebeğiniz ilk haftalarda çok etkili bir şekilde emmeyebilir. Sütünüzü korumak ve artırmak için süt sağmanız gerekebilir. Bebeğiniz büyüdükçe her beslenmede ihtiyaç duyduğu miktar artıp değişebilir. Özellikle bebeğiniz büyüme atağı geçirdiğinde daha sık beslenmek isteyebilir. Emzirme danışmanınız veya çocuk doktorunuzdan bu konuda destek alabilirsiniz.

Prematüre Bebeklerde Ek Gıdaya Geçiş Süreci

Prematüre bebeklerin beslenmesinde olduğu gibi ek gıdaya geçiş sürecinde de "düzeltilmiş yaş" hesabına göre planlama yapılması gerekir. Düzeltilmiş yaşına göre 6 aylık olan prematüre bebeklerde ayrıca ek gıdalara geçiş için bazı nöromotor gelişim özelliklerinin görülüyor olması önemlidir.

Zamanında doğarak 6. ayını doldurmuş bir bebeğin katı beslenmeye hazır olması için dil itme refleksinin azalması, destekle oturabilir pozisyonda durabilmesi, başını dik tutabilmesi ve ağzını açıp kaşığa doğru eğilebilmesi gibi becerileri göstermesi beklenir. Zamanında doğan bebekler gibi prematüre bebeklerde de ek gıdaya geçiş sürecindeki en önemli belirleyicileri, hem düzeltilmiş yaşı itibariyle 6. ayını tamamlaması hem de gelişimsel olarak bu belirtileri gösteriyor olması oluşturur.

Bu özelliklerin yanı sıra bebeğiniz yemek teklif ettiğinizde ağzını açıyorsa, siz yemek yerken o da yemeğe ilgi gösteriyorsa, yemeği hemen diliyle itmeden ağzında tutabiliyorsa katı yiyeceklere hazır olabilir. Ayrıca bebeğinizin ek gıdaya geçişinde reflü, sindirim sorunları, gelişim geriliği gibi durumlarını göz önünde bulundurarak doktorunuzun onayını da alabilirsiniz.

Ancak unutmayın ki ek gıdalar bu dönemde bebeğinizin beslenmesinde yalnızca bir tamamlayıcıdır. 1 yaşına kadar anne sütü, bebeğinizin temel beslenme ihtiyaçlarını karşılamaya devam edecektir. Bebeğiniz hala anne sütünün içeriğindeki değerlere ihtiyaç duyacağı için 1 yaşına kadar anne sütünü ana öğün, ek gıdaları ise ara öğün olarak düşünebiliriz. Anne sütünün olmadığı ya da yetersiz kaldığı durumlarda ise doktorunuza danışarak, prebiyotik içeren çocuk devam sütü kullanabilirsiniz. Bu şekilde hem bebeğinizin beslenmesine hem de bağışıklığının güçlenmesine yardımcı olabilirsiniz.

Peki prematüre bebeğinizin ek gıdaya geçişini nasıl sağlayabilirsiniz? İşte bu süreçte şu bilgiler size fikir verebilir;

• Ek gıdaya geçiş sürecinde bebeğinize öncelikle meyve püresi, sebze püresi veya yoğurt verebilirsiniz. Püre halindeki havuç, kabak, patates gibi yumuşak sebzeleri, püre halindeki elma, armut, muz gibi meyveleri, pirinç unu, yulaf, irmik gibi tahılları ve yoğurt, iyi pişmiş yumurta sarısı gibi protein içeren besinleri doktor onayıyla bebeğinize yedirebilirsiniz.
• Ek gıdaya tek çeşit ile başlayıp, her yeni ek gıdayı en az 2-3 gün aralıklarla beslenme listesine ekleyebilirsiniz. Bebeğinizin alerjik bir reaksiyonu olmadığından emin olmak için her yeni besini 3 gün kuralına göre deneyebilirsiniz.
• İlk gıdalara, ilk etapta tadımlık olarak başlanılması önerilir. Küçük bir miktarla başlayıp bebeğiniz ilgi gösterdikçe miktarı artırabilirsiniz.
• Bebeğinizin ek gıdaya geçişinde yiyeceklerini ezilmiş, püre haline getirilmiş yumuşak kıvamda vermelisiniz.
• Ek gıdaya geçişinden 8. ayı bitene kadarki süreçte bebeğinize ek gıda öğününü günde en fazla 2 kez verebilirsiniz.  Bir günde vereceğiz ek gıda miktarı, 2 minik kavanozu yani 2 çay bardağı ölçüsünü geçmemelidir.
• Düzeltilmiş yaşına göre bebeğiniz 7 aylık olduğunda eti kıyma haline getirerek verebilir, kahvaltıyı da beslenmesine ekleyebilirisiniz.

Prematüre bebeklerin beslenmesi, bebeğin doğum haftasına, kilosuna ve sağlık durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu durumlara uygun besinler ve beslenme düzeniyle, doktorunuzun da yönlendirmesine bağlı kalarak, bebeğinizin gelişimini destekleyebilirsiniz.

Ayrıca beslenmesi gibi bebeğinizin bakımını da doğru bir şekilde yapmak için prematüre bebeklerin özel durumlarını bilmeniz ve bebeğinizin bakım planını ona göre şekillendirmeniz önemlidir. Bunun için de Prematüre Bebeklerin Özellikleri yazımıza tıklayabilirsiniz.

Beslenme Sorunları ve Çözümleri

Çoğu prematüre bebekte olabildiği gibi bebeğiniz de beslenme becerileri, emme-yutkunma refleksleri ve soluma koordinasyonu henüz tam olarak gelişmeden doğmuş olabilir. Ayrıca sindirim sistemi normal zamanında doğan bir bebeğinki kadar olgun olmadığından, ilk aylarda beslenme sorunlarının yanı sıra bazı sindirim sorunları da yaşayabilir. Bu süreçte karşılaşabileceğiniz beslenme sorunları ile bunlara ilişkin çözümler arasında şunlar yer alabilir;

• Prematüre bebeğinizin emme refleksi henüz tam gelişmemiş olduğu için emzirme veya biberonla besleme konusunda zorluk çekebilirsiniz. Emme ve yutma güçlüğü çekiyorsa doktorunuzun tavsiyesiyle burundan mideye tüp veya ağızdan mideye tüp ile beslenme yöntemleri kullanılabilir.

• Sindirim sistemi hassas olduğu için bebeğiniz gaz, reflü, kusma veya kabızlık gibi sorunlar yaşayabilir. Mide kapağı tam gelişmemiş olabileceği için mide asidinin yemek borusuna kaçması nedeniyle bebeğiniz kusabilir. Bebeğinizin huzursuzluğunu azaltmak için az miktarda ama sık sık beslenme yapılabilir, beslenme sonrası bebeğinizi dik pozisyonda tutabilirsiniz. Başını hafifçe yükselterek yatırmak da reflü ve gaz sorunlarını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Sindirim sistemi tam olgunlaşmadığı için bağırsakları gazı kolay atamayabilir. Hava yutması nedeniyle de gaz sancısı artabilir. Bebeğinizin bu sıkıntısını çözmek için beslenme sonrası gazı düzenli olarak çıkaracak şekilde bebeğinizin karın bölgesine hafif masaj yapabilirsiniz. Masajla ilgili bilgi almak için Prematüre Bebeğe Nasıl Masaj Yapılır? yazımızı okuyabilirsiniz.
• Emme-yutma refleksinin zayıflığı nedeniyle bebeğiniz yeterli beslenemeyebilir, büyüme hızında azalma görülebilir. Bu nedenle prematüre bebek beslenmesi için en iyi besin olan anne sütü alımını teşvik edebilirsiniz. Yokluğu ya da yetersizliğinde ise doktorunuza danışmalısınız.
• Bebeğinizin beslenmesiyle ilgili herhangi bir endişeniz varsa doktorunuza danışmalısınız. Bebeğinizin gelişimine en uygun beslenme yöntemini ve yaşadığınız beslenme sorunlarına ilişkin en iyi bilgiyi doktorunuzdan öğrenebilirsiniz.

Prematüre Bebeklerde Büyüme Takibi ve Doktor Kontrolleri

Prematüre bebeğinizin büyüme ve gelişimini, doğum tarihine göre değil de düzeltilmiş yaşına göre düzenli olarak takip etmeniz oldukça önemlidir. Doktor kontrollerine aksatmadan devam etmeniz bu takibi yapabilmenizi kolaylaştırabilir.

Prematüre bebeğinizin ilk yılında daha sık doktor kontrolüne gitmesi gerekir. Taburcu olduktan 1 hafta sonraki ilk kontrolünün ardından 1-3 ay arasında her 2-4 haftada bir, 1 yaşına kadar da her ay büyüme takibi için doktor kontrolüne gidebilirsiniz. 2 yaşından sonra prematüre bebeklerin gelişimi genellikle zamanında doğan bebeklerle eşitlenir. Eğer büyüme geriliği veya gelişim geriliği varsa özel destek programları için doktora danışabilirsiniz.

Prematüre Bebekler İçin Beslenme Rehberi Aylık Önerileri ile ilgili bilgiler aldığınız bu yazımızın ardından prematüre bebek bakımında dikkat etmeniz gerekenleri öğrenmek için Prematüre Bebeklerde Nelere Dikkat Edilmeli? yazımıza tıklayabilirsiniz.